Constitutionele Commissies

 
English | Nederlands

Commissie-Van Schaik

Herzieningsjaar Grondwet 1953, 1956, 1963
Naam (-voorzitter) Commissie-Van Schaik
Officiële naam Staatscommissie ingesteld bij Koninklijk Besluit van 17-4-1950
KB instelling commissie 17-4-1950, no. 25
KB ontbinding commissie 28-1-1954, no. 32
Naam, varianten Staatscommissie tot herziening van de Grondwet
Opdracht commissie algehele grondwetsherziening
Jaren 1950-1954
Aantal bijeenkomsten 52
Datum eindverslag 6-1-1954
Datum aanbieding Tweede Kamer 23-2-1954
Subcommissies

Presidium. Leden: Van Schaik (vz.), Kranenburg, Van Maarseveen, Van der Grinten, Kan, Bok, Van Harinxma thoe Slooten, Van Nispen tot Pannerden.

 

Subcommissie I (onderwerpen betreffende het Koninklijk Huis, Hoge Colleges van Staat en de Regering). Leden: Kranenburg (vz.), Beel, Kernkamp, Hooykaas, Logemann, Van Maarseveen, Pos, Rutgers, Kan (secr.), Van Nispen tot Pannerden (adj. secr.).

 

Subcommissie II (onderwerpen betreffende de Staten-Generaal). Leden: Van Schaik (vz.), Van den Bergh, Van der Goes van Naters, Gorsira, Jonkman, Oud, Romme, Schouten, Tilanus, Kan (secr.), Van Harinxma thoe Slooten (adj. secr.).

 

Subcommissie III (onderwerpen betreffende de verhouding tussen overzeese rijksdelen, Nederlands Oost-Indische-Unie; buitenlandse betrekkingen in de militaire aangelegenheden). Leden: Van Maarseveen (vz.), François, Gorsira, Jonkman, Kernkamp (aanvankelijk ingedeeld bij V, ruilde met Tilanus), Logemann, Molenaar, Pos, Rutgers, Van der Grinten (secr.), Van Harinxma thoe Slooten (adj. secr.).

 

Subcommissie IV (onderwerpen betreffende de grenzen van het staatsgezag, de mensenrechten, speciale onderwerpen van overheidszorg (justitie, onderwijs en armenzorg), de indeling van de Grondwet en voorstellen van diverse aard). Leden: Van Schaik (vz.), Beel, Donner, Van der Goes van Naters, Hooykaas, Kernkamp, Molenaar (aanvankelijk ingedeeld bij V, ruilde met Oud), Revers, Schouten, Van der Grinten (secr.), Bok (adj. secr.), Van Nispen tot Pannerden (adj. secr.).

 

Subcommissie V (onderwerpen betreffende lagere gemeenschappen). Leden: Kranenburg (vz.), Van den Bergh, Donner, Oud (aanvankelijk ingedeeld bij IV, ruilde met Molenaar), Revers, Romme, Tilanus (aanvankelijk ingedeeld bij III, ruilde met Kernkamp), Witteman, Kan (secr.), Bok (adj. secr.).

 

Commissie voor de systematiek. Leden: Van Schaik (vz.), Van den Bergh, Van der Goes van Naters, Kernkamp, Oud, Romme, Rutgers.

 

Redactiecommissie. Leden: Kranenburg (vz.), Donner, Van der Grinten, Hooykaas, Kan, Logemann. NB ook Van Schaik woonde de meeste vergaderingen van de redactiecommissie bij.

Verslagen

Interim-rapport van de Staatscommissie ingesteld bij Koninklijk Besluit van 17-4-1950 (Den Haag 1951).

Eindrapport van de Staatscommissie ingesteld bij Koninklijk Besluit van 17-4-1950 (Den Haag 1954), 47 p. [In bijlage: Vergelijkend overzicht van de tekst van de geldende Grondwet met de voorstellen van de commissie geplaatst in de volgorde van de bestaande Grondwet (39 p.); Ontwerp-grondwet, behorende bij het eindrapport van de staatscommissie tot herziening van de grondwet (ingesteld bij K.B. van 17 april 1950) (31 p.)]

Audiovisuele bronnen Toon Verberg

Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid:

- doc. ID 10316. Radio, opname 10-09-1956, plechtige afkondiging grondwetsherziening voor gemeentehuis Den Haag.

- doc. ID 9508. Radio, opname 15-01-1962, verkiezingen in Nederland door grondwetsherziening.

- doc. ID 77137. Radio, opname 19-12-1963, officiële afkondiging grondwetsherziening in Zaandam.

- (geen Doc ID.). Journaal, televisie, opname 19-12-1963, voorlezen grondwetswijziging Den Haag.

Opmerkingen

- J.H. van Maarseveen werd na zijn overlijden in 1951 als vice-voorzitter opgevolgd door L.J.M. Beel.

- M.P. Gorsira werd als lid vervangen door N. Debrot.

- Het eindrapport van de commissie bevatte 17 minderheidsnota's.

- De herzieningsontwerpen voor de grondwetswijzigingen van 1956 bouwden in hoofdzaak voort op de werkzaamheden van de commissie-Van Schaik en de commissie-Van Kranenburg (de laatste voor wat betreft de voorstellen inzake de buitenlandse betrekkingen). Ook bij de herzieningsontwerpen van 1963 werd nog gedeeltelijk teruggegrepen op voorstellen uit de commissie-Van Schaik; zie Van Hasselt, Staatsregelingen en grondwetten (Alphen aan den Rijn 1987, 17e druk), 537, 586.

1 
Aard van de documentatie commissiearchief; ambtelijke ondersteuning; overige documentatie
Naam archiefvormer/collectie
(Periode archief)
ministerie van Binnenlandse Zaken, afdeling Wetgeving en Juridische Zaken (1946-1954)
Vindplaats
(Kenmerk toegang)
Nationaal Archief, Den Haag (2.04.62)
Meer Verberg

Openbaarheid volledig
Soort toegang(en) inventaris
Kenmerk toegang 2.04.62
Inventarisnummers 4-5, 8, 113-125
Inhoud

inv. nrs. 4-5. Grondwetsherziening 1953.

Ambtelijk dossier inzake de grondwetsherziening van 1953, verdeeld in omslagen waarvan de meeste romeins genummerd zijn en op hun beurt onderverdeeld in arabisch genummerde kleinere eenheden. De romeins genummerde omslagen openen met een gedetailleerde inhoudsopgave; van de opgegeven nummers I-X ontbreekt echter IX (1-7). Inv. nr. 4 bevat de omslagen I-III, V-VI en een ongenummerde omslag; inv. nr. 5 de omslagen IV, VII-VIII en X. De opschriften van de omslagen zijn hieronder overgenomen.

- I. Interimrapport Commissie Herziening Grondwet.

Notities, ontwerpen en correspondentie ter voorbereiding van het interimrapport, overwegend van het commissie-secretariaat, 1950-1951.

- II. 1-14. Voorstellen inzake wijziging bepalingen betreffende leeftijd meerderjarigheid van de koning.

Ambtelijk dossier ter voorbereiding van het wetsontwerp, 1951-1952.

- III. 1-2. Voorstellen inzake zittingsduur leden vertegenwoordigende lichamen, staatsnoodrecht en stelsel van stemoverdracht.

Ambtelijk dossier betreffende raadpleging door de grondwetscommissie, 1951-1952.

- IV. 1-4. Bevoegdheden supra-nationale organen.

Ambtelijk dossier betreffende herziening van het wetsontwerp, 1951-1952.

- V. 1-6. Voorbereiding collectieve voorstellen. Stukken tot aan de behandeling in de Ministerraad.

Ambtelijk dossier ter voorbereiding van de wetsontwerpen, 1951-1952.

- VI. 1-3. Advies Raad van State, nader rapport aan de Koningin en indiening collectieve wetsvoorstellen bij de Staten-Generaal'

Vervolg van omslag V.

- VII. 1-10. Parlementaire behandeling collectieve voorstellen.

Vervolg van de omslagen V en VI: ambtelijk dossier betreffende de behandeling van de wetsontwerpen, 1951-1952.

- VIII. 1-10. Wijziging en aanvulling bepalingen m.b.t de buitenlandse betrekkingen.

Ambtelijk dossier betreffende de behandeling wetsontwerpen; begeleiding in samenwerking met het ministerie van Buitenlandse Zaken, 1951-1953.

- VIIIa. 1-10. Wijziging en aanvulling bepalingen betreffende de buitenlandse betrekkingen. Parlementaire behandeling in de 1e en 2e lezing.

Vervolg van omslag VIII; ambtelijk dossier betreffende de behandeling van de wetsontwerpen, 1951-1953.

- X. 1-6. Plechtige afkondiging en bekendmaking wijzigingen Grondwet.

Ambtelijk dossier, 1948, 1952-1953.

- Ongenummerde omslag (inv. nr. 4).

Gedrukte Kamerstukken betreffende grondwetsherziening ten aanzien van de buitenlandse betrekkingen en het eindrapport van de Commissie-Van Eysinga, 1951-1952.

 

inv. nr. 8. Instelling, samenstelling, organisatie en ontbinding staatscommissie.

Ministerieel dossier met betrekking tot de instelling en het functioneren van en de taakverdeling binnen de Commissie-Van Schaik, 1950-1953. Bevat tevens 'Overzicht van de wijzigingsvoorstellen voor de hoofdstukken I, II en III van de Grondwet dd. 22 Jan. 1951'.

 

inv.nrs. 113-125. Staatscommissie van advies tot herziening GW inzake de overgang naar een nieuwe rechtsorde etc., inclusief archivalia subcommissies, krantenknipsels etc.

- inv. nr. 113.

Ingekomen correspondentie bij de commissie met bijlagen, overwegend afkomstig van commissieleden, minuten van uitgaande correspondentie en nota’s, notities en voorstellen, 1950-1953.

- inv. nr. 114.

Interimrapport van de staatscommissie (gedrukt; 11 juli 1951). Tevens het eindrapport van de staatscommissie (gedrukt; 6 januari 1954; origineel exemplaar met ondertekeningen zoals ingediend bij de koningin.

- inv .nr. 115.

Notulen van de commissie voor de systematiek (2 bijeenkomsten: 7-5-1951 en 4-6-1951) en van het presidium (5 bijeenkomsten: 29-6-1950 t/m 10-09-1952). Exemplaren behorend tot het commissiearchief.

- inv .nr. 116a.

Notulen van de plenaire commissie (52 bijeenkomsten: 28-4-1950 t/m 6-1-1954), met indices op de vergaderingen 1-34 en 35-48. Exemplaren behorend tot het commissiearchief. 

- inv. nr. 116b

Omslagen 1-3. Vergaderstukken van de plenaire commissie, 1950-1953. Index op de plenaire vergaderingen 1-34. Notulen, convocaties en agenda's (met hiaten). Andere vergaderstukken. Alles stencil, met marginalia. Tevens enkele handgeschreven andere stukken. Daarnaast zijn als afzonderlijke omslagjes aanwezig (gestencilde vergaderstukken):

'Rapport van de redactiecommissie aan de plenaire vergadering, d.d. 13-09-1952' (38 pagina's, met bijgevoegde stukken).

'Stukken over de delegatie-terminologie' (okt.-nov. 1952).

'Nota over het taalgebruik, gebruik van hoofdletters en leestekens in de concept-grondwet, september 1952'.

'Nota inzake de contraseignering van Koninklijke Besluiten en Beschikkingen (art. 79 laatste lid der grondwet)', 29-5-1951.

'Plenaire commissie. Onderwijsbepalingen', februari-december 1951.

'Minderheidsnota's', juni-november 1953. Met enkele andere stukken.

'Nota's van prof. v.d. Bergh, prof. Molenaar en prof. François met antwoordnota's', maart-oktober 1951. Met enkele andere stukken.

'Toelichting m.b.t. de voorstellen der plenaire commissie inz. de bepalingen der Grondwet betreffende de Eerste en Tweede Kamer der St.G. d.d. 12 sept 1951'.

'Stukken inz. het vraagstuk van de plaatsvervangende Kamerleden en de mogelijkheid van stemoverdracht, ter behandeling in de vergadering dd. 3 december 1951'.

'Verlenging van de zittingsduur van de Staten-Generaal i.v.m. het rapport van de parlementaire enquête-commissie', december 1951 tot februari 1952.

'Nota van het secretariaat en van prof. François inz. bepalingen in de Nederl. wetgeving en in vreemde constituties betreff. de rechten van de vrouw', oktober 1951 tot februari 1953.

Omslag 4. Vergaderstukken betreffende diverse aangelegenheden, in het bijzonder belastingvrijdom van het koninklijk huis 1950-1953. Correspondentie, nota's en ontwerpen van het secretariaat, vermoedelijk dossier-Van Nispen. April 1950–juni 1953.

- inv. nr. 117. Notulen en vergaderstukken van de redactiecommissie, 1951-1953.

Commissie-exemplaar van de notulen van de redactiecommissie met index op de vergaderingen 1-19 (21 bijeenkomsten: 10-10-1951 t/m 18-11-1953). Omslagen met vergaderstukken: notulen, convocaties, agenda's en overige stukken (stencil, met marginalia); rapporten van de redactiecommissie; concepten van hoofdstukken voor de ontwerp-grondwet en voor het eindverslag; correspondentie, o.a. met L. van der Tempel (secretaris Algemene Rekenkamer).

- inv. nr. 118. Notulen, rapportage en voorstellen van subcommissie I, 1950-1951.

Commissie-exemplaar van de notulen van subcommissie I met diverse indices (13 bijeenkomsten: 27-5-1950 t/m 19-3-1951). Omslag 'Behandeling voorstellen van subcommissie I in de plenaire vergaderingen' bevat gestencilde rapportages en voorstellen, met marginalia.

- inv. nr. 119. Notulen, vergaderstukken, rapportage en voorstellen van subcommissie II, 1950-1951.

