Repertorium van Nederlandse zendings- en missie-archieven 1800-1960

De conferentie van zendelingen in Rantepao (Centraal Celebes) werd ingesteld in 1916. Zij bestond uit de zendelingen die de Gereformeerde Zendingsbond (GZB) naar Centraal-Celebes had uitgezonden. Doel van de conferentie was het onderling overleg te bevorderen en zaken af te stemmen. De uiteindelijke verantwoordelijkheid voor het beleid beruste wel bij het bestuur van de GZB in Nederland. In 1951, nadat de leiding was overgedragen aan de Toradjakerk berustte, werden de vergaderingen gestaakt. Men overlegde vooral over contacten met andere zendings- en kerkelijke lichamen, de overheid en verder over problemen die zich in het werk voordeden. De notulen bevatten veel kwesties met een culturele of morele ondergrond die voor het thema van de gids van groot belang zijn.  

De conferentie bestond uit zendelingen, uitgezonden door de GZB naar Midden-Celebes. Men had bevoegdheid op een aantal terreinen beslissingen te nemen maar de verantwoordelijkheid bleef liggen bij het (hoofd-)bestuur van de Gereformeerde Zendingsbond.

Overleg, bespreking van problemen in en coördinatie van het zendingswerk

• Zendingscoördinatie

• Azië

• Nederlands Indië
• Centraal-Celebes
• Rantepao

1-4

Notulen van de vergaderingen van de Conferentie van Zendelingen, 1927-1948.

Notulen conferenties van zendelingen van de GZB te Rantepao, 1922-1938

NOG DOEN: periode 1927-1933 en 1933-1937 en 1937-1938 of verder

Een deel van de reeks verslagen is doorzocht op onderwerpen die relevant zijn voor het thema culturele interactie. De serie vangt aan met het verslag van de 21^ste conferentie gehouden in 1922. De verslagen van de conferenties daarvoor zijn om onbekende redenen verloren gegaan

inv. nr. 191

1922, 11 februari

21^ste conferentie

huwelijksprobleem

(man met drie vrouwen wil gedoopt worden; moeilijke zaak; broeders stellen hun mening op schrift; bestuur wordt ingeschakeld)

1922, 17 april

22^ste

aanwijzing goeroe voor jonge gemeente

(geen ongehuwde goeroe daarheen zenden, want dan raken de christenmeisjes van hem vervreemd)

bijbelonderwijs op gouv. scholen

(afgewezen door gouverneur)

personeelszaken goeroes

(kandidaat die wegens fraude is ontslagen wordt niet aangenomen door de conferentie)

1923, 15 oktober

25^ste

personeelszaken goeroes

(overplaatsing goeroe op verzoek gezaghebber omdat man de hoofden opzet tegen het gezag; conferentie gaat akkoord omdat men de goede verhouding met het BB niet in gevaar wil brengen; ontslag goeroe gaat niet door want man belooft beterschap; goeroe wordt nu evangelist

gemengde huwelijken

(discussie; verbieden is in de praktijk onuitvoerbaar; de zeden onder de Toradja’s zijn los; veel echtscheidingen; bij gemengde huwelijken vinden heidense rituelen plaats wat niet kan; kerkelijk inzegenen van een gemengd huwelijk is bestendiging van een zondige toestand; br. Zijlstra stelt voor heidense gebruiken te vervangen door analoge christelijke; besloten: onderzoek instellen bij andere zendingsvelden en raad inwinnen van bestuur)

scheiding der sacramenten

(bestuur vindt: eerst goed onderricht, dan pas doop en meteen daarna avondmaal; zendelingen zijn het daarmee niet eens; beter eerst doopkandidaat met ritueel en belofte afstand te doen van heidense adat)

onchristelijke gebruiken

(protest tegen dobbelen en hanengevechten tijdens een feest

ook zondagsheiliging niet geëerbiedigd)

1924, 20 maart

26^ste

verslag ontbreekt

1925, 7 augustus

27^ste

besluit tot bouw kerk in Palopo

(de conferentie besluit: geen loterij houden, dit is een principiële zaak; een bazar mag wel)

1926, 1 januari

28^ste

drukken zangbundel

(offerte drukkerij tot drukken van zangbundels in het Tae’ goedgekeurd; 5000 stuks; per stuk 160 pagina’s.)

