Onderzoeksgids Bestuur en administratie van de Bataafs Franse tijd 1795-1813

 
English | Nederlands

Instelling

Ministerie van Binnenlandse Zaken (1)


Actief vanaf 04-07-1806 tot 22-05-1809

Aantekeningen:

Aanvankelijk overheerste, blijkens een decreet van 25 juni 1806 no. 10, de gedachte dat de Minister van Binnenlandse Zaken voldoende werk had aan de behartiging van het binnenlands bestuur, de waterstaat, de landbouw, de welvaart, het openbaar onderwijs en kunsten en wetenschappen. De openbare eredienst zou aan een Directeur-Generaal van Justitie en Politie worden overgelaten. Bij de benoeming van J.H. Mollerus tot Minister van Binnenlandse Zaken, bij decreet van 4 juli 1806 no. 8 en 9, bleef hem echter ook de openbare eredienst opgedragen. Vanaf 3 mei 1805 tot 3 februari 1807 was de Secretaris van Staat, daarna Minister van Binnenlandse Zaken, samen met de Secretaris van Staat, daarna minister van Financiën, tevens houder van het oppertoezicht over de nationale gebouwen in Den Haag.

Tot januari 1808 stond de Algemene Directie van de Waterstaat onder gezag van de Minister van Binnenlandse Zaken. Van 24 januari 1808 tot 28 december van datzelfde jaar vormde het Directoraat van de Waterstaat een zelfstandige eenheid. Vanaf 21 januari 1809 daarentegen werd de waterstaat weer in het ministerie van Binnenlandse Zaken opgenomen als tweede divisie. De Minister van Binnenlandse Zaken trad toen op als directeur-generaal van de waterstaat.

Vanaf 1807 vielen de Algemene Directie van het Openbaar Onderwijs en der Wetenschappen en de Algemene Directie der Schone Kunsten eveneens onder de verantwoordelijkheid van de Minister van Binnenlandse Zaken. Op 11 mei 1808 werd een afzonderlijk Ministerie van Eredienst opgericht.

In 1807 was het ministerie van Binnenlandse Zaken nog niet in divisies verdeeld. Het had een secretaris-generaal, een hoofd-commies en een aantal commiezen. Verder vielen onder de verantwoordelijkheid van de Minister van Binnenlandse Zaken de commissaris tot de zaken van de wis-, natuur-, schei- en werktuigkunde, de commissaris tot de zaken van het lager schoolwezen, de commissaris tot de zaken der geneeskundige staatsregeling, de commissaris tot de zaken van de landbouw, de commissaris tot de zaken van de fabrieken en trafieken en 's lands astronomist.

De organisatie van het Ministerie van Binnenlandse Zaken was in 1808 als volgt: 1) generaal secretariaat registratie, archieven, liquidatie, rekening en ordonnancering; 2) eerste divisie met a) eerste bureau algemene en plaatselijke administratie, personeel, burgerwapening en corporaties, b) tweede bureau armwezen en statistiek en c) derde bureau geneeskundige staatsregeling, veeartsenijkunde en hospitalen; 3) tweede divisie landbouw, veeteelt, fabrieken, trafieken, koophandel en visserij; 4) directoraat-generaal van wetenschappen en kunsten en openbaar onderwijs (zie afzonderlijke beschrijving); 5) inspecteur over de maten en gewichten, tevens adviseur in zaken van wis-, natuur-, schei- en werktuigkunde; 6) rijksastronomist; 7) rijksarchivaris. In 1809 werd de waterstaat als tweede divisie aan het ministerie toegevoegd en werd de bestaande tweede divisie omgedoopt tot derde divisie.


