Resources

Huygens ING

Repertorium van Nederlandse zendings- en missie-archieven 1800-1960

Contact

Zendende Kerk van Utrecht

Naam	Zendende Kerk van Utrecht
Periode	1897-1972
Denominatie	Gereformeerde Kerken in Nederland
Org	Zending

Geschiedenis
Geografie
Niet-archivalische bronnen
Het archief
Totaal

Korte geschiedenis	De kerk van Utrecht werkte van 1897 tot 1942 in Purworejdo (Midden-Java). Vanaf 1951 werkte men in Semarang, waar de hulp aan het einde van de jaren vijftig grotendeels werd afgebouwd. Daarnaast werkte men na de Tweede Wereldoorlog samen met de Raad van Samenwerking op Zuid-Sumatra. Begin jaren dertig werden er missionaire zusters aangesteld, belast met de ontwikkeling van het vrouwenwerk. Het onderwijs kreeg nadrukkelijk aandacht. Een deel van de scholen ging rechtstreeks uit van de zending, een deel van particuliere, gereformeerde, verenigingen. Ook voor de medische dienst zond de zending zelf werkers uit, maar ze werd ruimschoots ondersteund door particulier initiatief vanuit Nederland. In 1931 werd de eerste synode gehouden van de gereformeerd kerken op Midden-Java die daarmee zelfstandig werden.
Organisatie	De plaatselijke kerk was volgens de gereformeerde zendingsorde van 1902 de aangewezen instantie om zending te bedrijven. De Gereformeerde Kerken in Nederland concentreerden hun zendingsactiviteiten op het zuiden van Midden-Java ('Midden-Java ten zuiden) en op het eiland Soemba. In de periode 1902-1931 waren op Java de volgende zendende kerken actief: Utrecht (vanaf 1897), Heeg (Friesland, vanaf 1900), Amsterdam (vanaf 1901), Delft (vanaf 1903) en Middelburg (vanaf 1911), De zendende kerken werkten in dit veld meestal samen met andere kerken. Vaak werd om dat in goede banen te leiden een 'akkoord van Samenwerking' gesloten. De zendende kerk van Utrecht werkte vanaf 1897 samen met de kerken in de provincies Utrecht en Gelderland volgens een akkoord van samenwerking. Volgens dat akkoord rapporteerde men jaarlijks aan de provinciale synoden van Gelderland en Utrecht, terwijl het generale deputaatschap de algemene belangen behartigde. In 1951 werd de samenwerking op een andere wijze geregeld. Het samenwerkingsorgaan heette voortaan: de Vergadering van gecommiteerden ad res missionis van de kerkenraad van Utrecht met de classikale zendingsdeputaten (een deputaat per classis). Deze vergadering adviseerde de kerkenraad van Utrecht en had geen beslissingsbevoegdheid. De samenwerking met Gelderland werd bëeindigd toen men beide de beschikking kreeg over een nieuw terrein (respectievelijk Semarang en Poerwodadi). Hierbij traden de Javaanse kerken als zendende kerk op en sloten de Nederlands kerken een zogenaamd regionaal akkoord.
Taken en activiteiten	Bijbelvertaling Ontwikkelingswerk (Landbouw/Technische opleiding etc.) Onderwijs (hieronder ook kweekscholen) Geldwerving Gezondheidszorg Informatievoorziening en propaganda Pastoraal werk Evangelieverkondiging en catechese Bestudering en beschrijving van taal en cultuur Christelijke lectuurvoorziening/colportage Uitzending van zendingswerkers en missionarissen Werk van en voor vrouwen en meisjes
Voorloper	Deputaten voor Midden-Java ten Zuiden (Zie: Generaal Deputaatschap voor de Zending) (1892-1897)

Continenten	Azië
Lokatie	Nederlands Indië Midden-Java Zuid-Sumatra Poerworedjo Semarang

Bronnenpublicatie

Titel	Acta van de ... Zendingssynode der Gereformeerde Kerken in de provinciën Utrecht en GelderlandMededeelingen omtrent den arbeid voor en op het zendingsterrein te Poerworedjo, verslagjaar 1937-1938
Paginering	1 (1921) - ..
Uitgever	Utrecht [etc.] : Zendingssynode der Gereformeerde Kerken in de provinciën Utrecht en Gelderland [etc.]
Jaar van uitgave	[1921]-...