ontslag goeroe wegens samenwonen

(zonde tegen zevende gebod; op ontslag volgt berouw en verzoek weer in dienst genomen te worden; afgewezen omdat men twijfelt aan het berouw)

evangelist weigert salarisverlaging

(klachten over deze man: zoekt contact met heidense families en betaalt schulden niet op tijd; men wil hem houden maar hij moet akkoord gaan met de korting)

1926, 18 mei

29^ste

niet aanwezig

1926, 4-6 september

30^ste

het ‘vrije lied in de geinstitueerde kerk’

(bestuur wil dit niet toestaan; zeer lange discussie; deel van de aanwezigen vindt jammer dat er alleen maar psalmen mogen worden gezongen, omdat er zo weinig vertaalde psalmen zijn ‘deels daar deze vooral op de Chr. feestdagen zoo weinig tot het volk spreken’; er zijn vier meningen; besloten deze op schrift zetten, daarna alles naar bestuur; te drukken zangboekje krijgt twee delen: psalmen en daarna vrije liederen)

1926, 16 november

tussenvergadering, zonder nummer

diverse personeelszaken goeroes

(o.a. ontslag van een goeroe-djoem’at afkomstig uit de Minahassa wegens verduistering van geld; beschrijving van een begrafenisplechtigheid: drank en sigaren voor de mannen en koekjes en eau de cologne voor de vrouwen; conferentie vindt straf (10 dagen gevangenis) te zwaar maar wil van hem af; diens verweer: zo doen we het in de Minahassa; besloten eervol te ontslaan met reisgeld voor Menado)

vestiging post in Pantilang

(er wonen daar veel christenen en ze hebben nu geen medische hulp; er zijn veel adatkwesties wat intensieve arbeid nodig maakt; br Pol daarheen te zenden die medisch werk gaat doen; zieke christenen gaan nu naar de medicijnman en de tovenaar; ‘Met de komst van br. Pol zullen ze een anderen helper hebben, die hen ook tevens heenwijst naar den grooten Medicijnmeester.’)

1927, 19 februari

tussenvergadering, zonder nummer

1927, 19 februari

31^ste

verslag niet aanwezig

ontslag goeroe

(leeft in onmin met vrouw; tussenkomst van derde ’s nachts noodzakelijk; besluit over te plaatsen)

kerkbouw Palopo

aankoop gebouw Palopo niet doorgegaan

1927, 11 juli

32^ste

gekomen tot hier met nr. 191

inv. nr. 192

idem, 1933-1936

1933, 13-14 januari

51^ste

bestraffing goeroe

(goeroe pleegde overspel en erkende fout; heeft altijd goed gefunctioneerd; wordt drie maanden geschorst en daarna overgeplaatst)

opdringen Islam

(bezetting zendingsgebied: er zijn nu vier zendelingen voor ruim 300.000 inwoners; de Islam dringt op; bepaalde plaatsen moeten ‘bezet’ worden; er moeten meer Europese zendingswerkers en dringend meer inlandse evangelisten komen; verzoek aan bestuur om drie extra zendelingen  en eventueel nog één schoolbeheerder voor de administratie)

aanvraag van drie brandvrije kluizen

(een voor elke post; er komt meer werk en dus meer archiefstukken die bewaard moeten worden; later blijkt dat de kluis niet vervoerd kan worden omdat hij te zwaar is)

verzoek gemeente Ma’kale om eigen voorganger

(plaatselijke gemeenschap zorgt voor geld en gebouwen)

opdringen Islam

(in Alla’ voert de islam een actie; deze richt zich op nationale eenheid onder de inheemse bevolking; men probeert zo invloed te krijgen op onze jonge christenen; omdat er geen Europese zendeling komt, moet er een inlandse evangelist komen)

vergunningen hanengevechten

(br. Heusdens meldt zedeloos gedrag van assistent-resident van Loewoe; hij drinkt; dit maakt een slechte indruk op de inheemse bevolking; hij geeft weer vergunningen af voor hanengevechten; zijn motief: de hanengevechten zijn te nauw verbonden met de dodencultus; conferentie ziet dit verband niet en roept hulp zendingsconsul in)

1933, 8 maart

extra vergadering

conflict tussen dr. Esser en zr.

