Onderzoeksgids Bestuur en administratie van de Bataafs Franse tijd 1795-1813

 
English | Nederlands

Instelling

Comité tot de Algemene Zaken van het Bondgenootschap te Lande


Actief vanaf 04-03-1795 tot 16-02-1798

Aantekeningen:

Het Comité tot de Algemene Zaken van het Bondgenootschap te Lande zette het werk voort van de op 4 maart 1795 opgeheven Raad van State en van de thesaurier-generaal. Het Comité begrootte de niet-militaire uitgaven in een civiele lijst en de militaire uitgaven in staten van oorlog. Verder verzorgde het Comité de betalingen en hun registratie. Het droeg de verantwoordelijkheid voor de landmacht, de fortificaties, de hospitalen en voor de landelijke financiën. Het Comité voerde tot eind mei 1795 bovendien het bewind over de Generaliteitslanden.Ter vervanging van de Raad van State en van de Hoge Krijgsraad deed het departement militair van het Comité de hoge militaire rechtspraak voor het hele land, gesteund door een advocaat-fiscaal. Advies kon worden gevraagd aan 's Lands Advocaten. Na de opheffing van het Comité werd de militaire rechtspraak zelfs tijdelijk aan deze advocaten opgedragen.

Het Comité tot de Algemene Zaken van het Bondgenootschap te Lande stond achtereenvolgens onder gezag van de Staten-Generaal en daarna van de Eerste en de Tweede nationale vergadering. Daarna functioneerde het Comité nog tot 16 februari 1798 onder verantwoordelijkheid van het Provisioneel Uitvoerend Bewind. Het departement van financie (zie onder) heeft de werkzaamheden zelfs tot 1 april 1799 voortgezet, waarna de taken werden overgenomen door de Agent van Financiën.

Het Comité bestond uit eenentwintig leden. In feite werd dit aantal snel verkleind door vacatures open te laten. Het voorzitterschap rouleerde om de acht dagen. Het Comité had een algemene secretaris en een advocaat-fiscaal voor de militaire zaken. Op 3 december 1795 werd ook besloten de taken van de ontvanger-generaal van de Unie te splitsen, zodat de administratie te water afviel en alleen die te lande overbleef.

Het comité had drie departementen met elk zeven leden, een subtituut-secretaris en eigen klerken: 1) departement militair voor het leger, de voorraden en oorlog in het algemeen; 2) een departement van financie voor de gelden uit de provincies en uit de Generaliteitslanden en 3) korte tijd een departement voor de generaliteitslanden.

Op 7 maart 1795 werden vijf bureaus bij het Comité opgericht, waarvan er drie, het bureau van de infanterie, het bureau van de cavalerie en het bureau van habillement al op 18 juli 1795 werden opgeheven. Het vierde bureau, dat van de genie en artillerie, hield in 1796 op te bestaan. Een bureau van gezondheid werd opgericht op 23 september 1795. Korte tijd, van 14 oktober 1795 tot 1 januari 1797 bestond er ook een bureau der generaals ten dienste van de generaals te velde. Nadat het al vanaf begin juli 1795 had gefunctioneerd werd op 10 december van dat jaar het bureau tot de expeditie van de militaire zaken formeel opgericht. Op 12 december 1797 is het opgeheven en de werkzaamheden overgeheveld naar de algemene secretarie van het Comité. Van maart 1795 tot in 1797 was er een afzonderlijke directeur van de militaire plans en kaarten.

Enkele bureaus met speciale taken zijn, ook los van het Comité, blijven bestaan totdat het werk was afgedaan. In verband met de opheffing van het staatse leger functioneerde van september 1795 tot in 1801 het Bureau van Liquidatie van de Oude Armée. Ter vervanging van de particuliere solliciteurs die aan de onderdelen van het staatse leger uitbetaling hadden gedaan, werd in juli 1795 het Bureau van betaling van de Nationale Armée opgericht, dat pas in 1806 zou worden opgeheven. Ook de Franse troepen werden uitbetaald via een bureau, namelijk het Commissariaat van de Franse troepen in soldij van de Bataafse Republiek (zie aldaar).


Wetgeving:

1795/03/04 Besluit van de Staten-Generaal: opheffing van de Raad van State en oprichting van het Comité tot de Algemene Zaken van het Bondgenootschap te Lande met dezelfde werkzaamheden. meer informatie
1798/01/30 Decreet van de Constituerende Vergadering: het Comité tot de Algemene Zaken van het Bondgenootschap te Lande zal voortaan rapporteren aan het Provisioneel Uitvoerend bewind. meer informatie

Archieven:


De voornaamste bij deze instelling betrokken personen (links naar Repertorium applicatie):



Literatuur:

Graaff, H.H.A. de, De militair-rechterlijke organisatie en haar verband met de bevelsverhoudingen bij de landmacht, 1795-1955. 's-Gravenhage, 1957.
Pfeil, T., 'Tot redding van het vaderland'. Het primaat van de Nederlandse overheidsfinanciën in de Bataafs-Franse tijd 1795-1810. Amsterdam, 1998.
Raad van State 450 jaar. 's-Gravenhage, 1981.
Ringoir, H., Hoofdofficieren der infanterie van 1568 tot 1813. 's-Gravenhage, 1981.
Ringoir, H., Nederlandse generaals van 1568 tot 1940. 's-Gravenhage, 1981.
Schie, H.A.J., De archieven van het Comité te Lande 1795-1798 en het Ministerie van Oorlog 1798-1810 (1813). Den Haag, 1979.