Repertorium van Nederlandse zendings- en missie-archieven 1800-1960

Contact

Stichting ‘De Vereenigde Nederlandsche Zendingscorporaties’

Naam	Stichting ‘De Vereenigde Nederlandsche Zendingscorporaties’
Naamsvarianten	VNZ Verenigde Nederlandse Zendingscorporaties V.N.Z.
Periode	1947-1951
Denominatie	Nederlandse Hervormde Kerk
Org	Zending

Geschiedenis
Geografie
Niet-archivalische bronnen
Het archief
Totaal

Korte geschiedenis	Na de oorlog werd de beweging om de zending te incorporeren in de Nederlandse Hervormde Kerk sterker. Institutioneel kwam dit tot uiting in de in 1947 gevormde stichting waarin alle corporaties opgingen die deelnamen aan de Samenwerkende Zendingscorporaties (afgekort als SZC). Hoewel de nieuwe stichting geen echte fusie was - de corporaties bleven bestaan om met name legaten veilig te stellen- nam ze wel het werk van de Samenwerkende Zendingscorporaties over. De zendingswerkers waren voortaan bij de stichting in dienst en rapporteerden daaraan. Na 1945 ging men ook intensiever samenwerken met de Protestantse Kerk in Nederlands-Indie. Zo werden op Nieuw-Guinea alle zendingspredikanten van de VNZ tot predikanten van de Protestantste Kerk benoemd om de geestelijke verzorging van de aldaar wonende Europeanen mogelijk te maken. Verder nam men het terrein Loewoek Banggai op Celebes van de Protestantse Kerk over. Met de nieuwe kerkorde van de Nederlandse Hervormde Kerk van 1951 werd het zendingswerk geïntegreerd in de kerk.
Organisatie	De VNZ was een nauwere samenwerking dan de Samenwerkende Zendingscorporaties. Men had een bestuur, een directie en een moderamen. De eerste naoorlogse praeses van de synode der Nederlandse Hervormde Kerk, ds. W.A. Zeydner, werd benoemd tot voorzitter. Het bestuur werd gevormd uit: a. leden gekozen door de Classicale Zendingscommissie der NHK als bedoeld in art. 40.4 van het Algemeen Reglement dier kerk. b. Leden op uitnodiging van het bestuur benoemd door Zendingscommissies in classes, waaruit geen lid benoemd is als bedoeld sub a. De commissies in zulke classes benoemen gezamelijk 1 lid. De leden van het bestuur bedoeld onder sub. b hebben alleen adviserende stem. c. Leden gekozen door het Bestuur der stichting. Met het in werking treden van de nieuwe kerkorde in 1951 droeg de stichting het zendingswerk formeel over aan de kerk. Dit deed de stichting door haar naam te veranderen in 'De Zending der Nederlandse Hervormde Kerk' en haar statuten te veranderen.
Doelstelling	Oprichtingsakte VNZ 1946 [HUA, Archief Raad voor de Zending der NHK, Toegang 1102-1, Inventarisnummer 3856] Doel: Artikel 2. 'Zij heeft ten doel de bevordering der verkondiging van het Evangelie van Jezus Christus onder de Heidenen en Mohammedanen in het algemeen, en in het bijzonder de voortzetting van den arbeid van het NZG, 1797, het Java-Comite, 1855, de NZV, 1858, de UZV, 1859, het STC, 1901 alsmede van de Vrouwen Zendingsbond, 1929. De stichting staat op den grondslag dezer corporaties.'
Taken en activiteiten	Bijbelvertaling Zendingscoördinatie Ontwikkelingswerk (Landbouw/Technische opleiding etc.) Onderwijs (hieronder ook kweekscholen) Geldwerving Gezondheidszorg Informatievoorziening en propaganda Zendingsstudie en missiologie Pastoraal werk Evangelieverkondiging en catechese Bestudering en beschrijving van taal en cultuur Christelijke lectuurvoorziening/colportage Opleiding van zendingswerkers en missionarissen Opleiding van (inheemse) werkkrachten (Te denken valt aan zendelingen, missionarissen, assistenten enz.) Uitzending van zendingswerkers en missionarissen Werk van en voor vrouwen en meisjes
Voorloper	Samenwerkende Zendingscorporaties (1908-1946)

Continenten	Azië
Lokatie	Nederlands Indië Celebes (Loewoek Banggai) Nieuw-Guinea Java Molukken Timor Bali Sangihe- en Talaud-eilanden

Selectie uit de literatuur

Titel	Beknopt overzicht van de huidige stand van het zendingswerk der Verenigde Nederlandse zendingscorporaties / door C.B. Rĳnders
Auteur	C.B. Rĳnders
Paginering	56 p., [1] uitsl. bl. krt
Uitgever	Oegstgeest : Zendingsbureau
Jaar van uitgave	[1948]