Commissie-exemplaar van de notulen van subcommissie II (20 bijeenkomsten: 9-6-1950 t/m 21-6-1951. Omslag 'Delegatie van wetgevende bevoegdheid der Staten-Generaal (denkbeeld van der Goes van Naters 1948) 1950/51', met nota's, notities, voorstellen en correspondentie, onder meer tussen commissieleden onderling, het secretariaat en de afdeling wetgeving van het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Omslag met diverse nota's, notities en voorstellen betreffende het grondwetshoofdstuk betreffende de Staten-Generaal; correspondentie, overwegend tussen commissieleden en het secretariaat, vergaderstukken van de subcommissie en de plenaire commissie.

- inv. nr. 120. Notulen, vergaderstukken en voorstellen van subcommissie III, 1950-1951.

Commissie-exemplaar van de notulen van subcommissie III met index en bijlagen (15 bijeenkomsten: 24-6-1950 t/m 14-6-1951). Twee nota’s aan de minister-president inzake de regeling van de buitenlandse betrekkingen (commissies-Van Schaik en Van Eysinga). Voorstellen en vergaderstukken van de subcommissie (1950-1951) met marginalia.

- inv. nr. 121. Notulen, vergaderstukken en voorstellen van subcommissie IV, 1950-1951.

Commissie-exemplaar van de notulen van subcommissie IV met index (18 bijeenkomsten: 15-6-1950 t/m 12-4-1951). Voorstellen, rapportage en vergaderstukken van de subcommissie met marginalia. Tevens correspondentie tussen commissieleden en secretariaat (1950-1951).

- inv .nr. 122. Notulen, vergaderstukken en voorstellen van subcommissie V, 1950-1951.

Commissie-exemplaar van de notulen van subcommissie V met index (12 bijeenkomsten: 2-6-1950 t/m 10-3-1951). Correspondentie tussen de commissieleden en het secretariaat; voorstellen en vergaderstukken van de subcommissie inzake onder andere de gemeenten (1950-1953) NB. Bevat tevens stukken inzake 'God in de grondwet'. Concept-notulen, vergaderstukken en voorstellen van subcommissie V, met marginalia. 'Rapport van subcommissie IV aan de plenaire vergadering inzake de erkenning van God in de grondwet'.

- inv .nr. 123. Krantenknipsels, verzameld door de knipseldienst van de Rijksvoorlichtingsdienst (1951-1952).

- inv .nr. 124. Krantenknipsels, verzameld door de knipseldienst van de Rijksvoorlichtingsdienst (1951-1954).

- inv .nr. 125. Krantenknipsels, verzameld door de knipseldienst van de Rijksvoorlichtingsdienst (1951-1952).

 


2 
Aard van de documentatie ambtelijke ondersteuning
Naam archiefvormer/collectie
(Periode archief)
Ministerie van Binnenlandse Zaken, Bureau Juridisch Adviseur ((1950) 1954-1969)
Vindplaats
(Kenmerk toegang)
Nationaal Archief, Den Haag (2.04.63)
Meer Verberg

Openbaarheid volledig
Soort toegang(en) inventaris
Kenmerk toegang 2.04.63
Inventarisnummers 5-7
Inhoud

De inv. nrs 5-7 (Stukken betreffende de voorbereiding van de partiële Grondwetsherziening 1952-1956) bevatten het ambtelijk dossier met betrekking tot de grondwetsherziening van 1956, verdeeld in omslagen. Deze zijn geletterd A t/m E, gevolgd door een doorlopende romeinse nummering I-XXI. Van deze omslagen zijn hieronder de opschriften overgenomen. Enkele omslagen vallen buiten deze indeling. Elke omslag bevat een gedetailleerde inhoudsopgave. Omslag A, II ontbreekt.

 

inv. nr. 5 bevat de omslagen:

- Ongenummerde omslag 'Grondwetsherziening 1956. Binnenlands Bestuur, afdeling Bestuurszaken'.

Ambtelijk dossier met overwegend correspondentie betreffende de grondwetsherziening van 1956. 1955-1956.

- A. I. Nadere overweging door de Staatscommissie van voorstellen, vervat in het Interimrapport.

Ambtelijk dossier met overwegend correspondentie met en over de commissie-Van Schaik inzake de voorbereiding van voorstellen voor grondwetsherziening. 1952-1956.

- A. III. Wijziging van artikelen 160 en 163 in verband met algemeen verbindend verklaren van regelingen in collectieve arbeidsovereenkomsten.

Ambtelijk dossier, 1953. NB. De kwestie werd doorverwezen naar de minister van Justitie.

- A. IV. Wijze van behandeling der voorstellen en tijdschema.

Ambtelijk dossier betreffende de wijze van behandeling der voorstellen voor grondwetsherziening door het parlement, 1953-1954.

- A. V. Eindrapport van de Staatscommissie.

Ambtelijk dossier betreffende de ontvangst van het rapport, de toezending van het eindrapport aan diverse instanties en de behandeling van het rapport door de ministerraad, 1953-1954.

- A. VI. Schrappen van de bedragen in de grondwet.

Ambtelijk dossier ter voorbereiding van het wetsontwerp, 1954.

- A. VII. Overleg met de departementen en anderen over de vraag welke punten zullen worden herzien.

Ambtelijk dossier met adviezen van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en Gedeputeerde Staten van de provincies; adviezen omtrent het ambtenarenrecht; adviezen inzake de grondwetsherziening van de Algemene Rekenkamer, diverse departementen, C. Romme, uit de pers en van particulieren, 1954. Bevat tevens de omslag 'A. VIIa. Uitbreiding titel Prins van Oranje tot oudste Koningsdochter – vermoedelijk opvolgster': ambtelijk dossier met correspondentie, nota's en notities inzake deze kwestie en inzake de meerderjarigheidsleeftijd van de koning, 1955.

- B. VIII. Uitbreiding ledental Tweede en Eerste Kamer.

Ambtelijk dossier betreffende de voorbereiding van wetsontwerpen in overleg met onder andere de voorzitter van de Tweede Kamer en de Kiesraad, 1954-1956.

- B. IX. Wijziging van bepalingen betreffende de provinciën.

Ambtelijk dossier betreffende de voorbereiding van wetsontwerpen, 1954-1955.

- B. X. Toezicht op (nog) niet provinciaal ingedeelde gemeenten (artikel VII).

Ambtelijk dossier betreffende de voorbereiding van het wetsontwerp tot wijziging van de grondwet, 1955.

- Ongenummerde omslag.

Bevat losse stukken, onder meer met betrekking tot de kostenvergoeding van Eerste Kamerleden, de pensioenregeling van Tweede Kamerleden en het tijdstip van verkiezing van leden van de Staten-Generaal, 1953-1956.

 

inv. nr. 6 bevat de omslagen:

- Ongenummerde omslag.

Bevat enkele losse stukken naar aanleiding van het rapport van de Commissie-Kranenburg, 1955.

- B. XI. Pensioen voor gewezen Tweede Kamerleden (artikelen 99 en IV).

Ambtelijk dossier betreffende de voorbereiding van het wetsontwerp, 1954-1955; bevat onder andere stukken afkomstig van de Staatscommissie voor de Pensioenwetgeving.

- B. XII. Kostenvergoeding voor Eerste Kamerleden (artikel 101).

Ambtelijk dossier betreffende de voorbereiding van het wetsontwerp, 1954-1955.

- B. XIII. Schrapping van de artikelen 198 en 199 (defensiebepalingen).

Ambtelijk dossier ter voorbereiding van het wetsontwerp, in samenwerking met het ministerie voor Oorlog en Marine, 1954-1955.

- B. XIV. Vervanging van 'Zee- en Landmacht' door 'Krijgsmacht'.

Ambtelijk dossier ter voorbereiding van het wetsontwerp, in samenwerking met de ministeries voor Oorlog en voor Overzeese Rijksdelen, 1954-1956.

- B. XV. Aanpassing aan de nieuwe rechtsorde.

Ambtelijk dossier, waarin voorbereidende correspondentie met het ministerie voor Overzeese Gebiedsdelen en stukken ter voorbereiding van wetsontwerpen, in samenwerking met het genoemde en enkele andere ministeries, 1954-1955.

- B. XVI. Bepalingen betreffende de buitenlandse betrekkingen.

Ambtelijk dossier ter voorbereiding van wetsontwerpen in samenwerking met het ministerie voor Buitenlandse Zaken; bevat tevens stukken omtrent de instelling van de commissie-Kranenburg en het rapport van deze commissie, 1953-1955.

 

inv. nr. 7 bevat de omslagen:

- C. XVII. Tweede Kamer, eerste lezing; de Regeringsvoorstellen.

Ambtelijk dossier betreffende het tijdschema en de behandeling van de wetsontwerpen, 1955-1956.

- (ongenummerde omslag zonder opschrift).

Vermoedelijk het vervolg van nr. XVII: Tweede Kamer, eerste lezing: ambtelijk dossier betreffende de behandeling van voorstellen inzake de buitenlandse betrekkingen en aanpassing aan een nieuwe rechtsorde, 1955-1956.

- C. XVIII. Tweede Kamer, eerste lezing: initiatiefvoorstel-Oud; aftreden Eerste en Tweede Kamerleden (artikelen 95 en 101).

Ambtelijk dossier betreffende de indiening van het initiatiefvoorstel en de voorbereiding van het wetsontwerp, 1956.

- C. XIX. Eerste Kamer, eerste lezing; alle voorstellen.

Ambtelijk dossier betreffende de behandeling van de wetsontwerpen, 1956.

- D. XX. Tweede en Eerste Kamer, tweede lezing; alle voorstellen.

Ambtelijk dossier betreffende de behandeling van de wetsontwerpen, 1956.

- E. XXI. Plechtige afkondiging der herziening en bekendmaking van de tekst der herzienen grondwet-1956.

Ambtelijk dossier betreffende de organisatie van de afkondiging van de herziene grondwet, 1956.

 


3 
Aard van de documentatie commissiearchief; ambtelijke ondersteuning; overige documentatie
Naam archiefvormer/collectie
(Periode archief)
Ministerie van Algemene Zaken/Kabinet Minister-President (1942-1979)
Vindplaats
(Kenmerk toegang)
Nationaal Archief, Den Haag (2.03.01)
Meer Verberg

Openbaarheid volledig
Soort toegang(en) inventaris
Kenmerk toegang 2.03.01
Inventarisnummers 1119-1136
Inhoud

inv. nrs. 1119-1130. Stukken betreffende de instelling, samenstelling, werkzaamheden en opheffing van de Staatscommissies Herziening Grondwet, in 1947 en 1950 geïnstalleerd door respectievelijk L.J.M. Beel en J.R.H. van Schaik, alsmede werkzaamheden van de eronder ressorterende Redactiecommissie, de Commissie voor de Systematiek en Subcommissies I-V, 1945-1956. NB. Bevat bescheiden uit de verzameling Van Nispen tot Pannerden.

Van Nispen was adjunct-secretaris van de commissie-Van Schaik. Hoewel de decimale archiefcodering van Algemene Zaken op alle stukken aanwezig is, valt moeilijk aan te nemen dat hij deze stukken als het 'dossier' van dit departement zal hebben beschouwd, aangezien een deel ervan heel duidelijk te karakteriseren is als (secretariaats-)archief van de commissie. Andere archivalia werden in 1956 door Algemene Zaken aan Binnenlandse Zaken toegestuurd om bij het archief van de commissie-Van Schaik te worden gevoegd (vgl. hieronder inv. nr. 1130).

- inv. nr. 1119. Commissie voor de Systematiek 1951.

Notulen van de twee bijeenkomsten van de commissie belast met het voorstellen van een systematiek voor de nieuwe grondwet, (concept)rapportage en vergaderstukken; april-juni 1951. Stencil.

- inv. nr. 1120. Redactiecommissie 1951-1952.

Notulen, agenda's, convocaten, correspondentie en vergaderstukken (nota's, adviezen, concepten e.d.) van de commmissie belast met de redactie van de nieuwe grondwet (stencil). De stukken liggen niet volledig op chronologische orde; ook zijn zijn enkele documenten uit 1953 aanwezig. De omslag bevat tevens minuten van uitgaande brieven van Van Nispen en Bok aan leden van de redactiecommissie.

- inv. nr. 1121. Redactiecommissie 1953.

Notulen, agenda's, convocaten, correspondentie en vergaderstukken (nota's, adviezen, concepten e.d.) van de redactiecommissie (stencil), soms met correcties en marginalia. Tevens gedrukte exemplaren van concepten voor het eindrapport en voor de nieuwe grondwet, september 1952. Uit de stukken blijkt dat in het eindstadium van de redactie gecombineerde vergaderingen van presidium en redactiecommissie plaatsvonden. De omslag bevat tevens minuten van uitgaande brieven van Bok aan leden van de redactiecommissie.

- inv. nr. 1122. Subcommissie I 1950-1951.

Notulen, agenda's, convocaten, correspondentie en vergaderstukken (nota's, adviezen, concepten e.d.) van subcommissie I (stencil). De omslag bevat tevens minuten van uitgaande brieven van Van Nispen aan leden van de subcommissie, een brief van J.M. Kan aan Van Schaik en een reactie van deze, alsmede een korte nota van Van Nispen voor Kan en Van der Grinten betreffende art. 14 GW (oktober 1951).

- inv. nr. 1123. Subcommissie II 1950-1951.

Notulen, agenda's, convocaten, correspondentie en vergaderstukken (nota's, adviezen, concepten e.d.) van subcommissie II (stencil). De notulen van de twintigste bijeenkomst ontbreken. De omslag bevat tevens minuten van uitgaande brieven van Bok aan leden van de subcommissie.

- inv. nr. 1124. Subcommissie III 1950-1951.

Notulen, agenda's, convocaten, correspondentie en vergaderstukken (nota's, adviezen, concepten e.d.) van subcommissie III (stencil). Bij sommige bijeenkomsten zijn vertegenwoordigers van de ministeries van Oorlog en Marine aanwezig. De omslag bevat tevens minuten van uitgaande brieven van Van Nispen en Bok aan leden van de subcommissie en originele ingekomen brieven van de leden Logeman, Pos en François (1950).

- inv. nr. 1125. Subcommissie IV 1950-1951.