(Esser neemt ontslag omdat de zuster de leiding overneemt; de zuster neemt ook ontslag; Esser wenst dat de nieuwe zuster gehoorzaamt aan de arts; strijd om de macht; Esser meent dat het socialisme debet is aan de ondermijning van het gezag; de conferentie meent ook te slap te zijn opgetreden; de zuster wordt nogmaals door de voorzitter vermaand)

inv. nr. 193

idem, 1937-1938

1937, 3-6 februari

63^ste

herendiensten van christenen op zondagen

(een probleem)

aanwezigheid dames

(hebben het recht vergadering bij te wonen, maar doen dit bijna nooit)

huwelijksprobleem pembatoe

(voormalig pembantoe gehuwd met heidense vrouw belijdt zonde tegen zevende gebod en wil weer als goeroe aangenomen worden; wordt afgestemd, moet over een tijd nog eens solliciteren, gerucht gaat hij dat hij aspiraties heeft voor Mohammadiyah)

beraad of er een verplichte pensioenregeling voor de goeroes moet komen

(GZB heeft nu 200 hulpkrachten in dienst die gemiddeld per maand Fl. 20 verdienen; GZB betaalt nu de pensioenen maar wil er vanaf; nog geen beslissing over al of niet invoeren; goeroes in ressort Rongkong verzochten om een ziekenfonds)

verzoek ziekenverpleger om vrij wonen

(discussie; de beter betaalde krachten hebben dit al, als het wordt geweigerd kweekt dit ‘een revolutionaire gezindheid’; verzoek verworpen bij stemming)

lang beraad over goeroe Siahaja die met zijn vrouw in onmin leeft

(hij is socialistisch en zijn vrouw is zonderling zelfs perfectionistisch; men wil wel van hem af)

goeroes vragen vaak om geneesmiddelen om die tijdens een rondreis uit te delen

(worden uitgereikt door de arts)

status doopkandidaten

(speelt bij eedsaflegging en begrafenis; komt voor dat overleden doopkandidaten volgens heidense ritus begraven worden; conferentie vraagt ondersteuning van de assistent resident, maar deze weigert aangezien het om een familiale zaak gaat; alleen wanneer rust en orde bedreigd worden; Van der Veen meent: de regering is voogd over het volk en moet opvoeden; sprake van ‘begrafenisstrijd die zooveel beroering teweegbrengt en zeer nadeelig is voor het gemeenteleven’; met de wens van de overledene om christelijk te worden begraven wordt geen rekening gehouden; de heidense familieleden zetten hun zin door; dit komt ook voor met gedoopten, maar minder vaak; het kwam zelfs voor dat de evangelist en de familie aan beide zijden aan het lijk trokken; de beide aanwezige BB-ambtenaren willen niet meewerken aan bestrijding van dit euvel)

zondagsrust

(in aanwezigheid van beide BB’ers; inheemse christenen begrijpen niet dat lagere ambtenaren toelaten dat zij op zondag worden opgeroepen zodat ze niet naar de kerk kunnen komen)

hanengevechten

(leven weer op; assistent-resident zegt: vergunning wordt alleen gegeven aan hoge hoofden)

diefstallen

(nemen schrikbarend toe; na behandeling van dit punt verlaten BB’ers de vergadering)

leidster huishoudschool

(men zoekt naar een geschikte vrouw; het moet zo goedkoop mogelijk; gangmaker van dit idee is mevr. Goslinga-Gerritsen; drijfveer is ook de angst voor Rome dat zich al heeft vertoond; er is een damescomité met mevr. Van der Veen erin; besloten het bestuur te vragen of men mag beginnen)

adat: slachten bij dodenfeesten van kinderen

(op dodenfeesten van goeroes, kinderen van goeroes of njora’s (vrouw van een goeroe) worden veel beesten ter slachting aangeboden, wat betekent dat zij slachtdieren terug moeten geven, waardoor zij in de schuld raken; men wil dat de conferentie maxima vaststelt aan het aantal dieren; de conferentie vindt dat de goeroes dit zelf moeten regelen)

probleem rond graf van goeroe

(na overlijden werd er gecollecteerd voor de weduwe; een man wierp zich op als haar beschermer en maakte het geld op; het graf wordt nu verwaarloosd; kan de conferentie iets aan het graf doen?; men houdt de boot af)

huwelijksfeest

(n.a.v. aanstaand huwelijk van goeroe met dochter van districtshoofd; het feest wordt een verzoening tussen verschillende heidense families; br. Belksma sr. is tegen deze heidense feesten; zou goed zijn als feest gechristianiseerd werd; Tani ertegen dat een evangelist zo’n huwelijk aangaat)

