© BWNW. Bronvermelding: Danny Beckers, Strabbe, Arnoldus Bastiaan, in: Biografisch Woordenboek van Nederlandse Wiskundigen URL: https://resources.huygens.knaw.nl/BWNW/lemmata/data/strabbearnoldusbastiaan [26/10/2019]
Arnoldus Bastiaan Strabbe was een succesvol vertaler en auteur van wiskunde-lesboeken gedurende de tweede helft van de achttiende eeuw; hij was één van de vier oprichters van het Wiskundig Genootschap en gedurende de periode tot ongeveer 1800 ook de belangrijkste drijvende kracht van het genootschap.
STRABBE, Arnoldus Bastiaan (Zwolle 1741 Amsterdam 1805).
Arnoldus Bastiaan Strabbe werd in 1741 te Zwolle geboren. Van zijn vroege jaren weten we helemaal niets. Rond 1760 vestigde hij zich te Amsterdam, waar hij als vertaler en als rekenmeester aan de kost kwam. Zijn eerste publicaties betroffen de vertalingen van twee lesboeken van Clairaut. Beide boeken waren in Nederland niet erg succesvol. Meer waardering, zij het in kleine kring, oogstte hij met zijn vertalingen van Thomas Simpsons meetkundeboek (1770) en van Lalandes sterrekundige overzichtswerk, dat sinds 1773 in vier kloeke delen verscheen.
In 1770 wist Strabbe zijn Amsterdamse uitgeversvriend Jan Morterre te bewegen om een tijdschrift uit te geven op het gebied van wiskunde. Strabbe vulde het tijdschrift goeddeels zelf, met opgaven en stukken theorie over elementaire rekenkunde en algebra. Al na de tweede jaargang besloot de uitgever dat er geen brood in zat en stopte de onderneming.
In 1771 brak Strabbe door met zijn Vernieuwde licht des koophandels. Het boek kende vele edities en werd tot diep in de negentiende eeuw in het onderwijs aan aanstaande kooplieden gebruikt.
In 1778 was Strabbe een van de initiatiefnemers achter de oprichting van het Wiskundig Genootschap onder de zinspreuk "Een onvermoeide arbeid komt alles te boven". Het genootschap was een Amsterdamse groep mensen met belangstelling voor wiskunde. Het publiceerde opgaven ter lering en vermaak in een tijdschrift dat beschouwd kan worden als een voortzetting van het tijdschrift dat Strabbe in 1771 had moeten opgeven. Binnen het genootschap profileerde Strabbe zich als trekker van tal van publicitaire initiatieven. Niet alleen zwaaide hij de scepter over het tijdschrift van het genootschap, dankzij zijn inzet publiceerde het genootschap zijn vertaling van Montuclas historisch overzicht van de ontwikkeling der wiskunde, en tevens een rekenboek en een lesboek over differentiaal- en integraalrekening. Dankzij de positie die hij in het bestuur bekleedde, had Strabbe grote invloed op de uitgaven van het genootschap.
Rond 1800 diende zich een nieuwe generatie wiskundigen aan binnen het genootschap. Zij wilden dat het genootschap zich zou gaan inzetten om de wiskunde beter te profileren binnen het onderwijs van lager onderwijs tot en met universiteit. Bovendien hielden zij er een meer zuivere visie op wiskunde op na dan de Amsterdamse rekenmeester. Strabbe kwam in aanvaring met deze nieuwe mensen en werd in 1804 gedwongen om het veld te ruimen. Hij werd uit het bestuur gezet. Woedend over deze machtsovername keerde hij zich van het genootschap af. Een jaar later overleed Strabbe.
Archieven
Een paar brieven en aantekeningen van of met betrekking tot Strabbe zijn te vinden in het archief van het Wiskundig Genootschap (Archiefdienst Kennemerland, Haarlem) en de bibliotheek van het Wiskundig Genootschap (UB UvA).
Bronnen
- Engelsman, S.B., "Het wiskundig genootschap en eerste secretaris Strabbe", in: Jong, R.H. de, T.W.M. Jongmans en P.H. Krijgsman, red., Tweehonderd jaar onvermoeide arbeid, Amsterdam, 1978: 9-19 [tentoonstellingscatalogus]
- Beckers, Danny, Het despotisme der Mathesis: opkomst van de propaedeutische functie van de wiskunde in Nederland, 1750-1850, Hilversum: Verloren, 2003
- Danny Beckers, ' "Untiring Labor Overcomes All!" The History of the Dutch Mathematical Society in Comparison to Its Various Counterparts in Europe', Historia Mathematica 28 (2001): 31-47
- Danny Beckers, ' "Mathematics our goal!" Dutch mathematical societies around 1800', Nieuw Archief voor Wiskunde 17 (1999): 465-474
Publicaties
- A.C. Clairaut, Beginzelen der geometrie, Amsterdam (1760) [vertaling uit het Frans]
- A.C. Clairaut, Gronden der algebra, Amsterdam (1760) [vertaling uit het Frans]
- Oeffenschool der mathematische wetenschappen, Amsterdam (1770-1771) [2 delen]
- Het vernieuwde licht des koophandels, of grondig onderwijs in de Koopmans rekenkonst, Amsterdam (1771) [in vele edities]
- J.J.F. de Lalande, Astronomia of Sterrenkunde, Amsterdam (17731780) [4 delen, vertaald uit het Frans met Cornelis Douwes]
- J.E. Montucla, Historie der Wiskunde, Amsterdam (1782-1804) [in 4 delen; vertaald uit het Frans]
- Eerste beginselen der arithmetica of rekenkunst, ten dienste der scholen, Amsterdam (1790)
- Eerste beginselen der Fluxierekening, Amsterdam (1799)
Auteur: Danny Beckers
Laatst gewijzigd: DB oktober 2019