bewerkt door A.C.M. Kappelhof De verplichte ziekenfondsverzekering werd in Nederland pas in 1941 ingevoerd. De geschiedenis van ziekenfondsen en ziektekostenverzekeraars gaat echter veel verder terug in de tijd. De eerste fondsen die uitkeerden bij ziekte ontstonden in de achttiende eeuw. In 1890 was 15% van de bevolking tegen dit risico vrijwillig verzekerd. Na de Tweede Wereldoorlog werd besloten het Ziekenfondsenbesluit te handhaven. Linkse politici en vakbondsleiders pleitten voor een volksverzekering tegen ziektekosten, terwijl artsen hun professionele autonomie en de vrije artsenkeuze verdedigden. Deze discussie mondde tenslotte uit in de nieuwe basisziektekostenverzekering die op 1 januari 2006 werd ingevoerd. De geschiedenis van deze tak van de sociale verzekering is gecompliceerd en boeiend. Het Instituut voor Nederlandse Geschiedenis stelde daarom in samenwerking met het Kenniscentrum Historie Zorgverzekeraars een onderzoeksgids samen die de weg wijst naar de belangrijkste bronnen uit de periode 1870-1968. In de gids zijn gestandaardiseerde beschrijvingen opgenomen van 48 archieven. Op gedeelten van 18 archieven zijn nadere toegangen gemaakt. Tenslotte zijn twee additionele bestanden opgenomen. Op de onderzoeksgids Zorgverzekeraars is een beknopte inleiding beschikbaar en een uitgebreide inleiding. In aansluiting op deze gids wordt de onderzoeker verwezen naar twee andere projecten: de Onderzoeksgids Sociale Zekerheid 1890-1967 en de bronnenuitgave van de Dagboeken van P.J.M. Aalberse, (1891-)1902-1947.
