© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Eyrthen, Margaretha, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/eyrthen [13/01/2014]
EYRTHEN, Margaretha (gest. Assen na 1603), abdis van het klooster Mariakamp.
Margaretha Eyrthen was de laatste abdis van de cisterciënserabdij Mariakamp te Assen. Deze abdij werd in 1603 opgeheven. In voorafgaande perioden was zij achtereenvolgens subpriorin (1555-1563) en priorin (1566-1570). Haar naam wordt sporadisch vermeld in de overgeleverde oorkonden van de abdij. Zij ondertekende een akte uit het jaar 1580, waarin melding wordt gemaakt van de verpachting van enige abdijgoederen.
Mariakamp werd omstreeks 1260 in Assen gevestigd. De abdij was reeds vanaf het begin niet erg bemiddeld: ze bezat geen uitgebreide landerijen, maar slechts voldoende akkers om in het levensonderhoud van de zusters te voorzien. De inkomsten van de abdij waren dus allesbehalve overvloedig. In de zestiende eeuw werd het bovendien steeds moeilijker om zusters te werven die een bruidschat naar het klooster meebrachten. Bij zijn visitatie aan Mariakamp in 1559 constateerde abt Godefridus van Arnhem reeds dat de abdij te weinig godvruchtige nonnen telde. Er resideerden op dat moment nog slecht zes zusters. Over de dagindeling van de abdij is weinig bekend. De zusters waren onderworpen aan de clausuur, wat inhield dat ze het klooster niet mochten verlaten.
De religieuze onrust in het zestiende-eeuwse Drenthe maakte dat de abdij Mariakamp tot armoede verviel en uiteindelijk werd opgeheven. De Reformatie verspreidde zich snel in Drenthe. In 1594 werd de regio door de Staatse troepen ingenomen, en in 1596 gaf de Generaliteit – verantwoordelijk voor het bestuur van de provincie – aan de Friese stadhouder Willem Lodewijk het bevel om ‘de reformatie ende Christelijke bestellinghe van kerkcken ende schoelen in te voeren’ (Bakker, 45). Deze maatregel raakte ook de abdij Mariakamp, want er werd begonnen met de secularisatie van de Drentse kloosters. Op 7 mei 1601 kreeg de rentmeester van de abdij, Jan Tymes, de opdracht om een inventaris van de onroerende goederen op te stellen en te overhandigen aan de Drentse overheid.
In 1603 overhandigde Margaretha Eyrthen het stempelzegel van het convent aan het provinciaal bestuur van Drenthe. Hierdoor verloor het klooster het recht om zelfstandig te kunnen oorkonden en werd het de-facto opgeheven. Tegenwoordig wordt het zegel bewaard in het Drents Museum. De nog resterende zusters van de abdij Mariakamp kregen wel toestemming gedurende hun leven in de gebouwen van de abdij te blijven resideren, met toezegging van een levenslange alimentatie door het provinciaal bestuur. Dit werd vastgelegd in alimentatiebrieven, gedateerd op 30 januari 1602. In haar alimentatiebrief staat vermeld dat Margaretha Eyrthen als abdis honderd florijnen per jaar kreeg uitgereikt. Tevens werd beslist dat voortaan geen nieuwe leden meer mochten worden aangenomen.
Na de opheffing van de abdij in 1603 daalde het aantal residerende zusters zeer snel en in 1630 vertrok de laatste zuster, Swaene van Lingen, naar de stad Groningen. De kloostergebouwen kregen nadien een andere bestemming: voortaan werden er de vergaderingen van de verschillende Drentse regeringscolleges gehouden.
Naslagwerken
NNBW.
Literatuur
- J. S. Magnin, De voormalige kloosters van Drenthe geschiedkundig beschouwd (Heereveen 1846).
- J.G.C. Joosting, Het archief der abdij te Assen (Leiden 1906).
- M.M. de Bakker, De abdij Mariënkamp te Assen (Assen 1959).
- H. Gras e.a. ed., Geschiedenis van Assen (Assen 2000).
Redactie
Biografienummer in 1001 Vrouwen: 113
laatst gewijzigd: 13/01/2014
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.