© Huygens ING - Amsterdam. Bronvermelding: W.F. Lichtenauer, 'Ruijs Bzn., Willem (1894-1942)', in Biografisch Woordenboek van Nederland. URL:http://resources.huygens.knaw.nl/bwn1880-2000/lemmata/bwn1/ruijs [12-11-2013]

RUIJS BZN., Willem (1894-1942)

Ruijs Bzn., Willem (bekend onder de naam Ruys) zeereder (Rotterdam 25-8-1894 - Goirle 15-8-1942). Zoon van Bernardus Ewoud Ruijs (bekend onder de naam Ruys) zeereder, en Wilhelmina Petronella van Hoboken. Gehuwd sinds 11-1-1921 met Christine Elisabeth van Schaardenburg, uit welk huwelijk 1 dochter en 1 zoon geboren werden. Na echtscheiding op 2-8-1934 hertrouwd op 2-11-1934 met Euphemie Elisabeth van Houten, uit welk huwelijk 1 dochter werd geboren.

Ruys bezocht de HBS in zijn geboortestad en zette zijn opleiding voort op een hogere handelsschool te Neuchâtel in Zwitserland. Tijdens de mobilisatie in de Eerste Wereldoorlog deed hij aanvankelijk militaire dienst. In 1917 vertrok hij naar Nederlands-Indië. Daar te lande en in Australië, Japan en de Verenigde Staten van Amerika bekwaamde hij zich in de praktijk van het scheepvaartbedrijf. In 1919 teruggekeerd werd hij als firmant van Wm. Ruys & Zonen mede leider van de Rotterdamsche Lloyd. Hij was ook commissaris van andere belangrijke ondernemingen. Na het terugtreden van zijn vader en zijn oom als directeuren van de Rotterdamsche Lloyd op 26 september 1940 rustte op hem met zijn overgebleven medefirmanten de zware verantwoordelijkheid voor dit wereldbedrijf in bezettingstijd.

De 'jonge mijnheer Willem' was toen reeds meer naar buiten opgetreden dan in zijn aan de eigen zaken verkleefde voorgeslacht traditioneel was. Als vanzelfsprekend maakte hij vele jaren deel uit van het bestuur van de Koninklijke Nederlandse Redersvereniging, in 1935-1936 als voorzitter. Doch in 1933 trad hij toe tot de Kamer van Koophandel & Fabrieken voor Rotterdam, waar hij spoedig een gezien lid werd. Voordien had hij reeds zijn intrede in het georganiseerd maatschappelijk leven van de stad gedaan door zijn lidmaatschap met ingang van 1920 van het bestuur van de Koninklijke Roei- en Zeilvereniging "De Maas", die medeëigenares is van een sociaal trefpunt in haar sociëteitsgebouw in het havengebied. In 1931 werd hij haar voorzitter en hiermede ook daar een onbestreden leidersfiguur.

Toen de Duitsers een ongewenste belangstelling toonden voor de vereniging en de vaste en drijvende eigendommen van haar en haar leden, bepleitte hij hun belangen fier en onbuigzaam tegenover de bezettingsautoriteiten. Op 18 oktober 1940 werd hij wegens steun aan het verzet voor de eerste maal gearresteerd en tot 17 mei 1941 in gevangenschap gehouden. Op 11 oktober 1941 volgde een tweede aanhouding, wel in verband met contact dat hij had gehad met een Engels agent. Ditmaal zat hij vast tot 5 januari 1942. Op 13 juli van dit zelfde jaar werd hij als gijzelaar gevangen gezet te Haaren, waar hij in deze geïsoleerde gemeenschap onmiddellijk weer een actieve rol speelde als pakketpostmeester. Doch op 7 augustus 1942 werd door een communistische groep een aanslag gepleegd op een spoorwegviaduct te Rotterdam. De Duitse autoriteiten antwoordden hierop door het fusilleren van vijf gijzelaars in vooraanstaande maatschappelijke posities, waaronder drie Rotterdammers. Willem Ruys stierf op 15 augustus 1942 als één hunner in de bossen van Goirle.

Hij toonde als vierde generatie uit een familie van zeereders, cargadoors en expediteurs grote gaven, die niet ten volle tot ontplooiing konden komen door zijn voortijdige gewelddadige dood. Te zijner ere werd het in 1947 in dienst gestelde nieuwe mailschip van de Rotterdamsche Lloyd naar hem genoemd.

L: A. Hoynck van Papendrecht, De zeilvloot van Willem Ruys Jan Danielszoon en de Rotterdamsche Lloyd (Rotterdam, 1933); Gedenkboek Gijzelaarskamp Haaren ('s-Gravenhage, 1947); Koninklijke Roei- en Zeilvereeniging "De Maas". 1851-1951... (Rotterdam, [1951]); F.W.G. Leeman, Van barkschip tot "Willem Ruys" 120 jaar zeevaart .... [Rotterdam, 1961]; L. de Jong, Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog ('s-Gravenhage, 1975) VI,73,75,76.

W.F. Lichtenauer

Bovenstaande biografie weerspiegelt de stand van het onderzoek tot aan het jaar van publicatie in het gedrukte deel van het BWN. Dit jaar is hieronder weergegeven. Alle daarna verschenen literatuur is niet in de tekst verwerkt en wordt evenmin vermeld in de literatuuropgave (onder L).

Oorspronkelijke versie opgenomen in: Biografisch Woordenboek van Nederland 1 (Den Haag 1979)
Laatst gewijzigd op 12-11-2013