(Notulen, agenda's, convocaten, correspondentie en vergaderstukken (nota's, adviezen, concepten e.d.) van subcommissie IV (stencil). De notulen van de twintigste bijeenkomst ontbreken. De omslag bevat tevens minuten van uitgaande brieven van Kan, Bok en Van Nispen voornamelijk aan leden van de subcommissie, en een originele ingekomen brief van het lid Molenaar.)

- inv. nr. 1126. Subcommissie V 1950-1951.

Notulen, agenda's, convocaten, correspondentie en vergaderstukken (nota's, adviezen, concepten e.d.) van subcommissie V (stencil). NB. Er zijn notulen van een dertiende bijeenkomst in juni 1951 aanwezig, die ontbreken in het commissiearchief van Binnenlandse Zaken. De omslag bevat tevens minuten van uitgaande brieven van Bok en Van Nispen aan leden van de subcommissie (m.n. Kan) en anderen.)

- inv. nr. 1127. 1945-1950 [1950-1954].

Het eerste deel van deze omvangrijke omslag bevat het werkdossier van Van Nispen als ambtenaar van Algemene Zaken en adjunct-secretaris van de Commissie-Van Schaik, 1950 (het overige materiaal betreft de commissies Beel I-II), grotendeels chronologisch geordend. Hierin onder meer: stukken betreffende de instelling van de commissie, benoeming en ontslag van leden, de toekenning van vacatiegelden, de inrichting en werkwijze van commissie, subcommissies en secretariaat (dit deel van het dossier loopt tot 1954); correspondentie van secretariaat en voorzitter met commissieleden en anderen (departementen, andere overheidsinstanties en personen), officieel en officieus; correspondentie tussen Van Nispen en Kan; losse exemplaren van notulen (plenair en subcommissies), (concept)artikelen, voorstellen, notities, adviezen, vergaderstukken, betreffende uiteenlopende onderwerpen, in origineel, minuut en stencil; 'Herziening '51. Drama in 5 Bedrijven (in Verzen)', een pastiche van de hand van het commissielid W.J.A. Kernkamp, 1951 (stencil; ook aanwezig in inv. nr. 1128).

- inv. nr. 1128. 1951.

Werkdossier van Van Nispen als ambtenaar van Algemene Zaken en adjunct-secretaris van de Commissie-Van Schaik, januari-september 1951. Grotendeels chronologisch geordend. Hierin onder meer: correspondentie van het secretariaat met commissieleden en anderen (departementen, andere overheidsinstanties en personen), officieel en officieus; correspondentie tussen Van Nispen en Kan; losse exemplaren van notulen (plenair en subcommissies), (concept)artikelen, voorstellen, notities, adviezen, vergaderstukken, betreffende uiteenlopende onderwerpen (origineel, minuut, maar grotendeels stencil); twee gedrukt exemplaren van het interimrapport 1951 (in één daarvan aantekening van de reacties door Van Nispen), de voorbereiding en behandeling daarvan in de commissie en andere stukken die met het rapport samenhangen; enkele stukken betreffende ontslag van zittende en benoeming van nieuwe commissieleden.

- inv .nr. 1129. 1951-1952.

Werkdossier van Van Nispen als ambtenaar van Algemene Zaken en adjunct-secretaris van de Commissie-Van Schaik, oktober 1951–december 1952. Grotendeels chronologisch geordend. Hierin onder meer: correspondentie van het secretariaat en de voorzitter met commissieleden en anderen (departementen, andere overheidsinstanties en personen), officieel en officieus; correspondentie tussen Van Nispen en Kan; notulen en diverse agenda's (vergaderingen van de plenaire commissie en subcommissies), (concept)artikelen, voorstellen, notities, adviezen, vergaderstukken, betreffende uiteenlopende onderwerpen (origineel, minuut, maar grotendeels stencil); gedrukt concept-eindrapport van de redactiecommissie, september 1952; gedrukt concept van een nieuwe grondwet, augustus 1951; stukken betreffende de behandeling van de wijzigingsvoorstellen ingediend na het interimrapport van de commissie-Van Schaik, 1952.

- inv .nr. 1130. 1953-1956.

Werkdossier van Van Nispen als ambtenaar van Algemene Zaken en adjunct-secretaris van de Commissie-Van Schaik. Grotendeels chronologisch geordend. Het merendeel van de stukken heeft betrekking op de werkzaamheden van de commissie tot haar opheffing begin 1954; van daarna zijn slechts enkele documenten aanwezig. In het dossier onder meer: correspondentie van het secretariaat en de voorzitter van de commissie met commissieleden en anderen (departementen, andere overheidsinstanties en personen), officieel en officieus; correspondentie tussen Van Nispen en Kan; notulen en diverse agenda's (plenaire commissie), (concept)artikelen, voorstellen, notities, adviezen, vergaderstukken, betreffende uiteenlopende onderwerpen (origineel, minuut, maar grotendeels stencil); stukken betreffende opstelling en behandeling van het eindrapport van de commissie; gedrukt concept-eindrapport en concept-grondwet van de Commissie-Van Schaik, 'tweede versie', mei 1953; stukken betreffende opheffing van de commissie, 1954; stukken betreffende de overdracht van 'het commissie-archief' door Algemene Zaken aan Binnenlandse Zaken, met een lijst van het overgedragen materiaal, 1956 (uit een notitie blijkt dat in 1958 nog krantenknipsels werden nagezonden); enige documentatie en nota's uit de jaren 1955-1956 met betrekking tot de verdere afwikkeling van de grondwetsherziening.

 

inv. nrs. 1131-1133. Stukken betreffende wijzigingen van de Grondwet, 1945-1969.

- inv. nr. 1131. 1945-1950.

Ambtelijk dossier met correspondentie, nota's en notities van en voor de minister-president. Het betreft stukken inzake de uitvoering van de grondwetsherziening van 1948; het ontwerp van een Rijksgrondwet; de herdenking van het grondwetsjubileum in 1948; de bespreking van de grondwetsherziening in de ministerraad en de indiening en behandeling ervan door de Staten-Generaal (1947-1950). Tevens aanwezig zijn door burgers ingezonden stukken met voorstellen tot herziening van de staatsinrichting (1945-1950).

- inv .nr. 1132. 1951-1965.

Ambtelijk dossier betreffende het grondwetsherzieningbeleid (voorbereiding grondwetsherzieningen 1956 en 1963; instelling afdeling Grondwetszaken). Het dossier bevat overwegend stukken ter behandeling in de ministerraad en notities voor de minister-president.

 

inv .nr. 1134. Brief van de Nederlandse Beweging tot Bevordering van de Internationale Vrede en de Internationale Veiligheid met het verzoek om aan de in te stellen Staatscommissie voor de Grondwetsherziening de vraag voor te leggen of de beperking van de staatssouvereiniteit in het belang van een wereldregering moet worden opgenomen in de Grondwet. 1950.

 

inv. nr. 1135. Stukken betreffende de totstandkoming van grondwetsherzieningen, strekkende tot wijziging van bepalingen inzake de buitenlandse betrekkingen. 1950-1956.

Ambtelijk dossier betreffende de grondwetsherzieningen van 1953 en 1956 en de bevindingen van de Commissies-Van Eysinga, Van Schaik en Kranenburg. Het dossier bevat notities voor de minister-president, correspondentie en Kamerstukken.

 

inv. nr. 1136. Verslagen van Staatscommissies, staatsbladen en krantenknipsels betreffende herzieningen van de Grondwet. 1951-1968.

Ambtelijk dossier waarin overwegend documentatie (verslagen Commissie-Van Schaik, krantenknipsels) en enkele notities.

 


4 
Aard van de documentatie ambtelijke ondersteuning
Naam archiefvormer/collectie
(Periode archief)
Archief ministerie van Buitenlandse Zaken (1945-1954)
Vindplaats
(Kenmerk toegang)
Nationaal Archief, Den Haag (2.05.117)
Meer Verberg

Openbaarheid volledig
Soort toegang(en) inventaris
Kenmerk toegang 2.05.117
Inventarisnummers 27289-27291, 27299, 27301, 27303-27311
Inhoud

Materiaal met betrekking tot de totstandkoming van de partiële herziening van de grondwet in 1953, deels samenhangend met de Commissie-Van Schaik, deels met de Commissie Van Eysinga.

 

inv. nrs. 27289-27291. Staatscommissie Herziening Grondwet [Commissie-Van Schaik] en Commissie nopens de samenwerking tussen regering en Staten-Generaal inzake het buitenlandse beleid (Commissie Van Eysinga). Algemeen, 1951-1953.

Ambtelijk dossier ter voorbereiding van wetsontwerpen voor de partiële herziening van de grondwet van 1953. Het dossier is gevormd door J.P.A. François en H.F. van Panhuys, als juridisch adviseur (in de stukken: JAFR) resp. referendaris werkzaam bij het ministerie.

- inv. nr. 27289. (1950) juni-augustus 1951.

Correspondentie, nota's, ontwerpen en notities ter voorbereiding van een wetsvoorstel betreffende de buitenlandse betrekkingen. Het dossier bevat tevens het interim-rapport van de Commissie-Van Schaik, een concept-eindrapport van de Commissie-Van Eysinga en enkele knipsels, alsmede fragmenten uit de notulen van de ministerraad en van een vergadering van hoofdambtenaren als adviseurs over het wetsontwerp.

- inv. nr. 27290. September-december 1951.

Correspondentie, nota's, ontwerpen, knipsels, Kamerstukken en notities inzake de voorbereiding van een wetsvoorstel betreffende de buitenlandse betrekkingen en van een officiële reactie op het rapport van de Commissie-Van Eysinga. Tevens stukken van een adviesvergadering van hoofdambtenaren over dit wetsontwerp.

- inv. nr. 27291. 1952-1953.

Correspondentie, nota's, ontwerpen, knipsels, documentatie, Kamerstukken en notities inzake het wetsvoorstel betreffende de buitenlandse betrekkingen en het eindrapport van de Commissie-Van Eysinga. Kamerstukken. Tevens verzoeken om informatie over de grondwetsherziening van diplomatieke posten en pers in het buitenland.

 

inv. nrs. 27292-27302. Commissie nopens de samenwerking tussen regering en Staten-Generaal inzake het buitenlands beleid. 1949 - 1952.

Dossiers, deels ambtelijk, deels archief van de Commissie-Van Eysinga. Gevormd door J.P.A. François en H.F. van Panhuys, als juridisch adviseur (in de stukken: JAFR) resp. referendaris werkzaam bij het ministerie. Van Panhuys was secretaris van de commissie, François lid. Hierbij:

- inv. nr. 27299. Inlichtingen uit het buitenland, 1950-1951 (1952).

Documentatiedossier met knipsels, telegrammen en correspondentie betreffende grondwettelijke regelingen in het buitenland.

- inv. nr. 27301. Voorstellen wijziging grondwetsartikelen betreffende buitenlandse betrekkingen, 1951.

Ambtelijk dossier ter voorbereiding van het wetsvoorstel voor de partiële grondwetsherziening, waarschijnlijk gevormd door A.M. Stuyt van de afdeling Verdragen (DKP/VE): nota's, notities en concepten van een wetsontwerp, hoofdzakelijk uit augustus 1951.

 

inv. nrs. 27303-27311: Staatscommissie Herziening Grondwet (1950–1953).

Stukken, verzameld door François als lid van de Commissie-Van Schaik en als juridisch adviseur van het ministerie van Buitenlandse Zaken.

- inv. nr. 27303. Algemeen, 1951 (1956).

Voorbereiding van de partiële grondwetsherziening van 1953: correspondentie, nota's en notities. De omslag bevat tevens stukken afkomstig van de commissies-Van Eysinga en -Van Schaik, voornamelijk met betrekking tot de regeling van de buitenlandse betrekkingen (nota's, notulen, (concept-)interimrapport).

- inv. nr. 27304. Vergaderstukken van de Plenaire Commissie, 1951 jan.-aug.

Ledendossier met nota's, notulen, convocaties, ontwerpen en afschriften van correspondentie. Bevat tevens enkele stukken van subcommissies.

- inv. nr. 27305. Vergaderstukken van de Plenaire Commissie, 1951 sep.-dec.

Ledendossier met nota's, notulen, convocaties, ontwerpen, afschriften van correspondentie, originele correspondentie met het secretariaat van de commissie en een concept-nota van Francois. Bevat tevens enkele ambtelijke stukken betreffende een 'adviseursvergadering inzake samenwerking tussen regering en parlement'.)

- inv. nr. 27306. Vergaderstukken van de Plenaire Commissie, 1952–1953.

Ledendossier met nota's, notulen, convocaties, ontwerpen, afschriften van correspondentie, notities en documentatie. Bevat tevens enkele stukken van de redactiecommissie.

- inv. nr. 27307. Vergaderstukken van de Subcommissie I, 1950–1951.

Ledendossier met notulen (vergaderingen 1-13), nota's, ontwerpen, rapporten en convocaties. Bevat tevens enkele stukken van de plenaire commissie.

- inv. nr. 27308. Vergaderstukken van de Subcommissie II, 1950-1951.

Ledendossier met overwegend notulen (vergaderingen 1-17).

- inv. nr. 27309. Vergaderstukken van de Subcommissie III, 1950–1951.

Ledendossier met notulen (vergaderingen 1-12), nota's, ontwerpen, rapporten, correspondentie en convocaties van subcommissie III (1950-1951); daarnaast zijn er notulen en nota's van de plenaire commissie (1950). Bevat tevens enkele stukken van andere subcommissies, van de Commissie-Van Eysinga (1950-1951) en ambtelijke stukken (1948-1950).

- inv. nr. 27310. Vergaderstukken van de Subcommissie IV, 1950–1951.

Ledendossier met notulen (vergaderingen 1-18), nota's, ontwerpen, rapporten en convocaties.

- inv. nr. 27311. Vergaderstukken van de Subcommissie V, 1950–1951.

Ledendossier met notulen (vergaderingen 1-12), nota's, ontwerpen, rapporten en convocaties. Bevat tevens enkele stukken van de plenaire commissie.

 

Opmerkingen overig

Het archief bevond zich in 2008 nog onder het beheer van het Ministerie van Buitenlandse Zaken, maar zou op afzienbare termijn worden overgedragen aan het Nationaal Archief.

