Repertorium van Nederlandse zendings- en missie-archieven 1800-1960

Toelichting bij de bestanden:

Zendingswerkers en mannelijke missionarissen uitgezonden vanuit Nederland 1800-1940/2011

Beschrijving van de velden

Dit bestand is aanvankelijk aangelegd als werkbestand en het was niet de bedoeling om het te publiceren. Hoewel nog zeer veel gegevens ontbreken, niet alle zendingswerkers konden worden opgespoord en het niet-Europese personeel ontbreekt, is toch besloten om het als een bijlage aan het Repertorium toe te voegen. Op 1 januari 2012 wordt het project afgesloten en de bewerkers ervan zijn daarna niet meer in dienst van het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis. Dit instituut beschikt dan niet meer over de expertise inzake de geschiedenis van zending en missie. Dit bestand bevat waardevolle gegevens die veel onderzoekers en geïnteresseerden van pas kunnen komen. U dient het dus te beschouwen als een werkdocument. De gegevens voor dit bestand zijn geput uit inventarissen van archieven en literatuur.

De bewerkers maakten ook een overzicht van de tot 1940 vanuit Nederland uitgezonden mannelijke missionarissen. Beide bestanden hebben een vergelijkbare opzet. De lijst met zendingswerkers telt 1604 namen (1161 mannen, 420 vrouwen en 23 onbekend), die van de missionarissen 792.

Wie zijn opgenomen

Opgenomen is alle Europees personeel, dus niet alleen (hulp)predikanten, maar ook verpleegkundigen, onderwijzers, leraren, artsen en andere experts. Ook opgenomen zijn de Duitse en Zwitserse zendelingen en hun echtgenoten die uitgezonden zijn door de Rheinische Missionsgesellschaft, de Basler Missionsgesellschaft en de Neukirchener Mission.

Beschrijving van de velden

Achternaam

De achternaam zonder titels.

Voornamen

De eerste voornaam voluit of anders een of de initialen

Man/vrouw

Dit spreekt voor zich zelf, De gebruiker moet in het oog houden dat bijna alle zendelingen gehuwd waren en dat in de praktijk de vrouw van de zendeling meewerkte, met name op sociaal gebied. Vrouwelijke verpleegkundigen en artsen, een figuur die na ca. 1900 sterk naar voren komt, waren daarentegen meestal ongehuwd. Het kwam nogal eens voor dat zij trouwden met zendelingen en dan met ontslag gingen.

Leefjaren

Jaar van geboorte en overlijden, c.q. jaar/jaren waarin de persoon vermeld wordt

Activiteitsjaren

Dit veld komt alleen bij de zendingswerkers voor.

Jaren waarin de persoon in Nederlands Indië als zendeling of zendingsmedewerker werkzaam was, dus niet de periode in Nederland dat hij voor de zending werkte of bijvoorbeeld hoogleraar was met een aan zending gerelateerde leeropdracht en ook niet de periode waarin hij in dienst was van de Indische Kerk. Het jaar van aankomst c.q. vertrek is maatgevend. Dus bij aankomst in Batavia in 1844, gevolgd door aankomst in Koepang in 1845 waar het werk wachtte, betekent dat als eerste activiteitsjaar 1844 is genomen.

Geboorteplaats en geboorteprovincie

Naam van dorp, stad of gemeente, insgelijks van de Nederlandse provincies.

Plaats van overlijden

Dit veld komt alleen bij de missionarissen voor.

Functie

De aanduiding van functies is overgenomen uit de bron en de benamingen zijn maar ten dele gestandaardiseerd. In plaats van verpleger/verpleegster is steeds gesproken van verpleegkundige. Een med. dr. is een geneeskundige die academisch is gevormd, een arts is een academische gevormde geneeskundige die krachtens de Wet op de Uitoefening der Geneeskunst van 1865 bevoegd is.

Bij de missionarissen is dit veld alleen ingevuld wanneer de persoon een leidinggevende of invloedrijke functie heeft bekleed zoals (aarts)bisschop, apostolisch prefect, apostolisch vicaris, missieoverste, vicaris-generaal of redacteur van een krant of periodiek. De lijst in het boek van Van den Eerenbeemt bevat overigens nog veel meer informatie.

Werkgebied macro en werkgebied micro

Dit veld komt alleen bij de zendingswerkers voor.

Onder macro wordt verstaan het land, gebied of streek, het veld micro geeft een verbijzondering. Bijvoorbeeld Blora (micro) op Java (macro). In het veld micro is de eerste plaats opgegeven waar de persoon werkzaam is geweest of de plaats waar hij/zijhet grootste gedeelte van zijn actieve jaren heeft gewerkt. Batavia, waar zendelingen meestal arriveerden, is daarbij niet meegenomen. Wanneer er in meerdere plaatsen is gewerkt is dat aangegeven in het veld bijzonderheden. Wanneer het aantal plaatsen te groot is voor dat veld, is aangegeven ‘vele plaatsen’. De ten westen van Sumatra gelegen eilandjes zoals Nias zijn toebedeeld aan Sumatra.

Missiegebied

Dit veld komt alleen bij de missionarissen voor.

Wanneer een missionaris, wat overigens maar weinig voorkwam, werd overgeplaatst naar een ander missiegebied staat dat in het volgende veld. In geval van Nederlands Indië is in een apart veld het gebied aangegeven waar de missionaris werkte.

Zendende organisatie

Dit veld komt alleen bij de zendingswerkers voor.

Dit kan een interdenominationele corporatie zijn die formeel niet aan een bepaald kerkgenootschap is verbonden, of een zendende kerk zoals dat bij de gereformeerden gebruikelijk was of een organisatie waarin verscheidene corporaties samenwerkten zoals de Samenwerkende Zendingscorporaties.

Congregatie

Dit veld komt alleen bij de missionarissen voor.

De orde of congregatie waar de missionaris toe behoorde. Wanneer is ingevuld ‘onbekend’, mag worden aangenomen dat het merendeel van deze lieden seculier priester was.

Bijzonderheden

Dit veld komt alleen bij de zendingswerkers voor.

Dit is een restveld waarin gegevens zijn opgenomen die de bewerkers van belang achtten.

Ton Kappelhof

projectleider Repertorium Nederlandse zendings- en missiearchieven 1800-1960