Titel	De Gereformeerde zending in Midden-Java, 1859-1931 : een bronnenpublicatie / bew. door H. Reenders
Auteur	Hommo Reenders (1935-2009)
Reeks	Uitgaven van de Werkgroep voor de Geschiedenis van de Nederlandse Zending en Overzeese Kerken. Grote reeks ; 5
Paginering	XX, 975 p
Uitgever	Zoetermeer : Boekencentrum
Jaar van uitgave	2001

Titel	De gereformeerde zending in Midden-Java 1931-1975 : een bronnenpublicatie / bew. door Chr.G.F. de Jong
Auteur	Christiaan George Frederik de Jong (1949-)
Reeks	Uitgaven van de Werkgroep voor de Geschiedenis van de Nederlandse Zending en Overzeese Kerken. Grote reeks ; 6
Paginering	XXIII, 890 p
Uitgever	Zoetermeer : Boekencentrum
Jaar van uitgave	1997

Periodieken

Titel	Uit Poerworedjo : maandschrift gewĳd aan de belangen der zending, uitgaande van de Geref. Kerken in de prov. Utrecht en Gelderland
Paginering	Jrg.1 (1923/24) - jrg. 15 (1937/38)
Uitgever	Sneek : Drukkerij "De Motor"
Jaar van uitgave	[1923/24-1937/38]

Titel	Utrecht-Semarang : berichten van het gemeenschappelijke zendingsveld
Uitgever	[Utrecht : Zendingsdeputaten in de provincie Utrecht]
Jaar van uitgave	[1957-1965]

Titel	Het zendingsblad van de Gereformeerde Kerken in Nederland (Heidenbode en Mosterdzaad) / red.: H. Dĳkstra ... [et al.]
Auteur	Harmen Dĳkstra (1851-1922)
Paginering	Jrg. 1, no. 1 (jan. 1903) - jrg. 65 (1967)
Uitgever	Leiden : Donner
Jaar van uitgave	1903-1967

Titel	Rapporten van de Zendende Kerk van Utrecht aan de samenwerkende kerken in de provincies Gelderland en Utrecht, over de arbeid van gedeuteerden en gecommiteerden
Auteur	Zendende Kerk van Utrecht
Uitgever	Utrecht [zie opmerkingen]:
Jaar van uitgave	1922-1923, 1927-1932

Titel	Mededeelingen omtrent den arbeid voor en op het zendingsterrein Poerworedjo : verslagjaar ...Jaarboekje omtrent den arbeid den arbeid voor en op het zendingsterrein Poerworedjo : verslagjaar ...
Uitgever	[Poerworedjo?] :
Jaar van uitgave	[1930-....]

Titel	Jaarboekjes omtrent de arbeid voor en op het zendingsterrein Purworedjo,
Auteur	Zendende Kerk van Utrecht
Uitgever	Utrecht [Zie opmerkingen]:
Jaar van uitgave	(1934), 1936-1939, 1947-1949

Titel	Mededelingen over het zendingswerk der Gereformeerde Kerken op Zuid-, Midden-Java (ten Zuiden) en Soemba, 1940
Auteur	Zendende Kerk van Utrecht
Uitgever	z.p. [Zie opmerkingen]:
Jaar van uitgave	1940

Titel	Verslagen van de werkzaamheden van de zendingsdeputaten
Auteur	Zendende Kerk van Utrecht
Uitgever	Utrecht [Zie opmerkingen]:
Jaar van uitgave	1942-1943, 1957-1958

