© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Maarten Hell, Wouw, Cornelia van, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Wouw [13/01/2014]
WOUW, Cornelia van (geb. Den Haag 21-1-1601 – gest. Den Haag 25-9-1681), stichteres van het Hofje van Wouw in Den Haag. Dochter van Cornelis Jacobsz. van Wouw (1570-1635), raad en schepen van Den Haag, en Petronella Ruysch (1571-1625). Cornelia van Wouw bleef ongehuwd.
Als kleindochter van een beroemde Haagse burgemeester groeide Cornelia op in een chic milieu van regenten, ambtenaren en weldoeners. Haar oom en tante bestierden de landsdrukkerij in de hofstad, haar vader maakte fortuin als lakenkoper en faam als regent in het lokale bestuur. Van het grote gezin Van Wouw kwam ook Cornelia’s broer Johan in de vroedschap en maakten twee andere broers carrière als ambtenaar en apotheker. Ook in financieel opzicht had het gezin Van Wouw weinig te klagen. In 1627 had vader een geschat vermogen van tachtigduizend gulden, waarmee hij andere lakenkopers ver achter zich liet.Het gezin Van Wouw woonde aan de Groenmarkt, waaraan ook het Haagse raadhuis lag. Zus Barbara trouwde in 1626 met een Haags vroedschapslid, maar Cornelia van Wouw bleef ongehuwd. Op haar 45ste werd zij ernstig ziek en verloor daarbij het bewustzijn. Chirurgijns hadden haar dood al vastgesteld, maar vlak voor de begrafenis zou dienstbode Elsje Ariëns haar meesteres weer tot leven hebben gebracht. Uit dank voor deze redding stichtte Cornelia van Wouw in 1647 een tehuis voor ‘weduwen of vrijsters’ in de Breedstraat, nu Lange Beestenmarkt nr. 49-85. Voor 25.000 gulden liet zij zestien huisjes bouwen aan drie kanten van een binnentuin. Alleenstaande protestantse vrouwen konden er gratis wonen.Cornelia van Wouw stelde een aantal regels op voor het hofje die nog altijd worden nageleefd. Zo bepaalde zij dat er nooit meer dan één mannelijke regent mocht zijn, tegenover twee regentessen. Aangezien zij zelf kinderloos was gebleven, moesten deze bestuurders na haar overlijden worden gerecruteerd uit de nakomelingen van haar broers en zuster. Ook het eten en drinken op de jaarlijks ter ere van de stichteres gehouden maaltijd liet Van Wouw vastleggen. Ten slotte promoveerde zij haar reddende engel Elsje Ariëns tot portierster van het hofje. Twee jaar later stichtte Van Wouws broer Bartholomeus een hofje naast dat van Cornelia. Dit bestond slechts uit twee huisjes.Cornelia van Wouw bleef tot 1671 als regentes in haar eigen hofje wonen. Daarna verhuisde zij naar de Nieuwstraat, waar zij het aanzienlijke huis Het Claverblad bezat. In 1674 werd haar vermogen geschat op 71.000 gulden. Zeven jaar later overleed Cornelia van Wouw. Na haar dood viel het overgebleven vermogen toe aan een naar haar genoemde stichting. Het Hofje van Wouw is nu in handen van nazaten en er wonen nog altijd vrouwen volgens de door de stichteres opgestelde regels. Nog ieder jaar wordt de verjaardag van de stichteres gevierd met een feestmaaltijd (‘menu Cornelia’) en in 1997 was de viering van het 350-jarig bestaan van het hofje. In de regentenkamer van het hofje hangt nog altijd het portret van de stichteres, met het hofje op de achtergrond. Ze houdt een ganzenveer vast en heeft een boek voor zich liggen op een lessenaar. Sommigen vermoeden daarom dat zij ook pedagogische werken heeft geschreven, maar daarvoor is geen enkel bewijs te vinden. Het ligt meer voor de hand dat de afbeelding Cornelia van Wouw voorstelt terwijl ze de administratie van haar hofje bijhoudt.Literatuur- C.L. Hansen, ‘Over Haagsche hofjes’, Jaarboek Die Haghe (1916) 138-145.
- O. ter Kuile, Adriaen Hanneman 1604-1671. Een Haags portretschilder (Alphen a/d Rijn 1976) 110, afbeelding 72.
- H.P. Fölting, De vroedschap van ’s-Gravenhage 1572-1795 (Pijnacker 1985) 53-54.
- Ach lieve tijd, 170 jaar Den Haag 6 (Zwolle 1985) 135.
- Marie-Christine Engels, ‘Sociale en medische zorg’, in: Th.F. Wijsenbeek-Olthuis red., Den Haag, geschiedenis van de stad, deel 2 (Zwolle 2005) 28-43, aldaar 31.
Biografienummer in 1001 Vrouwen: 235
laatst gewijzigd: 13/01/2014
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.