Repertorium van Nederlandse zendings- en missie-archieven 1800-1960

De Commissie zond in 1873 zendelingen uit naar Java. Hoewel dit in strijd was met het ideaal van de plaatselijke kerk als zendende instantie, zag men vooralsnog geen andere mogelijkheid om iets aan zending te doen.

In Batavia en Soerabaja ontstonden door de arbeid van zendelin­gen zendingsgemeen­ten, die veel moeite moesten doen om door de overheid als zelfstandige kerken te worden erkend. Het aanbod van Ds. E.W.King (1824-1885) predikant bij de Vrije Schotse Kerk, om zijn Re­hoboth­kerkje te Meester Cornelis op Java over te nemen, moest wegens gebrek aan belangstelling worden af­gewezen. Zendeling van Alphen van de Nederlandsche Gereformeerde Zendings Vereeniging werd in 1884 door de zendingscom­missie overgeno­men zodat, hoewel na veel strubbelin­gen, Soemba als zen­dings­terrein werd verkregen. De kerken te Batavia en Soerabaja ont­vingen elk van de overheid erkenning als vereniging, maar niet als kerk, hetgeen de dole­rende kerken ervoeren als een vorm van capitulatie. Na het samen­gaan van de Chris­telijke Gereformeerde Kerk en de Neder­duitsche Gerefor­meerde Kerken in 1892 deed het plan om beide Indische gemeenten los te laten veel stof op­waaien, niet in het minst vanuit de ge­meenten zelf. Bij dat samen­gaan was namelijk besloten: "De zending zij een gemeen­schap­pelijke zaak der Kerken en omvatte bij den aanvang al wat tot dusver van beide zijden is gedaan".

(uit: HUA, Inventaris van de Algemeene Zendingscommissie der Christelijke Gereformeerde Kerk).

De zendingsarbeid werd van 1854-1872 geleid door het College van Curatoren en Docenten van de Theologische School te Kampen en van 1872-1892 door de Algemene Zendingscommissie der Christelijke Gereformeerde Kerk. Deze commissie bestond uit tien afgevaardigden, een uit elk der provinciale vergaderingen. De docenten en de in 1877 benoemde zendingsdirector waren adviserend lid van de commissie. De opleiding vond aanvankelijk in Kampen plaats, later onder leiding van zendingsdirector J.H. Donner te Leiden. Feitelijk had zich vanaf 1861 al een min of meer vaste zendingscommissie gevormd, waarin de docenten, twee curatoren en de penning­meester zitting hadden. In 1872 vond een reorganisatie plaats omdat met name de docenten steeds minder tijd hadden voor de commissie.

In het reglement van 1861 voor de Algemeene Zendingscommissie der Christelijke Gereformeerde Kerk werd bepaald:

1. 'Dat de opleiding van zendeling-kweekelingen aan de Theol. School zou geschieden.
2. Dat deze opleiding in gewone omstandigheden drie jaar zou duren
3. Dat zij onderwijs zouden ontvangen in: Nederl. taal en stijl, Engelsch, aardrijkskunde, geschiedenis, bijzonder Palestina, de zending en zendingskaart; exegeze, dogmatiek, apologetiek, moraal, cathechetiek en poimeniek
4. Dat elk der kweekelingen een jaarlijksche toelage van f 276.- zou ontvangen.'

Voor uitzending werd bepaald:

1. 'De a.s. Zendeling zal als Zendeling-leeraar openlijk bevestigd worden door een Dienaar des Woords in een gemeente of Classe, waaronder hij ressorteerde, toen hij aan de Theol. School kwam.
2. De Zendeling-leeraren zullen ontvangen wat zij voor uitzending noodig hebben, maar tractement zullen zij niet ontvangen. Ze moeten uitgaan in geloof aan Jezus woord uit Math. 10:9 en 10.

Op de Generale Synode van 1872 in Groningen werd een nieuwe commissie benoemd omdat docenten en curatoren het te druk bleken te hebben met andere zaken. Wel bleven docenten en curatoren optreden als adviseurs

• Geldwerving
• Pastoraal werk
• Evangelieverkondiging en catechese
• Uitzending van zendingswerkers en missionarissen

• Latijns Amerika
• Azië

• Suriname
• Paramaribo

Verslaglegging en statistiek

Jaarverslagen van de zendelingen E.R. Haan, D. Huijsing en A. Bolwijn over de Christelijk Gereformeerde Zendingsgemeente te Batavia, 1877-1891 (inv. nrs. 181, 184 en 189)

College van Curatoren en Docenten van de Theologische School te Kampen (1854-1872)

• College van Curatoren en Docenten van de Theologische School te Kampen