Repertorium van Nederlandse zendings- en missie-archieven 1800-1960

In of rond 1925 begon de oudhoofdambtenaar van het gouvernement W. Burer met een bureau dat de missie in Ned. Indië moest ondersteunen. Het in 1906 opgerichte zendingsconsulaat was waarschijnlijk een bron van inspiratie. Het gouvernement wilde graag één aanspreekbare persoon of organisatie hebben voor de gehele missie. De behoefte hieraan nam toe naarmate er vanaf 1902 steeds meer prefecturen en vicariaten werden afgesplitst van het vicariaat van Batavia. In 1931 werd de taak van dit door een leek geleide bureau overgenomen door het Centraal Missiebureau te Batavia (CIMB). Burer werd in dat jaar adviseur van het nieuwe bureau (Koloniaal Missietijdschrift 1932, 24-25). Het CIMB was de Indische tegenhanger van het sedert 1931 in Den Haag gevestigde Centraal Katholiek Koloniaal Bureau.

Na de oorlog heeft het Bureau niet echt meer gefunctioneerd. In de jaren vijftig werden plannen beraamd door H.J.J. van Hussen, directeur van de Priestermissiebond, en anderen om het CIMB om te vormen tot een Nederlands Instituut voor Missionering met als taak 'dienstbaar te zijn door middel van documentatie, het geven van informatie en adviezen, en het ter hand nemen van research, planning en bevordering van een specialistische training voor de missiegebieden' (nota van Hussen z.d., Katholiek Documentatie Centrum, LARC nr. 7011). In 1953 werd echter nog een Indische missieweek gehouden (idem, nr. 7011). De verwarring nam toe toen ook prof. Zeegers en zijn Kardinaal Van Rossuminstituut initiatieven gingen ontplooien (idem, nr. 7011). In 1957 bood het CIMB aan te gaan fungeren als dienstencentrum voor de missionerende orden en congregaties. De naam werd toen veranderd in Centraal Missie Commissariaat.

De Stichting Centraal Missie Bureau, opgericht op 31 oktober 1931, werd bestuurd door de kerkvoogden van Ned. Indië. die uit hun midden een gedelegeerd bestuurder aanstelden. De apostolisch vicaris van Batavia was ambtshalve voorzitter van het dagelijks bestuur. Het bureau was gevestigd in Batavia. Aan het hoofd van de afdelingen stonden priesters. Aanvankelijk waren er twee afdelingen: A. Algemene Zaken en B. Onderwijs en Opvoeding. Afdeling A werd in 1931 geleid door pater G.H. Baptist msc, afdeling B door pater Jos. van Baal sj (Koloniaal Missietijdschrift, 1932, 24). In 1936 werd de afdeling Administratie van Algemene Zaken afgesplitst. Rond 1940 bestonden er derhalve drie afdelingen: A. (Algemene Zaken) voor eredienst, justitie en volksgezondheid;  B (Onderwijs en Opvoeding) voor het missieonderwijs en C (Administratie) voor financiën, belastingen, brandverzekering van kerken, uitgeverij en administratie (Mulders, Missie tropisch Nederland, 94). Van 1932 tot aan zijn overlijden in 1936 was pater Ger.H.J. Baptist msc directeur van het Bureau en tevens hoofd van de afdeling Algemene Zaken. Zijn opvolger was pater A.H.G. Bröcker msc. Het CIMB gaf 'Mededeelingen' uit over allerlei praktische zaken en stelde vanaf 1932, mogelijk al eerder, het Jaarboek der Katholieke Missie samen dat werd toegezonden aan alle pastorieën, kloosters en schoolbesturen in Ned. Indië.

Volgens art. 2 van de in 1939 door de kerkvoogden goedgekeurde statuten was het doel: 'de gemeenschappelijke en afzonderlijke belangen der Katholieke Missiën van Nederlandsch-Indië te behartigen' (archief msc inv. nr. 131B). Het Bureau onderhield contacten met de Indische regering, met name met de directie van Onderwijs en Eredienst. Het vertegenwoordigde de missies naar de regering en andere instanties. Het Bureau is te vergelijken met het in 1906 opgerichte Zendingsconsultaat.

• Informatievoorziening en propaganda
• Ondersteuning

• Azië

• Nederlands Indië
• Batavia

In het archief van de Missionarissen van het Heilig Hart (msc):

Centraal Missie Bureau, mededelingen waaronder vertrouwelijke, 1932-1940 (inv. nrs. 129-130)

Correspondentie provinciaal oversten met directeur CMB, 1923 [sic]-1978 [sic] (inv. nrs. 131-132)

In het archief van de Jezuïeten in Nijmegen, afd. Handschriften, doos 341:

Mededelingen afdeling Algemene Zaken 1933-1934

idem afd. P 1ste serie 1934-1940

idem afd. K 2de serie 1934-1940

idem afd. Administratie 1938-1939

In het archief van het aartsbisdom Jakarta/apostolisch vicariaat Batavia:

Verwezen wordt naar de rubrieknummers van de inventaris op het KDC:

29.

Centraal Missie Bureau, afd. A Algemene Zaken, 1931-1949

7 fiches

30.

Idem, inrichting, statuten, gedelegeerde, 1929-1949

3 fiches

31.

Idem, afd. B Onderwijs, 1931-1949

5 fiches

32-38

Centraal Missie Bureau, 1931-1950

18 fiches

763-769.

Mededelingen van het Centraal Missie Bureau, 1932-1941

21 fiches

NB:

bureau K, voor de kerkvoogden, 2^e serie nrs. 101-? 1934-1938

bureau K, voor de kerkvoogden, 3^e serie nrs. 201- 241, 1939-1941

afd. Algemene Zaken, voor de kerkvoogden, 1^e serie nrs. 1-100, 1932-1934

afd. Onderwijs nrs. 1-288, 1932-1935

afd. Onderwijs nrs. 289-426, 1935-1941

afd. Onderwijs, voor pastoors, nrs. 1-81, 1934-1941

afd. Administratie, 1^e serie nrs. 1-60, 1937-1939

In het Katholiek Documentatie Centrum in Nijmegen bevinden zich in de Collectue Losse Archiefstukken:

LARC nr. 2810. Programma ‘Minimum program inzake Godsdienst, Onderwijs, Sociale Zaken en Volksgezondheid, zijdens de Rooms-Katholieke kerk in Indië’. Van het Centraal Missie Bureau te Batavia (Indonesië). Kopie. 1947, 1 stuk.

LARC nr. 7011 Dossier over plannen met betrekking tot een nieuwe taakstelling voor het Centraal Indisch Missiebureau, 1951-1962

• Missionarissen van het H. Hart van Jezus (MSC)
• Indische Missie-Vereeniging
• Centraal Katholiek Koloniaal Bureau
• Centraal_Missie_Commissariaat

Van het archief van het bureau van de Missieafgevaardigde is geen afzonderlijk format aangemaakt omdat de vindplaats ervan onbekend is en de informatie over dit bureau zeer karig is.