 


5 
Aard van de documentatie ambtelijke ondersteuning
Naam archiefvormer/collectie
(Periode archief)
Ministerie van Binnenlandse Zaken, afdeling Grondwetszaken (onbekend)
Vindplaats
(Kenmerk toegang)
Nationaal Archief, Den Haag (5.068.5283)
Meer Verberg

Openbaarheid onbekend
Soort toegang(en) inventaris
Kenmerk toegang 5.068.5283
Inventarisnummers 1121, 1123
Inhoud

De twee onderstaande inventarisnummers bevatten dossiers uit het archief van de afdeling Wetgeving en Juridische Zaken van het ministerie van Binnenlandse Zaken. 

 

inv. nr. 1121. Voorbereiding collectieve voorstellen, 1951.

Hierin een omslag met het opschrift: 'V. Voorbereiding collectieve voorstellen'. Ambtelijk dossier betreffende de voorbereiding van wetsontwerpen voor de partiële grondwetsherziening, waaronder stukken over een overleg met het Seniorenconvent, stukken betreffende de discussie over de uitbreiding van de Tweede Kamer sinds 1947, de minderheidsnota-Donner met marginalia van J.M. Kan, stukken betreffende de bespreking van het interimrapport in de ministerraad.

 

inv. nr. 1123. Uitbreiding van het aantal leden in de Tweede Kamer en wijziging en aanvulling van de bepalingen betreffende de buitenlandse betrekkingen, 1952.

Hierin een omslag met het opschrift: 'IX. Behandeling in 2e lezing wijziging inzake uitbreiding aantal leden 2e Kamer'. Ambtelijk dossier betreffende de behandeling van het genoemde voorstel in de ministerraad, door de Raad van State, en de indiening daarvan bij en behandeling door de beide Kamers. Bevat tevens o.a. een verzoekschrift van E. Schilder en een brief van J.H. Willems, beide over de grondwetsherziening ten aanzien van de buitenlandse betrekkingen.

Opmerkingen overig

Het archief bevond zich in 2009 nog onder het beheer van het Ministerie van Binnenlandse Zaken, maar zou op afzienbare termijn worden overgedragen aan het Nationaal Archief.


Opdracht

Met de installatie van de commissie-Van Schaik gaf het kabinet Drees/Van Schaik op 28 april 1950 gehoor aan een lang gekoesterde wens van het parlement: de overweging van een algehele herziening van de grondwet. Niet alleen rond de installatie van de staatscommissies Beel-I en Beel-II, maar ook op andere momenten hadden parlementsleden vele wensen geuit op het gebied van staatkundige vernieuwing en grondwetsherziening.[1] Daarnaast hadden vele betrokken burgers tijdens of na de Tweede Wereldoorlog hun vernieuwingsplannen bij de regering ingediend.[2] In zijn installatierede had minister-president Drees aan deze vele oproepen gehoor gegeven door de commissie een lange lijst van desiderata voor te leggen. Wel had Drees er op gewezen dat de ‘hoofdbeginselen van het staatsbestel beproefd geacht’ werden – deze stonden dus uitdrukkelijk niet ter discussie. Verder maakte de installatierede duidelijk dat het kabinet ook op snelle rapportage rekende. Het kabinet hoopte de eerste lezing van de grondwetsherziening nog voor de reguliere verkiezingen van 1952 te kunnen afhandelen.[3]

Werkwijze

Wat betreft haar samenstelling leek de commissie goed op haar omvangrijke taak voorbereid. De commissie verzamelde een grote variëteit in expertise en had wat betreft de politieke kant zowel parlementsleden als enkele bewindspersonen in haar gelederen. Daarnaast was de commissie - tot het secretariaat aan toe – keurig verdeeld naar politieke kleur, zodat ook met de politieke haalbaarheid van voorstellen voldoende rekening kon worden gehouden.[4]

Tijdens de openingsvergadering bleek ook de werkwijze aan de zware taak aangepast. Commissievoorzitter J.R.H. van Schaik meende geen tijd te kunnen verliezen aan algemene discussies en stelde dan ook voor om de commissie direct te verdelen in vijf subcommissies die zich over de verschillende onderdelen van de grondwet zouden moeten buigen. Aangezien daarmee de ruimte voor discussie over een fundamenteel andere grondwetsconceptie of een geheel vernieuwd staatsbestel wegviel leidde dit voorstel aanvankelijk wel tot protest.[5] De meerderheid van de commissie steunde Van Schaik echter en dus zouden na de eerste plenaire vergadering de subcommissies het verkennende werk op zich nemen. Pas in december 1950, toen de eerste resultaten van de subcommissies verschenen, kwam de commissie weer in plenum bijeen.

Subcommissies

De subcommissies, die naar grondwetshoofdstuk waren verdeeld, werkten in het algemeen onderwerp voor onderwerp af: steeds werden daarbij algemene beschouwingen gevolgd door besprekingen per grondwetsartikel of onderwerp. Bleek een vraagstuk te gecompliceerd om direct af te doen, dan werd hierover aan het secretariaat om een nota gevraagd. Daarnaast werd voor bijzondere onderwerpen ook vaak extern advies ingewonnen. Nadat zo de algemene conclusies waren vastgesteld volgde meestal nog een tweede lezing van het eigen, aan de plenaire uit te brengen rapport.

Wanneer een onderwerp voor meer dan één subcommissie van belang was vond afstemming plaats via het presidium, bestaande uit de voorzitters van de subcommissies en het secretariaat, ofwel door onderlinge correspondentie van de subcommissies.[6] Vaak werd dan afgesproken dat een subcommissie de ander ‘preadviseerde’, waarop de ander het in het rapport kon verwerken. Aangezien de meeste commissieleden in meer dan één subcommissie zitting hadden zouden de werkzaamheden van de subcommissies daarnaast ook op meer informele wijze worden gecoördineerd. Tot slot stond het de leden vrij om de vergaderingen van alle subcommissies bij te wonen en kregen zij ook alle (sub)commissiestukken toegestuurd.[7]

Op deze wijze toog subcommissie I aan de slag met hoofdstuk 2 van de grondwet (Koning). Ze vorderde zo snel dat zij er al in september 1950 hoofdstuk 7 (Justitie) bij kreeg.[8] In februari en maart 1951 zou de commissie hierover rapporteren. In juni 1951 zou de subcommissie vervolgens nog schriftelijk de plenaire adviseren over een bij de commissie binnengekomen verzoek van een commissie van ambtenaren ten aanzien van artikel 65.

Subcommissie II, verantwoordelijk voor het grondwetshoofdstuk over de Staten-Generaal (hoofdstuk 3), besteedde relatief veel tijd aan principiële beschouwingen op basis van omvangrijke nota’s aangezien ze hierbij ook diverse grote vernieuwingsvoorstellen moest meenemen. Hierbij betrok zij via nota’s ook het commissielid A.N. Molenaar, die in principe geen lid was van deze subcommissie.[9] Ondanks de diepgravende discussies presenteerde de subcommissie in maart 1951 al enkele rapporten in overigens wat vreemde delen: pas in april ontving de plenaire de bij de toelichting behorende tekstvoorstellen. De subcommissie vergaderde tot na de zomer door over enkele kleinere deelonderwerpen zoals de begrotingsartikelen, waarover ze in oktober rapporteerde.

Subcommissie III, die geen grondwetshoofdstuk onder haar hoede had maar de onderdelen van verschillende hoofdstukken die te maken hadden met internationale kwesties startte juist met enkele kleinere kwesties. Voor de grote vraagstukken was zij dan ook afhankelijk van enerzijds de gelijktijdig opererende Commissie-Van Eysinga (voor wat betreft de regeling van het buitenlands beleid) en de vorderingen rond het Koninkrijksstatuut anderzijds. Toch wist de subcommissie, die onder meer een gezamenlijke vergadering met de Commissie-Van Eysinga zou beleggen, haar rapporten eveneens in maart 1951 af te ronden. In juni 1951 zou de subcommissie nog eenmaal bijeenkomen om te rapporteren over een nagekomen vraag van het plenum.

Het werk van subcommissie IV, aan wie onder meer de grondrechten en de grondwetshoofdstukken over godsdienst, onderwijs en herzieningsprocedure waren toebedeeld, begon met algemene beschouwingen over de recente verdragen en convenanten van de VN en de Raad van Europa. Na een algemene verkenning van deze thematiek richtte de subcommissie zich op verzoek van het presidium eerst op de herzieningsprocedure, waarover ze in januari 1951 rapporteerde. De andere rapporten verschenen tussen maart en mei van dat jaar. Opmerkelijk is dat deze subcommissie haar discussies vaak liet voorbereiden door nota’s van wat al snel de ‘kleine subcommissie’ of de ‘Commissie van de Drie’ ging heten.[10]

Subcommissie V tenslotte, die verantwoordelijk was voor de lagere overheden en de was in december 1950 de eerste die rapporteerde. In plaats van met algemene beschouwingen was deze subcommissie dan ook direct begonnen met tekstvoorstellen. Ook deze commissie kwam in juni 1951 nog eenmaal bijeen op verzoek van de plenaire.

Interimrapportage

In december 1950 besloot het presidium weer een plenaire vergadering bijeen te roepen. Hoewel er tijdens deze vergadering stevig gediscussieerd werd over de haalbaarheid van het streven om het eindrapport in juni 1951 te presenteren besloot de vergadering toch tot een regime van wekelijkse vergaderingen om alle rapporten van de subcommissies voor die tijd te kunnen bespreken. Aanvankelijk wees de plenaire daarbij de rapporten na een eerste inhoudelijke bespreking terug naar de subcommissies.[11] Al snel bleek dit niet te bolwerken. Wanneer de eerste lezing nog vragen of discussie opleverde werd voortaan volstaan met het vragen van een nieuw tekstvoorstel of juist een extra toelichting aan het secretariaat. Soms ook leverden de commissieleden zelf schriftelijk commentaar of aanvullingen aan. Op deze manier besprak de plenaire tussen december en mei 1951 uitvoerig de rapporten over de lagere overheden en over de herzieningsprocedure, het tweekamerstelsel, en de Koning. Minder controversiële subcommissierapporten, zoals die over de justitie, werden sneller afgehandeld.

Toch moest het presidium in april 1951 concluderen dat het streven om in juni een eindrapport te presenteren onhaalbaar was. In plaats daarvan werd tot een interim-rapport besloten waarin de meest urgente punten voor herziening werden voorbereid.[12] Nadat in mei 1951 een lijstje onderwerpen voor het interim-rapport was opgesteld besloot de commissie dit toch liever aan de regering over te laten.[13] De in december 1950 ingestelde redactiecommissie had zich inmiddels al wel op de door de commissie voorgestelde onderwerpen gericht en een concept-interimrapport opgesteld. In juni werden hieraan de door de regering nog extra genoemde onderwerpen toegevoegd nadat ook de laatste van deze onderwerpen in eerste lezing waren besproken. Begin juli kon vervolgens het interim-rapport in tweede lezing worden besproken. Na snelle rondzending van de minderheidsnota’s werden vervolgens op 11 juli, tijdens een vergadering die alweer in het teken stond van andere onderwerpen, het rapport en de minderheidsnota’s getekend.[14]

De regering zou de meeste adviezen van de commissie voor een tussentijdse grondwetswijziging overnemen en nog voor het einde van 1951 bij de Tweede Kamer indienen. De parlementaire behandeling verliep vervolgens niet zoals men gezien de samenstelling van de commissie had verwacht. Alleen het afzonderlijk ingediende voorstel tot wijziging van de bepaling van de buitenlandse betrekkingen zou de eindstreep halen.[15] 

 

Voorbereiding eindrapportage

In mei 1951 was er ook nog een extra subcommissie aan het werk gegaan: de commissie voor de systematiek.[16] Deze subcommissie boog zich over een nieuwe – meer systematische – indeling van de grondwet in hoofdstukken, een indeling die ze al na twee vergaderingen en twee nota’s aan de plenaire kon voorleggen.[17] Ook in de plenaire duurde de bespreking van de grondwetssystematiek niet lang en zo was ook dit punt nog voor de zomer van 1951 afgehandeld.

In de zomer van 1951 zat ook de eerste lezing van de subcommissierapporten er bijna op. Toch besloot de commissie in september 1951 haar werktempo te verlagen in verband met de aankomende partiële grondwetsherziening. Begin 1952 legde de commissie het werk zelfs nagenoeg stil. Nu de voorstellen tot wijziging van de herzieningsprocedure waren afgewezen was de eerstvolgende grondwetsherziening pas weer rond de verkiezingen van 1956 te verwachten. Daarom leek het de commissie verstandiger eerst het verloop van de grondwetsherziening af te wachten evenals de onderhandelingen met de andere Koninkrijkdelen over een statuut.[18]

Tot het werk was stilgelegd was in de plenaire vergaderingen allereerst de behandeling voortgezet van de subcommissierapporten en daaruit voortgekomen onderwerpen die nog waren blijven liggen. Daarnaast was de vergaderagenda gevuld met verzoeken om tussentijds advies van de regering. Onder andere over de zittingsduur van het parlement, de mogelijkheid van stemoverdracht of plaatsvervanging voor leden van het parlement; en de regeling van ‘ongrondwettige’ verdragen bracht de commissie dergelijke tussentijdse rapportages aan de minister uit.[19]

In oktober 1952 kwam de plenaire commissie voor het eerst na zeven maanden weer bijeen. Op tafel lag inmiddels een dik rapport van de redactiecommissie.[20] Op basis van dit rapport sprak de plenaire commissie eerst enkele algemene uitgangspunten en vervolgens de gehele conceptgrondwet nog eens door. De overwegend redactionele beschouwingen werden daarbij regelmatig onderbroken door meer inhoudelijke discussies. Aangezien de subcommissies niet meer fungeerden, werd voor elk nader uit te diepen onderwerp, of dit nu technisch of politiek van aard was, de redactiecommissie om advies gevraagd. Daarnaast werd nog herhaaldelijk contact gezocht met adviseurs van buiten de commissie.