Periodieken

Titel	Nederlandsch zendingsblad / uitg. door de samenwerkende zendingscorporatiesVrouwen-zendingsbladMededeelingenblad van de samenwerkende zendingscorporaties te OegstgeestNederlands zendingsblad
Paginering	Jrg. 4, no. 1 (jan. 1921) - jrg. 35, no. 9 (sept. 1951)
Uitgever	Oegstgeest : Zendingsbureau
Jaar van uitgave	1921-1951

Meer over het archief

Beschrijving archief	Het archief is geordend en goed toegankelijk na de voltooiing en publicatie van de nieuwe inventaris in 2010. Het archief is geordend volgens de gebruikelijke indeling in stukken van algemene aard (vergaderstukken, correspondentie, verslagen en overzichten) en stukken van bijzondere aard (organisatie, 7 commissies/secties, personeel, eigendom en bezit, financien, taakuitvoering binnenland, publiciteit, manuscripten en taakuitvoering overzee). Hoewel het archief een relatief korte tijd omvat, bevat het veel verslagen van zendelingen in dienst van de vroegere Samenwerkende Zendingscorporaties. Gecombineerd met de specifieke omstandigheden in deze overgangstijd na de Tweede Wereldoorlog gaat het om interessante informatie. Het archief bevat, anders dan men zou verwachten, ook veel oudere stukken, zoals correspondentie met zendelingen vanaf 1928. De archieven van de Samenwerkende Zendings Corporaties en de VNZ overlappen elkaar.
Bewaarplaats	Het Utrechts Archief
Periode archief	1947-1951
Openbaarheid	beperkt
Opmerkingen openbaarheid	Een groot aantal dossiers wordt pas openbaar 75 jaar na de datum waarop het dossier is afgesloten. Deze termijn schuift dus jaarlijks op. In het algemeen betreft het persoons- en personeelsdossiers.
Omvang	780 inv. nrs.
Toegang soort	Inventaris met inleiding
Opmerkingen toegang soort	Toegangsnummer 1102-1
Toegang titel	Raad voor de Zending Rechtsvoorgangers
Bijzondere relevantie	Toon Verberg 3983. Verslagen van besprekingen tussen de Vereenigde Nederlandse Zendingscorporaties, de Gereformeerde Zendingsdeputaten en de Doopsgezinde Zendingsvereniging inzake de toekomst van de samenwerking tussen Nederlandse kerk- en zendingsinstanties en de Javaanse kerken en die van Zuid-Celebes , 1946 - 1949. 3985-3986. Correspondentie van de Contactcommissie van VNZ en de Gereformeerde zending ten behoeve van het leggen van het eerste officiële contact met de Indonesische kerken, speciaal die op de eilanden Java en Bali, 1947-1948. 4042. Lezing van H.A.C. Hildering over de plaats en het werk van de pendeta (dominee) op een vergadering van evangelisten en pendeta's te Malang, 1950. Verslaglegging en statistiek 4538-4543 en 4545. Jaarverslagen 1945-1952.
Audio-visueel materiaal	Films, dia's, foto's e.d. bevinden zich op het Landelijk Protestants Dienstencentrum van de PKN te Utrecht. Deze bestanden zullen op termijn worden geïnventariseerd. In het archief van de Raad voor de Zending (Het Utrechts Archief) bevinden zich diverse (verouderde) inventarisaties van het audiovisuele materiaal. Toegangsnummer 1102-2. Inventarisnummers 2060-2062

Bronnen met verslaglegging

Conferenties van zendelingen

4340.

Conferenties (1-3) op Bali, notulen, 1948-1949.

4349.

Conferentie in Deli 6 januari 1948.

Conferenties van goeroes

4366.

Nieuw Guinea conferentie gehouden op 31 augustus 1946.

Dagboeken en journalen

Rapporten en inspectieverslagen

4455-4467.

Vertrouwelijke rapporten over de toestand in de verschillende delen van Indonesië na de capitulatie van Japan op 15 augustus 1945 (inv. nrs. 4455-4467)

specificatie

Sumatra, 1945-1950

NB: p. 29-50 ontbreken; dit dossier wordt pas openbaar in 2025

Halmahera, 1945-1951

NB: dit dossier wordt pas openbaar in 2026

West-Java 1945-1951

Bolaang Mongondow, 1945-1952

Sanihe- en Talaudeilanden, 1946-1950

NB: p. 1-25 ontbreken

Zuid-Oost Celebes, 1946-1950

Oost-Java, 1946-1951

Bali, 1947-1950

Nieuw Guinea, 1947-1951

Posso (Centraal Celebes), 1947-1951

NB: p. 1-55 ontbreken

Algemeen, 1947-1952

Zuid-West Celebes, 1950

Ceylon, 1952

Rapport door Th.B.W.G. Gramberg over de makassarconferentie van 15-25 maart 1947 aangeboden aan de directie van de VNZ, met stukken over de kerken op Sumatra, 1946-1947 (inv. nr. 4470)

