Tips voor de gebruiker
In de gids wordt een zeer groot aantal kerkgenootschappen behandeld. Voor wie daar niet zo goed in thuis is en voor hen die willen weten hoe het precies zat en zit, valt aan te bevelen:
E.G. Hoekstra en M.H. Ipenburg
Handboek Christelijk Nederland. Kerken, gemeenten, samenkomsten en vergaderingen
Kok, Kampen, 2008. 752 p.
Voor de Rooms-katholieke kerk in Nederland is er de Pius-almanak, een commerciële uitgave die vanaf het einde van de negentiende eeuw verscheen. Voor de periode vanaf ca. 1920 bevat deze almanak een enorme hoeveelheid gegevens over gezagsdragers, orden en congregaties, parochies, priesters en katholieke organisaties zoals vakbonden, woningbouwverenigingen, culturele clubs enzovoort.
In 1884 verscheen eenmalig de Nederlandsche Zendingsalmanak. In 1900-1901 kwam het tot een nieuwe uitgave met als titel de Nederlandsche Zendingsalmanak. Vervolgens verscheen van 1902 tot 1938 bijna ieder jaar het Nederlandsch Zendingsjaarboekje. Ook deze uitgave is zeer informatief. De uitgaven van 1933 en 1937 bevatten het Supplement ‘Alphabetische naam- en adreslijst van zendingsarbeiders in Oost- en West-Indië.
Voor wie niet thuis in de organisatie en de cultuur van de katholieke kerk, bevelen wij lezing aan van:
Mathieu Gerardus Spiertz
Van aartsbisschop tot zonnelied: sleutels tot het katholiek erfgoed
Sun, Nijmegen, 1998
Dit boek is weliswaar uitverkocht, maar in 2012 verschijnt een nieuwe uitgave.
De periodieken zijn wel vermeld, maar op een klein aantal na niet onderzocht, omdat daarvoor de tijd ontbrak. Dat neemt niet weg dat zij als bron belangrijk zijn. Bijna alle organisaties gaven tijdschriften uit, sommige orden zoals de Minderbroeders-Franciscanen zelfs vele. Enkele orden en congregaties gaven ook jaarlijks een almanak uit. De in deze periodieken opgenomen brieven en verslagen van zendelingen en missionarissen werden echter niet zelden geredigeerd. Men wilde bewust een bepaald beeld creëren voor de eigen achterban en liet daarom bepaalde passages weg. Niettemin vormen de periodieken een waardevolle eerste ingang voor het onderzoek.
Een overzicht van zendingsperiodieken met daarin ook almanakken en zendingsjaarboekjes is in 1990 verschenen: Jan A.B. Jongeneel, Protestantsche zendingsperiodieken uit de negentiende en twintigste eeuw (Utrecht 1990).
Eind 2011-begin 2012 verschijnt bij de Valkhof Pers een bibliografie van gedrukte katholieke periodieken met daarin ook missieperiodieken. Dit is deel 3 in de serie Bibliografie van Katholieke Nederlandse Periodieken. Zie voor meer informatie de website: www.valkhofpers.nl
Het veld informatiewaarde berust op een inschatting door de bewerkers. Vier criteria werden daarbij gewogen: omvang, volledigheid, toegankelijkheid en kwaliteit van de ontsluiting.
Voor Vlaanderen is raadpleging aan te bevelen van de databank Odis gemaakt door het KADOC (Katholiek Documentatie en Onderzoeks Centrum in Leuven, de evenknie van het KDC in Nijmegen).
Bij de bronverwijzingen is gewerkt met verkorte titels omdat de volledige beschrijving van het werk voorkomt in het veld literatuur.
De Stichting Kloosterarchieven Nederland (afgekort als KAN), assisteert de archivarissen van orden en congregaties bij het beheer van hun archieven. De stichting hield in 1987 een enquete onder orden en congregaties en bracht de afgelopen 20 jaar vele bezoeken aan archiefbewaarplaatsen van orden en congregaties. Deze vormden voor het Repertorium een belangrijke bron. De rapporten bevinden zich op het Erfgoedcentrum dat de taken van de KAN geleidelijk overneemt.
Enkele overzichtswerken zoals dat van Van Woesik en Willemsen zijn niet of niet altijd in het veld literatuur opgenomen omdat zij bij de meeste formats van orden en congregaties zijn gebruikt. Het gaat om:
W. Nolet,
Katholiek Nederland. Encyclopaedie
3 delen; Ten Hagen’s Drukkerij, ‘s-Gravenhage, 1930-1932. 339 p. , 305 p. en 321 p.
M.F.X.M. van Woesik, met een inleiding door P.G. Groenen
De missionerende orden
Nederlandsch Medisch Missie Comité, Rotterdam, 1938. 128 p.
Jan Willemsen,
‘Dutch missionaries. A concise overview of the most important events and facts.’
in:
Arnulf Camps, Vefie Poels en Jan Willemsen,
Dutch Missionary Activities. An oral history project [1976-1988].
Nijmegen 2005.
(in verwijzingen aangegeven als Willemsen (2005)
Jan Willemsen,
Nederlandse missionarissen en hun missiegebieden. Deel I Orden, congregaties en missieorganisaties
(Katholiek Documentatie Centrum, Nijmegen, Cursor-reeks, 2006)
222 p.
(in verwijzingen aangegeven als: Willemsen).
Deel II bevat dezelfde informatie, maar de gegevens zijn hier geografisch ingedeeld. Het Katholiek Documentatie Centrum heeft deze boeken gedigitaliseerd. Zie: http://www.ru.nl/kdc/over_het_kdc/beeld_en_geluid/over_beeld-_en/kommissiememoires/
Jan Derix
Brengers van de boodschap. Geschiedenis van de katholieke missionering vanuit Nederland van voc tot Vaticanum II
Valkhof Pers, Nijmegen, 2009. 803 p.
(met lijst van Nederlandse kerkbestuurders in de missie, p. 782-785)
De Stichting Kloosterarchieven Nederland, die assisteert bij het toegankelijk maken van archieven en verzamelingen, maakte rapporten op van zijn bezoeken aan kloosterarchieven en hield in 1987 een enquête onder archiefbeheerders. Deze documenten bevinden zich in het ENK.
Veel beeldmateriaal is te vinden in de collectie KLIB (= Katholiek Leven in Beeld) van het Katholiek Documentatie Centrum in Nijmegen. De catalogus is op de website te doorzoeken.
Het Katholiek Documentatie Centrum in Nijmegen heeft ook een omvangrijke knipselverzameling. Een gedeelte van de personenknipsels is on line te raadplegen via “De Katholieke Kopstukken”
 |
| Laban met vrouw en kinderen, evangelist in Cheribon, een van de stations van de in 1858 in Rotterdam opgerichte Nederlandsche Zendingsvereeniging. (uit: Ds. H.J. Rooseboom, Na vijftig jaren. Gedenkboek (bij gelegenheid van het vijftigjarig bestaan van de Nederlandsche Zendingsvereeniging) |