Met het hervatten van de werkzaamheden kreeg de commissie ook te maken met de scherven van de partiële herziening. Moest de commissie over de voorstellen uit haar interim-rapport die niet verwerkelijkt waren nu weer opnieuw adviseren? Het presidium besloot deze beslissing aan de regering te laten.[21] Deze stemde in met het voorstel van de commissie om de ‘oude’ adviezen overeind te houden. Alleen op het terrein van de herzieningsprocedure vroeg de regering om een nieuw advies.[22]

In mei 1953 rondde de commissie de tweede lezing van haar conceptrapport af. De redactiecommissie presenteerde een nieuwe conceptgrondwet en daarnaast concepten voor de inleiding op het rapport en voor een afzonderlijke brief aan de minister van Binnenlandse Zaken over de herzieningsprocedure.[23] In juni besprak de commissie vervolgens de laatste nog openstaande discussiepunten en de vraag hoe de voorgestelde algehele herziening zou moeten worden vormgegeven.[24] Inmiddels waren bij het secretariaat ook de eerste minderheidsnota’s binnengekomen.[25] Op basis van deze minderheidsnota’s werden enkele inhoudelijke discussies toch weer geopend. Pas eind november zou daarom de eindredactie van het rapport worden vastgesteld, om vervolgens op 6 januari 1954 te worden ondertekend.

Ondertussen had minister-president Drees, als gevolg van de zo jammerlijk verlopen poging tot grondwetsherziening in 1952, al herhaaldelijk laten blijken terughoudend te willen zijn bij een eventuele algehele grondwetsherziening op basis van het eindrapport van de commissie. Na het verschijnen van dit eindrapport liet de regering al snel doorschemeren slechts een gedeeltelijke herziening te willen voorbereiden. In juli en oktober 1955 diende het kabinet hiertoe in totaal 10 wetsontwerpen in. Hoewel de oogst ditmaal heel wat groter zou blijken dan in 1953, zou ook de grondwetsherziening van 1956, die wijzigingen bracht in onder meer de kiesgerechtigde leeftijd en het aantal leden van Eerste en Tweede Kamer, bescheiden blijven.[26]

Een overzicht van deze oproepen is te vinden in J.J. Pelle, In de staatsrechtgeleerde wereld. De politieke geschiedenis van hoofdstuk 1 van de Grondwet 1983 (Rotterdam/Deventer 1998) 11.

Voor een uitgebreide verzameling ingezonden stukken van bezorgde burgers en ad hoc comités zie commissiearchief (3) NL-HaNA, Kabinet Minister-President, 2.03.01, inv.nr. 1131; een overzicht van relevante boeken en brochures is te vinden in een nota voor de commissie van 24-04-1951 in idem, inv.nr. 1127.

Installatierede Drees in Eindverslag plenair 06-01-1954, 8-9.

Karin van Leeuwen, De functie van staatscommissies voor grondwetsherziening. Regels en gebruiken in de commissies-Beel (1946) en -Van Schaik (1950-1954) (Den Haag 2008), te raadplegen via TijdING.

Notulen plenair 28-04-1950 en notulen subcommissie II 09-06-1950. Zie ook de brief van M. van der Goes van Naters aan J.R.H. van Schaik dd. 22-05-1950 in commissiearchief (1) NL-HaNA, BiZa/Wetgeving, 2.04.62, inv.nr. 113 en ‘Inleidende nota voor de Grondwetscommissie’ 24-04-1950 in commissiearchief (3) inv. nr. 1127.

Nota 15-05-1951 in commissiearchief (3) inv.nr. 1127.

Hoofdstuk 7 was aanvankelijk aan subcommissie IV toebedeeld.

Nota-Molenaar dd. 31-10-1950 in commissiearchief (3) inv.nr. 1123. Uiteindelijk besloot de commissie het onderwerp eerst over te laten aan subcommissie IV, waar Molenaar wel lid van was: notulen subcommissie II 13-02-1951.

Deze kleine subcommissie bestond uit A.M. Donner, W.C.L. van der Grinten en J.P. Hooykaas.

Dit gebeurde met de rapporten betreffende de herzieningsprocedure (verslag subcommissie IV 03-01-1951) en betreffende de lagere overheden (verslag subcommissie V 13-12-1950 en verslag subcommissie V 19-01-1951).

Notulen presidium 13-04-1951; notulen plenair 25-05-1951. Het wekt verbazing dat er tussen beide vergaderingen een maand verstrekte waarin de commissie nog op het oude hoge tempo doorwerkte.

Notulen plenair 30-05-1951c; brief Minister van Binnenlandse Zaken 12-06-1951 in commissiearchief (3) inv.nr. 1128.

Notulen plenair 11-07-1951. Deze vergadering leidde overigens nog tot de bijzondere situatie dat de minderheidsnota ten aanzien van de drukpersvrijheid – het artikel was tijdens de vergadering van 20-06-1951 met 11 tegen 9 stemmen door de plenaire vergadering aangenomen – de steun kreeg van exact de helft van het aantal commissieleden plus één (12). De commissie besloot desondanks het voorstel te handhaven.

Een overzicht van de parlementaire behandeling geeft E. van Raalte, De Grondwet. Wijzigingen van 1953 (Alphen a/d Rijn 1954) 1-12.

Deze subcommissie was ingesteld in december 1950. Zie de brief van Van Schaik dd 14-12-1950 in commissiearchief (1) inv.nr. 115.

De tussentijdse adviezen zijn te vinden in de bijlagen van het eindrapport: eindverslag plenair 06-01-1954, 176-197.

Brief Minister van Binnenlandse Zaken aan commissie 10-10-1952 in commissiearchief (3) inv.nr. 1129.

Deze stukken zijn te vinden in commissiearchief (3) inv.nr. 1130.

Concept-minderheidsnota’s in commissiearchief (3) inv.nr. 1130.

Een overzicht van deze grondwetsherziening is te vinden in E. van Raalte, De Grondwet. Wijzigingen van 1956 (Alphen a/d Rijn 1957) 1-23.


Noten


[1]

Een overzicht van deze oproepen is te vinden in J.J. Pelle, In de staatsrechtgeleerde wereld. De politieke geschiedenis van hoofdstuk 1 van de Grondwet 1983 (Rotterdam/Deventer 1998) 11.

[2]

Voor een uitgebreide verzameling ingezonden stukken van bezorgde burgers en ad hoc comités zie commissiearchief (3) NL-HaNA, Kabinet Minister-President, 2.03.01, inv.nr. 1131; een overzicht van relevante boeken en brochures is te vinden in een nota voor de commissie van 24-04-1951 in idem, inv.nr. 1127.

[3]

Installatierede Drees in Eindverslag plenair 06-01-1954, 8-9.

[4]

Karin van Leeuwen, De functie van staatscommissies voor grondwetsherziening. Regels en gebruiken in de commissies-Beel (1946) en -Van Schaik (1950-1954) (Den Haag 2008), te raadplegen via TijdING.

[5]

Notulen plenair 28-04-1950 en notulen subcommissie II 09-06-1950. Zie ook de brief van M. van der Goes van Naters aan J.R.H. van Schaik dd. 22-05-1950 in commissiearchief (1) NL-HaNA, BiZa/Wetgeving, 2.04.62, inv.nr. 113 en ‘Inleidende nota voor de Grondwetscommissie’ 24-04-1950 in commissiearchief (3) inv. nr. 1127.

[6]

Nota 15-05-1951 in commissiearchief (3) inv.nr. 1127.

[7]

Notulen presidium 29-06-1950.

[8]

Hoofdstuk 7 was aanvankelijk aan subcommissie IV toebedeeld.

[9]

Nota-Molenaar dd. 31-10-1950 in commissiearchief (3) inv.nr. 1123. Uiteindelijk besloot de commissie het onderwerp eerst over te laten aan subcommissie IV, waar Molenaar wel lid van was: notulen subcommissie II 13-02-1951.

[10]

Deze kleine subcommissie bestond uit A.M. Donner, W.C.L. van der Grinten en J.P. Hooykaas.

[11]

Dit gebeurde met de rapporten betreffende de herzieningsprocedure (verslag subcommissie IV 03-01-1951) en betreffende de lagere overheden (verslag subcommissie V 13-12-1950 en verslag subcommissie V 19-01-1951).

[12]

Notulen presidium 13-04-1951; notulen plenair 25-05-1951. Het wekt verbazing dat er tussen beide vergaderingen een maand verstrekte waarin de commissie nog op het oude hoge tempo doorwerkte.

[13]

Notulen plenair 30-05-1951c; brief Minister van Binnenlandse Zaken 12-06-1951 in commissiearchief (3) inv.nr. 1128.

[14]

Notulen plenair 11-07-1951. Deze vergadering leidde overigens nog tot de bijzondere situatie dat de minderheidsnota ten aanzien van de drukpersvrijheid – het artikel was tijdens de vergadering van 20-06-1951 met 11 tegen 9 stemmen door de plenaire vergadering aangenomen – de steun kreeg van exact de helft van het aantal commissieleden plus één (12). De commissie besloot desondanks het voorstel te handhaven.

[15]

Een overzicht van de parlementaire behandeling geeft E. van Raalte, De Grondwet. Wijzigingen van 1953 (Alphen a/d Rijn 1954) 1-12.

[16]

Deze subcommissie was ingesteld in december 1950. Zie de brief van Van Schaik dd 14-12-1950 in commissiearchief (1) inv.nr. 115.

[17]

Verslag commissie systematiek 06-07-1951.

[18]

Notulen plenair 05-03-1952.

[19]

De tussentijdse adviezen zijn te vinden in de bijlagen van het eindrapport: eindverslag plenair 06-01-1954, 176-197.

[20]

Verslag redactiecommissie 13-09-1952.

[21]

Notulen presidium 10-09-19522.

[22]

Brief Minister van Binnenlandse Zaken aan commissie 10-10-1952 in commissiearchief (3) inv.nr. 1129.

[23]

Deze stukken zijn te vinden in commissiearchief (3) inv.nr. 1130.

[24]

Notulen plenair 10-06-1953.

 

[25]

Concept-minderheidsnota’s in commissiearchief (3) inv.nr. 1130.

[26]

Een overzicht van deze grondwetsherziening is te vinden in E. van Raalte, De Grondwet. Wijzigingen van 1956 (Alphen a/d Rijn 1957) 1-23.

Grondwetten

De discussies in de notulen hebben de hieronder vermelde grondwet tot uitgangspunt.
Kies voor de integrale grondwettekst: pdf-grondwet.
Kies voor de historie per artikel: Nederlandse grondwet (PDC).



Instellingsbesluit

Toon Verberg

Notulen

Plenair:
Toon Plenair Verberg Plenair
Subcommissie:
Toon Subcommissie Verberg Subcommissie
Commissie systematiek:
Toon Verberg
Redactiecommissie:
Toon Verberg
Subcommissie 1 kh:
Toon Verberg
Subcommissie 2 sg:
Toon Verberg
Subcommissie 3 nei:
Toon Verberg
Subcommissie 4 gw:
Toon Verberg
Subcommissie 5 lager:
Toon Verberg
presidium:
Toon Verberg

Verslag

Plenair:
Toon Plenair Verberg Plenair
Subcommissie:
Toon Subcommissie Verberg Subcommissie
Commissie systematiek:
Toon Verberg
Redactiecommissie:
Toon Verberg
Subcommissie 1 kh:
Toon Verberg
Subcommissie 2 sg:
Toon Verberg
Subcommissie 3 nei:
Toon Verberg
Subcommissie 4 gw:
Toon Verberg
Subcommissie 5 lager:
Toon Verberg

Ontbindingsbesluit

Toon Verberg

Zoeksystemen

Toon Verberg

Algemeen:

Naam, varianten Staatscommissie tot herziening van de Grondwet
Opdracht commissie algehele grondwetsherziening
Jaren 1950-1954
Aantal bijeenkomsten 52
Datum eindverslag 6-1-1954
Datum aanbieding Tweede Kamer 23-2-1954
Subcommissies

Presidium. Leden: Van Schaik (vz.), Kranenburg, Van Maarseveen, Van der Grinten, Kan, Bok, Van Harinxma thoe Slooten, Van Nispen tot Pannerden.

 

Subcommissie I (onderwerpen betreffende het Koninklijk Huis, Hoge Colleges van Staat en de Regering). Leden: Kranenburg (vz.), Beel, Kernkamp, Hooykaas, Logemann, Van Maarseveen, Pos, Rutgers, Kan (secr.), Van Nispen tot Pannerden (adj. secr.).

 

Subcommissie II (onderwerpen betreffende de Staten-Generaal). Leden: Van Schaik (vz.), Van den Bergh, Van der Goes van Naters, Gorsira, Jonkman, Oud, Romme, Schouten, Tilanus, Kan (secr.), Van Harinxma thoe Slooten (adj. secr.).

 

Subcommissie III (onderwerpen betreffende de verhouding tussen overzeese rijksdelen, Nederlands Oost-Indische-Unie; buitenlandse betrekkingen in de militaire aangelegenheden). Leden: Van Maarseveen (vz.), François, Gorsira, Jonkman, Kernkamp (aanvankelijk ingedeeld bij V, ruilde met Tilanus), Logemann, Molenaar, Pos, Rutgers, Van der Grinten (secr.), Van Harinxma thoe Slooten (adj. secr.).

 

Subcommissie IV (onderwerpen betreffende de grenzen van het staatsgezag, de mensenrechten, speciale onderwerpen van overheidszorg (justitie, onderwijs en armenzorg), de indeling van de Grondwet en voorstellen van diverse aard). Leden: Van Schaik (vz.), Beel, Donner, Van der Goes van Naters, Hooykaas, Kernkamp, Molenaar (aanvankelijk ingedeeld bij V, ruilde met Oud), Revers, Schouten, Van der Grinten (secr.), Bok (adj. secr.), Van Nispen tot Pannerden (adj. secr.).

 

Subcommissie V (onderwerpen betreffende lagere gemeenschappen). Leden: Kranenburg (vz.), Van den Bergh, Donner, Oud (aanvankelijk ingedeeld bij IV, ruilde met Molenaar), Revers, Romme, Tilanus (aanvankelijk ingedeeld bij III, ruilde met Kernkamp), Witteman, Kan (secr.), Bok (adj. secr.).