Wetgeving:

1806/06/25 Koninklijk decreet Lodewijk Napoleon: aanstelling van drie Directeuren-Generaal, namelijk 1) van Oorlog, 2) van Indië en Koophandel en 3) van Openbare Eredienst, Justitie en zekerheid des Rijks, met rang en bezoldiging van ministers. meer informatie
1806/07/04 Koninklijk besluit Lodewijk Napoleon: benoeming van een Minister van Binnenlandse Zaken, onder wie de Eredienst zal blijven vallen. meer informatie
1806/11/20 Koninklijk besluit Lodewijk Napoleon: oprichting van Directoraten-Generaal van Dijken, Bruggen en Wegen, van de Posterijen voor brieven en paarden, en van Kunsten en Wetenschappen. meer informatie
1806/11/28 Koninklijk besluit Lodewijk Napoleon: notificaties en kennisgevingen aan het publiek zullen de Ministers voortaan zelf ondertekenen. meer informatie
1807/11/14 Koninklijk decreet Lodewijk Napoleon: algemene instructie voor de Ministers, behalve die van Koophandel en Koloniën. meer informatie
1807/12/05 Koninklijk besluit Lodewijk Napoleon: aanvulling op de algemene instructie van de Ministers inzake de terminologie van besluiten, de uitvoering door de Minister van Justitie en Politie, die de Staatsdrukkerij en het Bulletin der Wetten beheert. meer informatie
1808/01/24 Koninklijk besluit Lodewijk Napoleon: het Directoraat-Generaal van de Waterstaat wordt per 1 februari 1808 onafhankelijk van het Ministerie van Binnenlandse Zaken, met een Raad van Administratie op dezelfde voet als in 1807. meer informatie
1808/01/24 Koninklijk besluit Lodewijk Napoleon: vaststelling van de organisatie van het Ministerie van Binnenlandse Zaken. meer informatie
1808/02/23 Koninklijk besluit Lodewijk Napoleon: aanstelling bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken van inspecteurs voor het geneeskundige, voor lager schoolwezen, voor maten en gewichten, tevens adviseur in wis-, natuur-, schei- en werktuigkunde. meer informatie
1808/02/23 Koninklijk besluit Lodewijk Napoleon: vaststelling van de nadere organisatie van het Ministerie van Binnenlandse Zaken, bij wijziging van een decreet van 24 januari 1808 no. 5. meer informatie
1808/03/03 Koninklijk besluit Lodewijk Napoleon: de archivarius van het Rijk zal voortaan behoren tot het Ministerie van Binnenlandse Zaken. meer informatie
1808/12/28 Koninklijk besluit Lodewijk Napoleon: het Directoraat-Generaal van de Waterstaat wordt per 1 januari 1809 verenigd met het Ministerie van Binnenlandse Zaken. meer informatie
1809/01/21 Koninklijk besluit Lodewijk Napoleon: De waterstaat wordt tweede divisie van het Ministerie van Binnenlandse Zaken. De administrateurs zijn tot 1 juli 1809 Commissarissen-Generaal van de Waterstaat; dan vervanging door een Comité Centraal. meer informatie
1809/05/22 Koninklijk besluit Lodewijk Napoleon: aanstelling van een afzonderlijke Minister van de Waterstaat, vereniging van het Ministerie van Eredienst met dat van Binnenlandse Zaken en benoeming van een Minister van Eredienst en Binnenlandse Zaken. meer informatie

De voornaamste bij deze instelling betrokken personen (links naar Repertorium applicatie):



Literatuur:

Beth, J.C., De departementen van algemeen bestuur gedurende het tijdvak 1795-1907. Groningen, 1907.
Bijdragen betrekkelijk den staat en der verbeteringen van het schoolwezen in het Bataafsch Gemeenebest. Leiden, 1801-1809.
Boekholt, P.Th.F.M., Een onderwijsrapport uit 1808: verslag van een reis van onderwijsinspecteur Van den Ende via Noord- en Oost-Nederland naar Oost-Friesland. Groningen, 1986.
Boels, H., Binnenlandse zaken. Ontstaan en ontwikkeling van een departement in de Bataafse tijd, 1795-1806. Een reconstructie. 's-Gravenhage, 1993.
Bosch, A., Om de macht over het water. De nationale waterstaatsdienst tussen staat en samenleving, 1798-1849. Zaltbommel, 2000.
Ven, G.P. van de, "Lodewijk Napoleon en de waterstaat" in: J. Hallebeek en A.J.B. Sirks, Nederland in Franse schaduw. Recht en bestuur in het Koninkrijk Holland (1806-1810) (Hilversum,2006) 125-146.