© Huygens ING - Amsterdam. Bronvermelding: A.W.J. de Jonge, 'Maarse, Jacob (1899-1973)', in Biografisch Woordenboek van Nederland. URL:http://resources.huygens.knaw.nl/bwn1880-2000/lemmata/bwn2/maarse [12-11-2013]

MAARSE, Jacob (1899-1973)

Maarse, Jacob (Jacques), autobusondernemer (Aalsmeer 12-9-1899 - Aalsmeer 1-11-1973). Zoon van Willem Maarse, koopman, en Marijtje Vetman. Gehuwd op 31-3-1932 met Maria Arentje Mosselman. Uit dit huwelijk werden 1 zoon en 3 dochters geboren.

Maarse was afkomstig uit een doopsgezind milieu. Na de lagere school, die hij met moeite volgde, hielp Maarse zijn vader in diens kruidenierszaak en fouragehandel, maar hij had daar weinig plezier in. Daarentegen had hij als kind al buitengewone belangstelling voor alles wat met motorvoertuigen te maken had. Na het vervullen van de dienstplicht werd hij compagnon van A. Enzler, die een expeditiebedrijfje bezat. Uit oude legervoorraden uit de Eerste Wereldoorlog kochten zij in 1920 een tweedehands General Motors Corporation-vrachtauto van Franse herkomst. Hiermee vervoerde de firma Enzler & Co. aanvankelijk alleen goederen, maar na een eenvoudige verbouwing was het ook mogelijk er personen mee te vervoeren. Spoedig ontstonden er door het grote leeftijdsverschil tussen beide compagnons in dit bescheiden expeditiebedrijf wrijvingen, die hen uiteen deden gaan.

Daarna richtte Maarse met Comelis Kroon in Leimuiden een autobusondememing op, die vanaf 1 februari 1923 een verbinding onderhield tussen Rijnsaterwoude en Leiden. In 1927 namen Maarse en Kroon de autobusonderneming van J.J. Poort en J.P. Sloothaak over, die een lijndienst verzorgde tussen Aalsmeer en Amsterdam. Hierdoor werd het mogelijk om in Aalsmeer een vestiging te stichten achter het ouderlijk huis van Maarse, waar zij tevens tot aan de Tweede Wereldoorlog toe een garagebedrijf dreven. In 1931 werd de autobusfirma omgezet in een naamloze vennootschap, waarvan Maarse en Kroon beiden directeur werden. Gedurende de jaren dertig werd het lijnennet door het opkopen van concurrerende bedrijfjes voortdurend uitgebreid. Zo werd o.a. het Amstelveense busbedrijf N.V. M. van Poelgeest overgenomen. Kroon kon zich echter met deze overneming niet verenigen - Maarses tempo lag hem te hoog en hij wilde liever zorgeloos rentenieren - en trad op 1 januari 1939 uit de vennootschap. In 1940 werd hij opgevolgd door de echtgenote van Maarse als plaatsvervangend directrice.

Wegens gebrek aan vloeibare brandstoffen moesten de busdiensten in de oorlogsjaren eerst ingekrompen en later gestaakt worden, waarna de meeste autobussen door de bezetter werden weggevoerd. Twintig bussen konden, door deze goed te verstoppen, voor roof gespaard blijven. Hierdoor was het mogelijk om de diensten reeds op 23 juli 1945 op bescheiden schaal te hervatten. In 1946 werd Willem, een broer van Maarse, mededirecteur. In de naoorlogse jaren heeft Maarse het bedrijf snel gemoderniseerd en op energieke wijze nog verder vergroot. Bij al deze activiteiten vergat hij de sociale belangen van zijn werknemers niet. In de jaren vijftig nam de vraag naar openbaar busvervoer nog toe, mede omdat in 1950 de laatste lokaalspoorwegen ten zuiden van Amsterdam gesloten werden. Juist toen poogden de Nederlandse Spoorwegen het bedrijf over te nemen, maar Maarse voelde hiervoor niets. Zo behoorde in die tijd 'Maarse & Kroon' tot de grootste nog overgebleven particuliere autobusondememingen van ons land. Vanaf ca. 1960 begon de belangstelling voor het openbaar vervoer echter terug te lopen. Ook 'Maarse & Kroon' ondervond de gevolgen hiervan. In 1962 traden Maarse, zijn vrouw en zijn broer af als directeuren, waarna zij zitting namen in de raad van bestuur. De directie werd daarop gevoerd door H.A. Hoed en W.G. Maarse, de zoon van Jacques Maarse. Op 1 januari 1971 verliet J. Maarse de raad van bestuur. In 1973 gingen de activa en passiva van N. V. 'Maarse & Kroon' over naar de N. V. Vervoermaatschappij 'Centraal Nederland'.

Naast dit werk voor eigen bedrijf was Maarse van 1948 tot 1971 lid van de raad van beheer van reisbureau Cebuto, waarin o.a. 'Maarse & Kroon' deelnam. Voorts was hij vanaf 1961 tot zijn overlijden directeur van N.V. Exploitatiemaatschappij 'Makro' te Aalsmeer. Deze maatschappij was eigenaresse van dienstwoningen voor 'Maarse & Kroon'-personeel. Bovendien was Maarse van 1953 tot 1965 commissaris van de in Aalsmeer gevestigde Leyland Holland N.V., die zich bezighield met de assemblage van auto's en de groothandel in auto-onderdelen.

A: Archief N.V. 'Maarse & Kroon', Centraal Nederland, Utrecht

L: J. A. Vermeulen, 'Jacob Maarse, dirigent van 135 autobussen', in Elseviers Weekblad, 30-6-1951.

A.W.J. de Jonge

Bovenstaande biografie weerspiegelt de stand van het onderzoek tot aan het jaar van publicatie in het gedrukte deel van het BWN. Dit jaar is hieronder weergegeven. Alle daarna verschenen literatuur is niet in de tekst verwerkt en wordt evenmin vermeld in de literatuuropgave (onder L).

Oorspronkelijke versie opgenomen in: Biografisch Woordenboek van Nederland 2 (Den Haag 1985)
Laatst gewijzigd op 12-11-2013