 

Commissie voor de systematiek. Leden: Van Schaik (vz.), Van den Bergh, Van der Goes van Naters, Kernkamp, Oud, Romme, Rutgers.

 

Redactiecommissie. Leden: Kranenburg (vz.), Donner, Van der Grinten, Hooykaas, Kan, Logemann. NB ook Van Schaik woonde de meeste vergaderingen van de redactiecommissie bij.

Verslagen

Interim-rapport van de Staatscommissie ingesteld bij Koninklijk Besluit van 17-4-1950 (Den Haag 1951).

Eindrapport van de Staatscommissie ingesteld bij Koninklijk Besluit van 17-4-1950 (Den Haag 1954), 47 p. [In bijlage: Vergelijkend overzicht van de tekst van de geldende Grondwet met de voorstellen van de commissie geplaatst in de volgorde van de bestaande Grondwet (39 p.); Ontwerp-grondwet, behorende bij het eindrapport van de staatscommissie tot herziening van de grondwet (ingesteld bij K.B. van 17 april 1950) (31 p.)]

Audiovisuele bronnen

Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid:

- doc. ID 10316. Radio, opname 10-09-1956, plechtige afkondiging grondwetsherziening voor gemeentehuis Den Haag.

- doc. ID 9508. Radio, opname 15-01-1962, verkiezingen in Nederland door grondwetsherziening.

- doc. ID 77137. Radio, opname 19-12-1963, officiële afkondiging grondwetsherziening in Zaandam.

- (geen Doc ID.). Journaal, televisie, opname 19-12-1963, voorlezen grondwetswijziging Den Haag.

Opmerkingen

- J.H. van Maarseveen werd na zijn overlijden in 1951 als vice-voorzitter opgevolgd door L.J.M. Beel.

- M.P. Gorsira werd als lid vervangen door N. Debrot.

- Het eindrapport van de commissie bevatte 17 minderheidsnota's.

- De herzieningsontwerpen voor de grondwetswijzigingen van 1956 bouwden in hoofdzaak voort op de werkzaamheden van de commissie-Van Schaik en de commissie-Van Kranenburg (de laatste voor wat betreft de voorstellen inzake de buitenlandse betrekkingen). Ook bij de herzieningsontwerpen van 1963 werd nog gedeeltelijk teruggegrepen op voorstellen uit de commissie-Van Schaik; zie Van Hasselt, Staatsregelingen en grondwetten (Alphen aan den Rijn 1987, 17e druk), 537, 586.


Leden:


Overige betrokkenen:



Archivalia:

1 
Aard van de documentatie commissiearchief; ambtelijke ondersteuning; overige documentatie
Naam archiefvormer/collectie
(Periode archief)
ministerie van Binnenlandse Zaken, afdeling Wetgeving en Juridische Zaken (1946-1954)
Vindplaats
(Kenmerk toegang)
Nationaal Archief, Den Haag (2.04.62)
Openbaarheid volledig
Soort toegang(en) inventaris
Kenmerk toegang 2.04.62
Inventarisnummers 4-5, 8, 113-125
Inhoud

inv. nrs. 4-5. Grondwetsherziening 1953.

Ambtelijk dossier inzake de grondwetsherziening van 1953, verdeeld in omslagen waarvan de meeste romeins genummerd zijn en op hun beurt onderverdeeld in arabisch genummerde kleinere eenheden. De romeins genummerde omslagen openen met een gedetailleerde inhoudsopgave; van de opgegeven nummers I-X ontbreekt echter IX (1-7). Inv. nr. 4 bevat de omslagen I-III, V-VI en een ongenummerde omslag; inv. nr. 5 de omslagen IV, VII-VIII en X. De opschriften van de omslagen zijn hieronder overgenomen.

- I. Interimrapport Commissie Herziening Grondwet.

Notities, ontwerpen en correspondentie ter voorbereiding van het interimrapport, overwegend van het commissie-secretariaat, 1950-1951.

- II. 1-14. Voorstellen inzake wijziging bepalingen betreffende leeftijd meerderjarigheid van de koning.

Ambtelijk dossier ter voorbereiding van het wetsontwerp, 1951-1952.

- III. 1-2. Voorstellen inzake zittingsduur leden vertegenwoordigende lichamen, staatsnoodrecht en stelsel van stemoverdracht.

Ambtelijk dossier betreffende raadpleging door de grondwetscommissie, 1951-1952.

- IV. 1-4. Bevoegdheden supra-nationale organen.

Ambtelijk dossier betreffende herziening van het wetsontwerp, 1951-1952.

- V. 1-6. Voorbereiding collectieve voorstellen. Stukken tot aan de behandeling in de Ministerraad.

Ambtelijk dossier ter voorbereiding van de wetsontwerpen, 1951-1952.

- VI. 1-3. Advies Raad van State, nader rapport aan de Koningin en indiening collectieve wetsvoorstellen bij de Staten-Generaal'

Vervolg van omslag V.

- VII. 1-10. Parlementaire behandeling collectieve voorstellen.

Vervolg van de omslagen V en VI: ambtelijk dossier betreffende de behandeling van de wetsontwerpen, 1951-1952.

- VIII. 1-10. Wijziging en aanvulling bepalingen m.b.t de buitenlandse betrekkingen.

Ambtelijk dossier betreffende de behandeling wetsontwerpen; begeleiding in samenwerking met het ministerie van Buitenlandse Zaken, 1951-1953.

- VIIIa. 1-10. Wijziging en aanvulling bepalingen betreffende de buitenlandse betrekkingen. Parlementaire behandeling in de 1e en 2e lezing.

Vervolg van omslag VIII; ambtelijk dossier betreffende de behandeling van de wetsontwerpen, 1951-1953.

- X. 1-6. Plechtige afkondiging en bekendmaking wijzigingen Grondwet.

Ambtelijk dossier, 1948, 1952-1953.

- Ongenummerde omslag (inv. nr. 4).

Gedrukte Kamerstukken betreffende grondwetsherziening ten aanzien van de buitenlandse betrekkingen en het eindrapport van de Commissie-Van Eysinga, 1951-1952.

 

inv. nr. 8. Instelling, samenstelling, organisatie en ontbinding staatscommissie.

Ministerieel dossier met betrekking tot de instelling en het functioneren van en de taakverdeling binnen de Commissie-Van Schaik, 1950-1953. Bevat tevens 'Overzicht van de wijzigingsvoorstellen voor de hoofdstukken I, II en III van de Grondwet dd. 22 Jan. 1951'.

 

inv.nrs. 113-125. Staatscommissie van advies tot herziening GW inzake de overgang naar een nieuwe rechtsorde etc., inclusief archivalia subcommissies, krantenknipsels etc.

- inv. nr. 113.

Ingekomen correspondentie bij de commissie met bijlagen, overwegend afkomstig van commissieleden, minuten van uitgaande correspondentie en nota’s, notities en voorstellen, 1950-1953.

- inv. nr. 114.

Interimrapport van de staatscommissie (gedrukt; 11 juli 1951). Tevens het eindrapport van de staatscommissie (gedrukt; 6 januari 1954; origineel exemplaar met ondertekeningen zoals ingediend bij de koningin.

- inv .nr. 115.

Notulen van de commissie voor de systematiek (2 bijeenkomsten: 7-5-1951 en 4-6-1951) en van het presidium (5 bijeenkomsten: 29-6-1950 t/m 10-09-1952). Exemplaren behorend tot het commissiearchief.

- inv .nr. 116a.

Notulen van de plenaire commissie (52 bijeenkomsten: 28-4-1950 t/m 6-1-1954), met indices op de vergaderingen 1-34 en 35-48. Exemplaren behorend tot het commissiearchief. 

- inv. nr. 116b

Omslagen 1-3. Vergaderstukken van de plenaire commissie, 1950-1953. Index op de plenaire vergaderingen 1-34. Notulen, convocaties en agenda's (met hiaten). Andere vergaderstukken. Alles stencil, met marginalia. Tevens enkele handgeschreven andere stukken. Daarnaast zijn als afzonderlijke omslagjes aanwezig (gestencilde vergaderstukken):

'Rapport van de redactiecommissie aan de plenaire vergadering, d.d. 13-09-1952' (38 pagina's, met bijgevoegde stukken).

'Stukken over de delegatie-terminologie' (okt.-nov. 1952).

'Nota over het taalgebruik, gebruik van hoofdletters en leestekens in de concept-grondwet, september 1952'.

'Nota inzake de contraseignering van Koninklijke Besluiten en Beschikkingen (art. 79 laatste lid der grondwet)', 29-5-1951.

'Plenaire commissie. Onderwijsbepalingen', februari-december 1951.

'Minderheidsnota's', juni-november 1953. Met enkele andere stukken.

'Nota's van prof. v.d. Bergh, prof. Molenaar en prof. François met antwoordnota's', maart-oktober 1951. Met enkele andere stukken.

'Toelichting m.b.t. de voorstellen der plenaire commissie inz. de bepalingen der Grondwet betreffende de Eerste en Tweede Kamer der St.G. d.d. 12 sept 1951'.

'Stukken inz. het vraagstuk van de plaatsvervangende Kamerleden en de mogelijkheid van stemoverdracht, ter behandeling in de vergadering dd. 3 december 1951'.

'Verlenging van de zittingsduur van de Staten-Generaal i.v.m. het rapport van de parlementaire enquête-commissie', december 1951 tot februari 1952.

'Nota van het secretariaat en van prof. François inz. bepalingen in de Nederl. wetgeving en in vreemde constituties betreff. de rechten van de vrouw', oktober 1951 tot februari 1953.

Omslag 4. Vergaderstukken betreffende diverse aangelegenheden, in het bijzonder belastingvrijdom van het koninklijk huis 1950-1953. Correspondentie, nota's en ontwerpen van het secretariaat, vermoedelijk dossier-Van Nispen. April 1950–juni 1953.

- inv. nr. 117. Notulen en vergaderstukken van de redactiecommissie, 1951-1953.

Commissie-exemplaar van de notulen van de redactiecommissie met index op de vergaderingen 1-19 (21 bijeenkomsten: 10-10-1951 t/m 18-11-1953). Omslagen met vergaderstukken: notulen, convocaties, agenda's en overige stukken (stencil, met marginalia); rapporten van de redactiecommissie; concepten van hoofdstukken voor de ontwerp-grondwet en voor het eindverslag; correspondentie, o.a. met L. van der Tempel (secretaris Algemene Rekenkamer).

- inv. nr. 118. Notulen, rapportage en voorstellen van subcommissie I, 1950-1951.

Commissie-exemplaar van de notulen van subcommissie I met diverse indices (13 bijeenkomsten: 27-5-1950 t/m 19-3-1951). Omslag 'Behandeling voorstellen van subcommissie I in de plenaire vergaderingen' bevat gestencilde rapportages en voorstellen, met marginalia.

- inv. nr. 119. Notulen, vergaderstukken, rapportage en voorstellen van subcommissie II, 1950-1951.

Commissie-exemplaar van de notulen van subcommissie II (20 bijeenkomsten: 9-6-1950 t/m 21-6-1951. Omslag 'Delegatie van wetgevende bevoegdheid der Staten-Generaal (denkbeeld van der Goes van Naters 1948) 1950/51', met nota's, notities, voorstellen en correspondentie, onder meer tussen commissieleden onderling, het secretariaat en de afdeling wetgeving van het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Omslag met diverse nota's, notities en voorstellen betreffende het grondwetshoofdstuk betreffende de Staten-Generaal; correspondentie, overwegend tussen commissieleden en het secretariaat, vergaderstukken van de subcommissie en de plenaire commissie.

- inv. nr. 120. Notulen, vergaderstukken en voorstellen van subcommissie III, 1950-1951.

Commissie-exemplaar van de notulen van subcommissie III met index en bijlagen (15 bijeenkomsten: 24-6-1950 t/m 14-6-1951). Twee nota’s aan de minister-president inzake de regeling van de buitenlandse betrekkingen (commissies-Van Schaik en Van Eysinga). Voorstellen en vergaderstukken van de subcommissie (1950-1951) met marginalia.

- inv. nr. 121. Notulen, vergaderstukken en voorstellen van subcommissie IV, 1950-1951.

Commissie-exemplaar van de notulen van subcommissie IV met index (18 bijeenkomsten: 15-6-1950 t/m 12-4-1951). Voorstellen, rapportage en vergaderstukken van de subcommissie met marginalia. Tevens correspondentie tussen commissieleden en secretariaat (1950-1951).

- inv .nr. 122. Notulen, vergaderstukken en voorstellen van subcommissie V, 1950-1951.

Commissie-exemplaar van de notulen van subcommissie V met index (12 bijeenkomsten: 2-6-1950 t/m 10-3-1951). Correspondentie tussen de commissieleden en het secretariaat; voorstellen en vergaderstukken van de subcommissie inzake onder andere de gemeenten (1950-1953) NB. Bevat tevens stukken inzake 'God in de grondwet'. Concept-notulen, vergaderstukken en voorstellen van subcommissie V, met marginalia. 'Rapport van subcommissie IV aan de plenaire vergadering inzake de erkenning van God in de grondwet'.

- inv .nr. 123. Krantenknipsels, verzameld door de knipseldienst van de Rijksvoorlichtingsdienst (1951-1952).

- inv .nr. 124. Krantenknipsels, verzameld door de knipseldienst van de Rijksvoorlichtingsdienst (1951-1954).

- inv .nr. 125. Krantenknipsels, verzameld door de knipseldienst van de Rijksvoorlichtingsdienst (1951-1952).