beleid t.a.v. plaatsing van zendelingen

(Van der Veen wil liever niet een evangelist die in Jogja is opgeleid om onder islamieten te werken te plaatsen in een gebied dat niet islamitisch is)

huwelijksprobleem

(colporteur heeft toegelaten dat zijn dochter die al gescheiden is samenwoont met een man die zijn vrouw en kinderen heeft verlaten; discussie; tegenover opvatting dat daar niets aan te doen is, staat opvatting dat de vader moet worden aangespoord zijn dochter terug te halen)

opleiding evangelisten

(Belksma sr. wil een andere docent voor kerkgeschiedenis negentiende eeuw; Van der Veen vindt dat niet nodig; geschiedenis vroege christendom is belangrijker; Goslinga stelt zijn vrouw voor, maar die blijkt het te druk te hebben)

actie tegen markt op zondag

(er lopen acties van christenen tegen het houden van markt op zondag; rekesten gaan naar de gouverneur)

bezwaren tegen vertaalde tekst

(klachten over vertaling van een lied; de verkeerde tekst is van een goeroe uit de tijd van Van der Loosdrecht; de tekst is niet volgens de Schrift, zelfs ongereformeerd

oude tekst (vertaald in Ned.): ‘Het (kind) is in den hemel aangekomen. Het is bij zijn Vader gekomen. De hemel is de heerlijke plaats. De plaats der blijdschap’

beter zou zijn: “De Heere heeft het geroepen. Wilt op hem hopen. Gedenkt Zijn verbond, aan degenen die in Hem gelooven.’)

herziening zangbundel

(de vertaling moet beter; Belksma sr. die wegens zijn gezondheid naar Nederland gaat wordt gevraagd  er aan te werken; zegt: wie de psalmen wil vertalen moet tussen het volk wonen; hij geeft voorkeur aan vertaling vanuit Statenbijbel; bestuur heeft geen bezwaar tegen Toradjazangwijzen; bestuur wil twee bundels, een voor de kerk en een voor de school)

heidense gewoonten

(mag er geofferd worden aan stamhuizen waarin christenen wonen?; discussie; de een wil verbieden als de meerderheid van het huis christen is, de ander pleit voor vrijheid van geweten; er wordt veel geofferd bijv. bij eerste tappen van de palmwijn, kalfwerpen van karbouwen, rijstadat, jongen van een hond; Van der Veen meent dat christenen niet in een stamhuis moeten wonen; “Het (stamhuis) is een sacraal iets en blijft moeilijk voor Christenen. De voorz. zegt dat het toch ook een sociale instelling is, iets van de gemeenschap. De Christen zou dan buiten de gemeenschap moeten gaan, wat toch niet behoeft!’)

dodenritueel en christelijke adat

(de grote hoofden in Sangalla’ willen ‘een nieuwe doodenadat’  instellen; zij willen het oude ceremoniëel handhaven; de dodenwacht; wij strijden tegen het heidendom, de hoofden willen hun status behouden; Van Weerden bespreekt zijn ervaring in Rongkong waar het ‘ombuigen’ van de oude gewoonten gelukt is bij het dankfeest voor het gewas; vrees voor een ‘raar soort christelijke adat’ ook al omdat zeer veel christenen nog maar heel weinig van het christendom weten)

motieven om christen te worden

(in Badjo’ zochten de mensen maatschappelijke steun in het christendom; zendeling Pol meent dat de nieuwe christenen aan zichzelf geenn hoge eisen stellen; ‘Bij hun overgang tot het Christendom was het blijkbaar een verwisselen van adat. Dieper gaat het vaak niet.’)

huwelijk christen-islamiet

(een goeroe die gehuwd is met isl. meisje dat geen christen wil worden wordt overgeplaatst)

1937, 13-16 april

64^ste

15 p.

1937, 8 mei

zo te zien extra conferentie

4 p.

1937, 26 mei

bespreking met onderwijsinspectie

4 p.

1937, 27 mei

bespreking met br. J. Belksma over zijn ziekte en vertrek

3 p.

1937, 28-30 juli

65^ste

16 p.

1938, 12 februari

66^ste

12 p.

1938, 7-8 juli

67^ste

13 p.

1938, 4 augustus

extra vergadering

nog niet af!!!!

• De Gereformeerde Zendingsbond in de Nederlandse Hervormde Kerk