Onderzoeksgids Bestuur en administratie van de Bataafs Franse tijd 1795-1813

 
English | Nederlands

Instelling

Agentschap van Oorlog


Actief vanaf 16-02-1798 tot 08-12-1801

Aantekeningen:

De Agent van Oorlog hield toezicht op de oorlogvoering en de verdediging te lande, op het leger, de fortificaties en de magazijnen. Andere taken waren de correspondentie met de commandanten, het op peil houden van de sterkte en de voorraden van het leger en het jaarlijks indienen van een staat van beide laatste gegevens. De agent zorgde voor de betaling van de krijgsmacht en de handhaving van de discipline. Op machtiging van het Uitvoerend Bewind gaf hij marsorders. De agent mocht het leger te allen tijde laten inspecteren. Ook de gewapende burgermacht viel als onderdeel van de armée onder zijn opzicht. De agent voerde de superintendentie over de administratie van de Franse troepen in soldij van de Republiek. In het kader van het toezicht op de fortificaties en militaire gebouwen, mocht hij alleen aanbestedingen doen die waren goedgekeurd door het Uitvoerend Bewind. Van de agent werd voorts jaarlijks onder andere een rapport verwacht inzake de hele staat van de defensie, vergezeld van voorstellen tot vermeerdering of vermindering. Ook moest hij jaarlijks een petitie of begroting van kosten indienen. De agent deed de uitbetalingen die buiten de vaste posten vielen in maandelijks overleg met de Agent van Financiën. Verder beheerde hij zijn departement met het archief.

De agent werd aangesteld door het Uitvoerend Bewind en legde daaraan verantwoording af. Zijn instructie ontving hij van het Vertegenwoordigend Lichaam. Het was de agenten verboden gezamenlijk een raad te vormen.

Vanaf het begin behoorde tot de organisatie een vaste secretaris, die evenals het personeel van de bureaus functioneerde op instructie en onder goedkeuring van het Uitvoerend Bewind.
In februari 1798 was deze organisatie voorlopig als volgt: 1) generaal bureau, 2) departement militair, 3) departement van administratie, 4) departement van financie. Tevens stonden onder toezicht van de agent a) de administratie van de Franse troepen, b) het bureau van gezondheid en c) het bureau van betaling van de nationale armee. In april 1798 kwam daarbij ook nog het departement van burgerwapening. Op 2 juli 1798 werd de definitieve organisatie van het agentschap vastgesteld: 1) departement van de generale secretarie, 2) departement van de militaire administratie, 3) departement van financiën en voorlopig 4) departement van burgerwapening.
Het al door het Comité tot de Algemene Zaken van het Bondgenootschap te Lande opgerichte bureau van liquidatie van de oude armée heeft onder verantwoordelijkheid van de Agent van Oorlog de werkzaamheden voortgezet tot de opheffing op 31 augustus 1801. Op 21 februari 1798 werd het commissariaat van de Franse troepen onderdeel van het agentschap. Het bleef zelf georganiseerd in vier departementen met elk een commissaris.


Wetgeving:

1798/02/16 Besluit van het Uitvoerend bewind: bepalingen inzake de werkzaamheden van het Agentschap van Oorlog. meer informatie
1798/02/21 Besluit van het Uitvoerend Bewind: het Commissariaat van de Franse Troepen wordt onderdeel van het Agentschap van Oorlog, onder bestuur van de agent. meer informatie
1798/05/01 Staatsregeling voor het Bataafse volk. meer informatie
1798/10/05 Besluit van de Eerste Kamer van het Vertegenwoordigend Lichaam: vaststelling van de instructie voor de Agent van Oorlog. meer informatie
1800/04/05 Decreet van de twwede Kamer van het Vertegenwoordigend Lichaam: afschaffing van de leges ter algemene secretarie van het Uitvoerend Bewind en op de bureaus van de Agentschappen. meer informatie
1800/07/02 Besluit van het Uitvoerend Bewind: vaststelling van de organisatie van het Agentschap van Oorlog. meer informatie
1801/10/17 Besluit van het Staatsbewind: Agenten blijven hun werkzaamheden voorlopig waarnemen. meer informatie
1801/10/17 Besluit van het Staatsbewind: de secretaris van Agentschap van Oorlog wordt gemachtigd alle stukken te tekenen in afwezigheid van de Agent, na de aanstelling van zijn vervanger Spoors tot lid van het Staatsbewind. meer informatie
1801/12/07 Besluit Staatsbewind: na de constitutie van de Raden van Oorlog, Financiën en Binnenlandse Zaken vervallen de Agentschappen van Oorlog, Financiën, Nationale Opvoeding en Nationale Oeconomie. De geëmployeerden blijven voorlopig. meer informatie

Archieven:


De voornaamste bij deze instelling betrokken personen (links naar Repertorium applicatie):



Literatuur:

Beth, J.C., De departementen van algemeen bestuur gedurende het tijdvak 1795-1907. Groningen, 1907.
Hoof, J.P.C.M. van, "Militairen in de Bataafs-Franse tijd" in: Jaarboek van het Centraal Bureau voor Genealogie en het Iconographisch Bureau XLIX (1995) p. 194-210.
Hoof, J.P.C.M. van, "The army from 1795-1813" in: Revue Internationale d' Histoire Militaire LVIII (1984) p. 37-46.
Ringoir, H., Hoofdofficieren der infanterie van 1568 tot 1813. 's-Gravenhage, 1981.
Ringoir, H., Nederlandse generaals van 1568 tot 1940. 's-Gravenhage, 1981.
Schie, H.A.J., De archieven van het Comité te Lande 1795-1798 en het Ministerie van Oorlog 1798-1810 (1813). Den Haag, 1979.