 


2 
Aard van de documentatie ambtelijke ondersteuning
Naam archiefvormer/collectie
(Periode archief)
Ministerie van Binnenlandse Zaken, Bureau Juridisch Adviseur ((1950) 1954-1969)
Vindplaats
(Kenmerk toegang)
Nationaal Archief, Den Haag (2.04.63)
Openbaarheid volledig
Soort toegang(en) inventaris
Kenmerk toegang 2.04.63
Inventarisnummers 5-7
Inhoud

De inv. nrs 5-7 (Stukken betreffende de voorbereiding van de partiële Grondwetsherziening 1952-1956) bevatten het ambtelijk dossier met betrekking tot de grondwetsherziening van 1956, verdeeld in omslagen. Deze zijn geletterd A t/m E, gevolgd door een doorlopende romeinse nummering I-XXI. Van deze omslagen zijn hieronder de opschriften overgenomen. Enkele omslagen vallen buiten deze indeling. Elke omslag bevat een gedetailleerde inhoudsopgave. Omslag A, II ontbreekt.

 

inv. nr. 5 bevat de omslagen:

- Ongenummerde omslag 'Grondwetsherziening 1956. Binnenlands Bestuur, afdeling Bestuurszaken'.

Ambtelijk dossier met overwegend correspondentie betreffende de grondwetsherziening van 1956. 1955-1956.

- A. I. Nadere overweging door de Staatscommissie van voorstellen, vervat in het Interimrapport.

Ambtelijk dossier met overwegend correspondentie met en over de commissie-Van Schaik inzake de voorbereiding van voorstellen voor grondwetsherziening. 1952-1956.

- A. III. Wijziging van artikelen 160 en 163 in verband met algemeen verbindend verklaren van regelingen in collectieve arbeidsovereenkomsten.

Ambtelijk dossier, 1953. NB. De kwestie werd doorverwezen naar de minister van Justitie.

- A. IV. Wijze van behandeling der voorstellen en tijdschema.

Ambtelijk dossier betreffende de wijze van behandeling der voorstellen voor grondwetsherziening door het parlement, 1953-1954.

- A. V. Eindrapport van de Staatscommissie.

Ambtelijk dossier betreffende de ontvangst van het rapport, de toezending van het eindrapport aan diverse instanties en de behandeling van het rapport door de ministerraad, 1953-1954.

- A. VI. Schrappen van de bedragen in de grondwet.

Ambtelijk dossier ter voorbereiding van het wetsontwerp, 1954.

- A. VII. Overleg met de departementen en anderen over de vraag welke punten zullen worden herzien.

Ambtelijk dossier met adviezen van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en Gedeputeerde Staten van de provincies; adviezen omtrent het ambtenarenrecht; adviezen inzake de grondwetsherziening van de Algemene Rekenkamer, diverse departementen, C. Romme, uit de pers en van particulieren, 1954. Bevat tevens de omslag 'A. VIIa. Uitbreiding titel Prins van Oranje tot oudste Koningsdochter – vermoedelijk opvolgster': ambtelijk dossier met correspondentie, nota's en notities inzake deze kwestie en inzake de meerderjarigheidsleeftijd van de koning, 1955.

- B. VIII. Uitbreiding ledental Tweede en Eerste Kamer.

Ambtelijk dossier betreffende de voorbereiding van wetsontwerpen in overleg met onder andere de voorzitter van de Tweede Kamer en de Kiesraad, 1954-1956.

- B. IX. Wijziging van bepalingen betreffende de provinciën.

Ambtelijk dossier betreffende de voorbereiding van wetsontwerpen, 1954-1955.

- B. X. Toezicht op (nog) niet provinciaal ingedeelde gemeenten (artikel VII).

Ambtelijk dossier betreffende de voorbereiding van het wetsontwerp tot wijziging van de grondwet, 1955.

- Ongenummerde omslag.

Bevat losse stukken, onder meer met betrekking tot de kostenvergoeding van Eerste Kamerleden, de pensioenregeling van Tweede Kamerleden en het tijdstip van verkiezing van leden van de Staten-Generaal, 1953-1956.

 

inv. nr. 6 bevat de omslagen:

- Ongenummerde omslag.

Bevat enkele losse stukken naar aanleiding van het rapport van de Commissie-Kranenburg, 1955.

- B. XI. Pensioen voor gewezen Tweede Kamerleden (artikelen 99 en IV).

Ambtelijk dossier betreffende de voorbereiding van het wetsontwerp, 1954-1955; bevat onder andere stukken afkomstig van de Staatscommissie voor de Pensioenwetgeving.

- B. XII. Kostenvergoeding voor Eerste Kamerleden (artikel 101).

Ambtelijk dossier betreffende de voorbereiding van het wetsontwerp, 1954-1955.

- B. XIII. Schrapping van de artikelen 198 en 199 (defensiebepalingen).

Ambtelijk dossier ter voorbereiding van het wetsontwerp, in samenwerking met het ministerie voor Oorlog en Marine, 1954-1955.

- B. XIV. Vervanging van 'Zee- en Landmacht' door 'Krijgsmacht'.

Ambtelijk dossier ter voorbereiding van het wetsontwerp, in samenwerking met de ministeries voor Oorlog en voor Overzeese Rijksdelen, 1954-1956.

- B. XV. Aanpassing aan de nieuwe rechtsorde.

Ambtelijk dossier, waarin voorbereidende correspondentie met het ministerie voor Overzeese Gebiedsdelen en stukken ter voorbereiding van wetsontwerpen, in samenwerking met het genoemde en enkele andere ministeries, 1954-1955.

- B. XVI. Bepalingen betreffende de buitenlandse betrekkingen.

Ambtelijk dossier ter voorbereiding van wetsontwerpen in samenwerking met het ministerie voor Buitenlandse Zaken; bevat tevens stukken omtrent de instelling van de commissie-Kranenburg en het rapport van deze commissie, 1953-1955.

 

inv. nr. 7 bevat de omslagen:

- C. XVII. Tweede Kamer, eerste lezing; de Regeringsvoorstellen.

Ambtelijk dossier betreffende het tijdschema en de behandeling van de wetsontwerpen, 1955-1956.

- (ongenummerde omslag zonder opschrift).

Vermoedelijk het vervolg van nr. XVII: Tweede Kamer, eerste lezing: ambtelijk dossier betreffende de behandeling van voorstellen inzake de buitenlandse betrekkingen en aanpassing aan een nieuwe rechtsorde, 1955-1956.

- C. XVIII. Tweede Kamer, eerste lezing: initiatiefvoorstel-Oud; aftreden Eerste en Tweede Kamerleden (artikelen 95 en 101).

Ambtelijk dossier betreffende de indiening van het initiatiefvoorstel en de voorbereiding van het wetsontwerp, 1956.

- C. XIX. Eerste Kamer, eerste lezing; alle voorstellen.

Ambtelijk dossier betreffende de behandeling van de wetsontwerpen, 1956.

- D. XX. Tweede en Eerste Kamer, tweede lezing; alle voorstellen.

Ambtelijk dossier betreffende de behandeling van de wetsontwerpen, 1956.

- E. XXI. Plechtige afkondiging der herziening en bekendmaking van de tekst der herzienen grondwet-1956.

Ambtelijk dossier betreffende de organisatie van de afkondiging van de herziene grondwet, 1956.

 


3 
Aard van de documentatie commissiearchief; ambtelijke ondersteuning; overige documentatie
Naam archiefvormer/collectie
(Periode archief)
Ministerie van Algemene Zaken/Kabinet Minister-President (1942-1979)
Vindplaats
(Kenmerk toegang)
Nationaal Archief, Den Haag (2.03.01)
Openbaarheid volledig
Soort toegang(en) inventaris
Kenmerk toegang 2.03.01
Inventarisnummers 1119-1136
Inhoud

inv. nrs. 1119-1130. Stukken betreffende de instelling, samenstelling, werkzaamheden en opheffing van de Staatscommissies Herziening Grondwet, in 1947 en 1950 geïnstalleerd door respectievelijk L.J.M. Beel en J.R.H. van Schaik, alsmede werkzaamheden van de eronder ressorterende Redactiecommissie, de Commissie voor de Systematiek en Subcommissies I-V, 1945-1956. NB. Bevat bescheiden uit de verzameling Van Nispen tot Pannerden.

Van Nispen was adjunct-secretaris van de commissie-Van Schaik. Hoewel de decimale archiefcodering van Algemene Zaken op alle stukken aanwezig is, valt moeilijk aan te nemen dat hij deze stukken als het 'dossier' van dit departement zal hebben beschouwd, aangezien een deel ervan heel duidelijk te karakteriseren is als (secretariaats-)archief van de commissie. Andere archivalia werden in 1956 door Algemene Zaken aan Binnenlandse Zaken toegestuurd om bij het archief van de commissie-Van Schaik te worden gevoegd (vgl. hieronder inv. nr. 1130).

- inv. nr. 1119. Commissie voor de Systematiek 1951.

Notulen van de twee bijeenkomsten van de commissie belast met het voorstellen van een systematiek voor de nieuwe grondwet, (concept)rapportage en vergaderstukken; april-juni 1951. Stencil.

- inv. nr. 1120. Redactiecommissie 1951-1952.

Notulen, agenda's, convocaten, correspondentie en vergaderstukken (nota's, adviezen, concepten e.d.) van de commmissie belast met de redactie van de nieuwe grondwet (stencil). De stukken liggen niet volledig op chronologische orde; ook zijn zijn enkele documenten uit 1953 aanwezig. De omslag bevat tevens minuten van uitgaande brieven van Van Nispen en Bok aan leden van de redactiecommissie.

- inv. nr. 1121. Redactiecommissie 1953.

Notulen, agenda's, convocaten, correspondentie en vergaderstukken (nota's, adviezen, concepten e.d.) van de redactiecommissie (stencil), soms met correcties en marginalia. Tevens gedrukte exemplaren van concepten voor het eindrapport en voor de nieuwe grondwet, september 1952. Uit de stukken blijkt dat in het eindstadium van de redactie gecombineerde vergaderingen van presidium en redactiecommissie plaatsvonden. De omslag bevat tevens minuten van uitgaande brieven van Bok aan leden van de redactiecommissie.

- inv. nr. 1122. Subcommissie I 1950-1951.

Notulen, agenda's, convocaten, correspondentie en vergaderstukken (nota's, adviezen, concepten e.d.) van subcommissie I (stencil). De omslag bevat tevens minuten van uitgaande brieven van Van Nispen aan leden van de subcommissie, een brief van J.M. Kan aan Van Schaik en een reactie van deze, alsmede een korte nota van Van Nispen voor Kan en Van der Grinten betreffende art. 14 GW (oktober 1951).

- inv. nr. 1123. Subcommissie II 1950-1951.

Notulen, agenda's, convocaten, correspondentie en vergaderstukken (nota's, adviezen, concepten e.d.) van subcommissie II (stencil). De notulen van de twintigste bijeenkomst ontbreken. De omslag bevat tevens minuten van uitgaande brieven van Bok aan leden van de subcommissie.

- inv. nr. 1124. Subcommissie III 1950-1951.

Notulen, agenda's, convocaten, correspondentie en vergaderstukken (nota's, adviezen, concepten e.d.) van subcommissie III (stencil). Bij sommige bijeenkomsten zijn vertegenwoordigers van de ministeries van Oorlog en Marine aanwezig. De omslag bevat tevens minuten van uitgaande brieven van Van Nispen en Bok aan leden van de subcommissie en originele ingekomen brieven van de leden Logeman, Pos en François (1950).

- inv. nr. 1125. Subcommissie IV 1950-1951.

(Notulen, agenda's, convocaten, correspondentie en vergaderstukken (nota's, adviezen, concepten e.d.) van subcommissie IV (stencil). De notulen van de twintigste bijeenkomst ontbreken. De omslag bevat tevens minuten van uitgaande brieven van Kan, Bok en Van Nispen voornamelijk aan leden van de subcommissie, en een originele ingekomen brief van het lid Molenaar.)

- inv. nr. 1126. Subcommissie V 1950-1951.

Notulen, agenda's, convocaten, correspondentie en vergaderstukken (nota's, adviezen, concepten e.d.) van subcommissie V (stencil). NB. Er zijn notulen van een dertiende bijeenkomst in juni 1951 aanwezig, die ontbreken in het commissiearchief van Binnenlandse Zaken. De omslag bevat tevens minuten van uitgaande brieven van Bok en Van Nispen aan leden van de subcommissie (m.n. Kan) en anderen.)

- inv. nr. 1127. 1945-1950 [1950-1954].

Het eerste deel van deze omvangrijke omslag bevat het werkdossier van Van Nispen als ambtenaar van Algemene Zaken en adjunct-secretaris van de Commissie-Van Schaik, 1950 (het overige materiaal betreft de commissies Beel I-II), grotendeels chronologisch geordend. Hierin onder meer: stukken betreffende de instelling van de commissie, benoeming en ontslag van leden, de toekenning van vacatiegelden, de inrichting en werkwijze van commissie, subcommissies en secretariaat (dit deel van het dossier loopt tot 1954); correspondentie van secretariaat en voorzitter met commissieleden en anderen (departementen, andere overheidsinstanties en personen), officieel en officieus; correspondentie tussen Van Nispen en Kan; losse exemplaren van notulen (plenair en subcommissies), (concept)artikelen, voorstellen, notities, adviezen, vergaderstukken, betreffende uiteenlopende onderwerpen, in origineel, minuut en stencil; 'Herziening '51. Drama in 5 Bedrijven (in Verzen)', een pastiche van de hand van het commissielid W.J.A. Kernkamp, 1951 (stencil; ook aanwezig in inv. nr. 1128).

- inv. nr. 1128. 1951.

Werkdossier van Van Nispen als ambtenaar van Algemene Zaken en adjunct-secretaris van de Commissie-Van Schaik, januari-september 1951. Grotendeels chronologisch geordend. Hierin onder meer: correspondentie van het secretariaat met commissieleden en anderen (departementen, andere overheidsinstanties en personen), officieel en officieus; correspondentie tussen Van Nispen en Kan; losse exemplaren van notulen (plenair en subcommissies), (concept)artikelen, voorstellen, notities, adviezen, vergaderstukken, betreffende uiteenlopende onderwerpen (origineel, minuut, maar grotendeels stencil); twee gedrukt exemplaren van het interimrapport 1951 (in één daarvan aantekening van de reacties door Van Nispen), de voorbereiding en behandeling daarvan in de commissie en andere stukken die met het rapport samenhangen; enkele stukken betreffende ontslag van zittende en benoeming van nieuwe commissieleden.