Rapport door zendeling H.A.C. Hildering over het voortbestaan van de zending op Oost-Java met kritische kanttekeningen over politionele acties, 1949 (inv. nr. 4472)

Rapport door H.J. Franken over de zending op Bali, 1951 (inv. nr. 4475)

Rapport door J. Krop over de zending op Zuid-Oost celebes, 1951 (inv. nr. 4476)

Rapport door H. van den Brink voor de synode van de Gereformeerde Kerken in Indonesië, 1951 (inv. nr. 4477)

Rapporten door H.A.C. Hildering over bijeenkomsten van de Oost-Javaanse Kerk in Malang en de conferentie van de Raad van Chinese Kerken in Indonesië, 1951 (inv. nr. 4478)

Jaar- en andere periodieke verslagen en statistiek

Verwijzing naar andere archiefvormers

Informatiewaarde

Groot

Geschiedenis

Korte geschiedenis	Na de oorlog werd de beweging om de zending te incorporeren in de Nederlandse Hervormde Kerk sterker. Institutioneel kwam dit tot uiting in de in 1947 gevormde stichting waarin alle corporaties opgingen die deelnamen aan de Samenwerkende Zendingscorporaties (afgekort als SZC). Hoewel de nieuwe stichting geen echte fusie was - de corporaties bleven bestaan om met name legaten veilig te stellen- nam ze wel het werk van de Samenwerkende Zendingscorporaties over. De zendingswerkers waren voortaan bij de stichting in dienst en rapporteerden daaraan. Na 1945 ging men ook intensiever samenwerken met de Protestantse Kerk in Nederlands-Indie. Zo werden op Nieuw-Guinea alle zendingspredikanten van de VNZ tot predikanten van de Protestantste Kerk benoemd om de geestelijke verzorging van de aldaar wonende Europeanen mogelijk te maken. Verder nam men het terrein Loewoek Banggai op Celebes van de Protestantse Kerk over. Met de nieuwe kerkorde van de Nederlandse Hervormde Kerk van 1951 werd het zendingswerk geïntegreerd in de kerk.
Organisatie	De VNZ was een nauwere samenwerking dan de Samenwerkende Zendingscorporaties. Men had een bestuur, een directie en een moderamen. De eerste naoorlogse praeses van de synode der Nederlandse Hervormde Kerk, ds. W.A. Zeydner, werd benoemd tot voorzitter. Het bestuur werd gevormd uit: a. leden gekozen door de Classicale Zendingscommissie der NHK als bedoeld in art. 40.4 van het Algemeen Reglement dier kerk. b. Leden op uitnodiging van het bestuur benoemd door Zendingscommissies in classes, waaruit geen lid benoemd is als bedoeld sub a. De commissies in zulke classes benoemen gezamelijk 1 lid. De leden van het bestuur bedoeld onder sub. b hebben alleen adviserende stem. c. Leden gekozen door het Bestuur der stichting. Met het in werking treden van de nieuwe kerkorde in 1951 droeg de stichting het zendingswerk formeel over aan de kerk. Dit deed de stichting door haar naam te veranderen in 'De Zending der Nederlandse Hervormde Kerk' en haar statuten te veranderen.
Doelstelling	Oprichtingsakte VNZ 1946 [HUA, Archief Raad voor de Zending der NHK, Toegang 1102-1, Inventarisnummer 3856] Doel: Artikel 2. 'Zij heeft ten doel de bevordering der verkondiging van het Evangelie van Jezus Christus onder de Heidenen en Mohammedanen in het algemeen, en in het bijzonder de voortzetting van den arbeid van het NZG, 1797, het Java-Comite, 1855, de NZV, 1858, de UZV, 1859, het STC, 1901 alsmede van de Vrouwen Zendingsbond, 1929. De stichting staat op den grondslag dezer corporaties.'
Taken en activiteiten	Bijbelvertaling Zendingscoördinatie Ontwikkelingswerk (Landbouw/Technische opleiding etc.) Onderwijs (hieronder ook kweekscholen) Geldwerving Gezondheidszorg Informatievoorziening en propaganda Zendingsstudie en missiologie Pastoraal werk Evangelieverkondiging en catechese Bestudering en beschrijving van taal en cultuur Christelijke lectuurvoorziening/colportage Opleiding van zendingswerkers en missionarissen Opleiding van (inheemse) werkkrachten (Te denken valt aan zendelingen, missionarissen, assistenten enz.) Uitzending van zendingswerkers en missionarissen Werk van en voor vrouwen en meisjes
Voorloper	Samenwerkende Zendingscorporaties (1908-1946)

Geografie

Continenten	Azië
Lokatie	Nederlands Indië Celebes (Loewoek Banggai) Nieuw-Guinea Java Molukken Timor Bali Sangihe- en Talaud-eilanden

Niet-archivalische bronnen