- inv .nr. 1129. 1951-1952.

Werkdossier van Van Nispen als ambtenaar van Algemene Zaken en adjunct-secretaris van de Commissie-Van Schaik, oktober 1951–december 1952. Grotendeels chronologisch geordend. Hierin onder meer: correspondentie van het secretariaat en de voorzitter met commissieleden en anderen (departementen, andere overheidsinstanties en personen), officieel en officieus; correspondentie tussen Van Nispen en Kan; notulen en diverse agenda's (vergaderingen van de plenaire commissie en subcommissies), (concept)artikelen, voorstellen, notities, adviezen, vergaderstukken, betreffende uiteenlopende onderwerpen (origineel, minuut, maar grotendeels stencil); gedrukt concept-eindrapport van de redactiecommissie, september 1952; gedrukt concept van een nieuwe grondwet, augustus 1951; stukken betreffende de behandeling van de wijzigingsvoorstellen ingediend na het interimrapport van de commissie-Van Schaik, 1952.

- inv .nr. 1130. 1953-1956.

Werkdossier van Van Nispen als ambtenaar van Algemene Zaken en adjunct-secretaris van de Commissie-Van Schaik. Grotendeels chronologisch geordend. Het merendeel van de stukken heeft betrekking op de werkzaamheden van de commissie tot haar opheffing begin 1954; van daarna zijn slechts enkele documenten aanwezig. In het dossier onder meer: correspondentie van het secretariaat en de voorzitter van de commissie met commissieleden en anderen (departementen, andere overheidsinstanties en personen), officieel en officieus; correspondentie tussen Van Nispen en Kan; notulen en diverse agenda's (plenaire commissie), (concept)artikelen, voorstellen, notities, adviezen, vergaderstukken, betreffende uiteenlopende onderwerpen (origineel, minuut, maar grotendeels stencil); stukken betreffende opstelling en behandeling van het eindrapport van de commissie; gedrukt concept-eindrapport en concept-grondwet van de Commissie-Van Schaik, 'tweede versie', mei 1953; stukken betreffende opheffing van de commissie, 1954; stukken betreffende de overdracht van 'het commissie-archief' door Algemene Zaken aan Binnenlandse Zaken, met een lijst van het overgedragen materiaal, 1956 (uit een notitie blijkt dat in 1958 nog krantenknipsels werden nagezonden); enige documentatie en nota's uit de jaren 1955-1956 met betrekking tot de verdere afwikkeling van de grondwetsherziening.

 

inv. nrs. 1131-1133. Stukken betreffende wijzigingen van de Grondwet, 1945-1969.

- inv. nr. 1131. 1945-1950.

Ambtelijk dossier met correspondentie, nota's en notities van en voor de minister-president. Het betreft stukken inzake de uitvoering van de grondwetsherziening van 1948; het ontwerp van een Rijksgrondwet; de herdenking van het grondwetsjubileum in 1948; de bespreking van de grondwetsherziening in de ministerraad en de indiening en behandeling ervan door de Staten-Generaal (1947-1950). Tevens aanwezig zijn door burgers ingezonden stukken met voorstellen tot herziening van de staatsinrichting (1945-1950).

- inv .nr. 1132. 1951-1965.

Ambtelijk dossier betreffende het grondwetsherzieningbeleid (voorbereiding grondwetsherzieningen 1956 en 1963; instelling afdeling Grondwetszaken). Het dossier bevat overwegend stukken ter behandeling in de ministerraad en notities voor de minister-president.

 

inv .nr. 1134. Brief van de Nederlandse Beweging tot Bevordering van de Internationale Vrede en de Internationale Veiligheid met het verzoek om aan de in te stellen Staatscommissie voor de Grondwetsherziening de vraag voor te leggen of de beperking van de staatssouvereiniteit in het belang van een wereldregering moet worden opgenomen in de Grondwet. 1950.

 

inv. nr. 1135. Stukken betreffende de totstandkoming van grondwetsherzieningen, strekkende tot wijziging van bepalingen inzake de buitenlandse betrekkingen. 1950-1956.

Ambtelijk dossier betreffende de grondwetsherzieningen van 1953 en 1956 en de bevindingen van de Commissies-Van Eysinga, Van Schaik en Kranenburg. Het dossier bevat notities voor de minister-president, correspondentie en Kamerstukken.

 

inv. nr. 1136. Verslagen van Staatscommissies, staatsbladen en krantenknipsels betreffende herzieningen van de Grondwet. 1951-1968.

Ambtelijk dossier waarin overwegend documentatie (verslagen Commissie-Van Schaik, krantenknipsels) en enkele notities.

 


4 
Aard van de documentatie ambtelijke ondersteuning
Naam archiefvormer/collectie
(Periode archief)
Archief ministerie van Buitenlandse Zaken (1945-1954)
Vindplaats
(Kenmerk toegang)
Nationaal Archief, Den Haag (2.05.117)
Openbaarheid volledig
Soort toegang(en) inventaris
Kenmerk toegang 2.05.117
Inventarisnummers 27289-27291, 27299, 27301, 27303-27311
Inhoud

Materiaal met betrekking tot de totstandkoming van de partiële herziening van de grondwet in 1953, deels samenhangend met de Commissie-Van Schaik, deels met de Commissie Van Eysinga.

 

inv. nrs. 27289-27291. Staatscommissie Herziening Grondwet [Commissie-Van Schaik] en Commissie nopens de samenwerking tussen regering en Staten-Generaal inzake het buitenlandse beleid (Commissie Van Eysinga). Algemeen, 1951-1953.

Ambtelijk dossier ter voorbereiding van wetsontwerpen voor de partiële herziening van de grondwet van 1953. Het dossier is gevormd door J.P.A. François en H.F. van Panhuys, als juridisch adviseur (in de stukken: JAFR) resp. referendaris werkzaam bij het ministerie.

- inv. nr. 27289. (1950) juni-augustus 1951.

Correspondentie, nota's, ontwerpen en notities ter voorbereiding van een wetsvoorstel betreffende de buitenlandse betrekkingen. Het dossier bevat tevens het interim-rapport van de Commissie-Van Schaik, een concept-eindrapport van de Commissie-Van Eysinga en enkele knipsels, alsmede fragmenten uit de notulen van de ministerraad en van een vergadering van hoofdambtenaren als adviseurs over het wetsontwerp.

- inv. nr. 27290. September-december 1951.

Correspondentie, nota's, ontwerpen, knipsels, Kamerstukken en notities inzake de voorbereiding van een wetsvoorstel betreffende de buitenlandse betrekkingen en van een officiële reactie op het rapport van de Commissie-Van Eysinga. Tevens stukken van een adviesvergadering van hoofdambtenaren over dit wetsontwerp.

- inv. nr. 27291. 1952-1953.

Correspondentie, nota's, ontwerpen, knipsels, documentatie, Kamerstukken en notities inzake het wetsvoorstel betreffende de buitenlandse betrekkingen en het eindrapport van de Commissie-Van Eysinga. Kamerstukken. Tevens verzoeken om informatie over de grondwetsherziening van diplomatieke posten en pers in het buitenland.

 

inv. nrs. 27292-27302. Commissie nopens de samenwerking tussen regering en Staten-Generaal inzake het buitenlands beleid. 1949 - 1952.

Dossiers, deels ambtelijk, deels archief van de Commissie-Van Eysinga. Gevormd door J.P.A. François en H.F. van Panhuys, als juridisch adviseur (in de stukken: JAFR) resp. referendaris werkzaam bij het ministerie. Van Panhuys was secretaris van de commissie, François lid. Hierbij:

- inv. nr. 27299. Inlichtingen uit het buitenland, 1950-1951 (1952).

Documentatiedossier met knipsels, telegrammen en correspondentie betreffende grondwettelijke regelingen in het buitenland.

- inv. nr. 27301. Voorstellen wijziging grondwetsartikelen betreffende buitenlandse betrekkingen, 1951.

Ambtelijk dossier ter voorbereiding van het wetsvoorstel voor de partiële grondwetsherziening, waarschijnlijk gevormd door A.M. Stuyt van de afdeling Verdragen (DKP/VE): nota's, notities en concepten van een wetsontwerp, hoofdzakelijk uit augustus 1951.

 

inv. nrs. 27303-27311: Staatscommissie Herziening Grondwet (1950–1953).

Stukken, verzameld door François als lid van de Commissie-Van Schaik en als juridisch adviseur van het ministerie van Buitenlandse Zaken.

- inv. nr. 27303. Algemeen, 1951 (1956).

Voorbereiding van de partiële grondwetsherziening van 1953: correspondentie, nota's en notities. De omslag bevat tevens stukken afkomstig van de commissies-Van Eysinga en -Van Schaik, voornamelijk met betrekking tot de regeling van de buitenlandse betrekkingen (nota's, notulen, (concept-)interimrapport).

- inv. nr. 27304. Vergaderstukken van de Plenaire Commissie, 1951 jan.-aug.

Ledendossier met nota's, notulen, convocaties, ontwerpen en afschriften van correspondentie. Bevat tevens enkele stukken van subcommissies.

- inv. nr. 27305. Vergaderstukken van de Plenaire Commissie, 1951 sep.-dec.

Ledendossier met nota's, notulen, convocaties, ontwerpen, afschriften van correspondentie, originele correspondentie met het secretariaat van de commissie en een concept-nota van Francois. Bevat tevens enkele ambtelijke stukken betreffende een 'adviseursvergadering inzake samenwerking tussen regering en parlement'.)

- inv. nr. 27306. Vergaderstukken van de Plenaire Commissie, 1952–1953.

Ledendossier met nota's, notulen, convocaties, ontwerpen, afschriften van correspondentie, notities en documentatie. Bevat tevens enkele stukken van de redactiecommissie.

- inv. nr. 27307. Vergaderstukken van de Subcommissie I, 1950–1951.

Ledendossier met notulen (vergaderingen 1-13), nota's, ontwerpen, rapporten en convocaties. Bevat tevens enkele stukken van de plenaire commissie.

- inv. nr. 27308. Vergaderstukken van de Subcommissie II, 1950-1951.

Ledendossier met overwegend notulen (vergaderingen 1-17).

- inv. nr. 27309. Vergaderstukken van de Subcommissie III, 1950–1951.

Ledendossier met notulen (vergaderingen 1-12), nota's, ontwerpen, rapporten, correspondentie en convocaties van subcommissie III (1950-1951); daarnaast zijn er notulen en nota's van de plenaire commissie (1950). Bevat tevens enkele stukken van andere subcommissies, van de Commissie-Van Eysinga (1950-1951) en ambtelijke stukken (1948-1950).

- inv. nr. 27310. Vergaderstukken van de Subcommissie IV, 1950–1951.

Ledendossier met notulen (vergaderingen 1-18), nota's, ontwerpen, rapporten en convocaties.

- inv. nr. 27311. Vergaderstukken van de Subcommissie V, 1950–1951.

Ledendossier met notulen (vergaderingen 1-12), nota's, ontwerpen, rapporten en convocaties. Bevat tevens enkele stukken van de plenaire commissie.

 

Opmerkingen overig

Het archief bevond zich in 2008 nog onder het beheer van het Ministerie van Buitenlandse Zaken, maar zou op afzienbare termijn worden overgedragen aan het Nationaal Archief.

 


5 
Aard van de documentatie ambtelijke ondersteuning
Naam archiefvormer/collectie
(Periode archief)
Ministerie van Binnenlandse Zaken, afdeling Grondwetszaken (onbekend)
Vindplaats
(Kenmerk toegang)
Nationaal Archief, Den Haag (5.068.5283)
Openbaarheid onbekend
Soort toegang(en) inventaris
Kenmerk toegang 5.068.5283
Inventarisnummers 1121, 1123
Inhoud

De twee onderstaande inventarisnummers bevatten dossiers uit het archief van de afdeling Wetgeving en Juridische Zaken van het ministerie van Binnenlandse Zaken. 

 

inv. nr. 1121. Voorbereiding collectieve voorstellen, 1951.

Hierin een omslag met het opschrift: 'V. Voorbereiding collectieve voorstellen'. Ambtelijk dossier betreffende de voorbereiding van wetsontwerpen voor de partiële grondwetsherziening, waaronder stukken over een overleg met het Seniorenconvent, stukken betreffende de discussie over de uitbreiding van de Tweede Kamer sinds 1947, de minderheidsnota-Donner met marginalia van J.M. Kan, stukken betreffende de bespreking van het interimrapport in de ministerraad.

 

inv. nr. 1123. Uitbreiding van het aantal leden in de Tweede Kamer en wijziging en aanvulling van de bepalingen betreffende de buitenlandse betrekkingen, 1952.

Hierin een omslag met het opschrift: 'IX. Behandeling in 2e lezing wijziging inzake uitbreiding aantal leden 2e Kamer'. Ambtelijk dossier betreffende de behandeling van het genoemde voorstel in de ministerraad, door de Raad van State, en de indiening daarvan bij en behandeling door de beide Kamers. Bevat tevens o.a. een verzoekschrift van E. Schilder en een brief van J.H. Willems, beide over de grondwetsherziening ten aanzien van de buitenlandse betrekkingen.

Opmerkingen overig

Het archief bevond zich in 2009 nog onder het beheer van het Ministerie van Binnenlandse Zaken, maar zou op afzienbare termijn worden overgedragen aan het Nationaal Archief.



Werkwijze:



Scans:


Grondwetten

De discussies in de notulen hebben de hieronder vermelde grondwet tot uitgangspunt.
Kies voor de integrale grondwettekst: pdf-grondwet.
Kies voor de historie per artikel: Nederlandse grondwet (PDC).



Instellingsbesluit


Notulen

Plenair:
Subcommissie:
Commissie systematiek:
Redactiecommissie:
Subcommissie 1 kh:
Subcommissie 2 sg:
Subcommissie 3 nei:
Subcommissie 4 gw:
Subcommissie 5 lager:
presidium:

Verslag

Plenair: Subcommissie:

Ontbindingsbesluit


Zoeksystemen