Meer over het archief

Beschrijving archief	Het archief is goed geordend in stukken van algemene aard en die van bijzondere aard. De stukken van algemene aard omvatten: notulen van o.a. deputaten synodaal (1897-1900), notulen van gecommiteerden (1897-1948) en notulen van gecombineerde vergaderingen/College van zendingsdeputaten (1922-1975), voorts correspondentie (1887-1964) en verslagen/publikaties). De stukken van bijzondere aard gaan over: deputaten, organisatie, eigendommen, financiën, archief, zendingssynoden, zendingswerk, zendingswerkers, een gedeponeerd archief en documentatie. Het archiefmateriaal met betrekking tot het zendingswerk beslaat met name het zendingsterrein Semarang. Stukken met betrekking tot de zendingswerkers zijn onderverdeeld in: predikanten (deze stukken bevatten de personeelsdossiers en de rapportages en verslagen van het zendingsveld), medisch personeel en overig personeel.
Bewaarplaats	Het Utrechts Archief, Utrecht
Periode archief	1900-1972
Openbaarheid	beperkt
Opmerkingen openbaarheid	Voor stukken jonger dan 50 jaar is toestemming van de archiefvormer vereist
Omvang	Inventarisnummers 695-811
Toegang soort	Inventaris met inleiding
Toegang titel	Inventaris van het archief van zendende kerken. Toegangsnr. 357
Bijzondere relevantie	Toon Verberg 781 Ingekomen stukken van en minuten van uitgaande stukken aan ds. H.P. Ingwersen te Purworedjo, 1905-1912, 1 pak 782-784 Stukken betreffende het zendingsterrein Semarang, 1953-1972, 3 pakken. 787-794 Stukken betreffende predikanten, 1896-1964, 7 pakken 1 omslag. N.B. Bevat behalve stukken betreffende het beroepingswerk, aanstelling, functioneren, emeritaat e.d. ook brieven, rapporten e.d. van de predikanten vanuit het zendingsgebied.
Audio-visueel materiaal	785-786 Foto's, deels met beschrijvingen, (1934) 1939, 1969, z.j., 2 omslagen.

Verwijzing naar andere archiefvormers

Zendingsdeputaatschap der Gereformeerde Kerken in Nederland voor de zending onder heidenen en Mohammedanen
Vereeniging voor den Medischen Dienst op het zendingsterrein van de Gereformeerde Kerken van Utrecht en Gelderland
Ingwersen, Hendrik Philippus

Opmerkingen

In genoemde bronnenpublicatie zijn lijsten opgenomen van zowel europese als inlandse zendingswerkers op het terrein van de zendende kerk.
De genoemde periodieken bevinden zich grotendeels in het archief van de zendende kerk van Utrecht zelf.

Informatiewaarde

Groot

Geschiedenis

Korte geschiedenis	De kerk van Utrecht werkte van 1897 tot 1942 in Purworejdo (Midden-Java). Vanaf 1951 werkte men in Semarang, waar de hulp aan het einde van de jaren vijftig grotendeels werd afgebouwd. Daarnaast werkte men na de Tweede Wereldoorlog samen met de Raad van Samenwerking op Zuid-Sumatra. Begin jaren dertig werden er missionaire zusters aangesteld, belast met de ontwikkeling van het vrouwenwerk. Het onderwijs kreeg nadrukkelijk aandacht. Een deel van de scholen ging rechtstreeks uit van de zending, een deel van particuliere, gereformeerde, verenigingen. Ook voor de medische dienst zond de zending zelf werkers uit, maar ze werd ruimschoots ondersteund door particulier initiatief vanuit Nederland. In 1931 werd de eerste synode gehouden van de gereformeerd kerken op Midden-Java die daarmee zelfstandig werden.
Organisatie	De plaatselijke kerk was volgens de gereformeerde zendingsorde van 1902 de aangewezen instantie om zending te bedrijven. De Gereformeerde Kerken in Nederland concentreerden hun zendingsactiviteiten op het zuiden van Midden-Java ('Midden-Java ten zuiden) en op het eiland Soemba. In de periode 1902-1931 waren op Java de volgende zendende kerken actief: Utrecht (vanaf 1897), Heeg (Friesland, vanaf 1900), Amsterdam (vanaf 1901), Delft (vanaf 1903) en Middelburg (vanaf 1911), De zendende kerken werkten in dit veld meestal samen met andere kerken. Vaak werd om dat in goede banen te leiden een 'akkoord van Samenwerking' gesloten. De zendende kerk van Utrecht werkte vanaf 1897 samen met de kerken in de provincies Utrecht en Gelderland volgens een akkoord van samenwerking. Volgens dat akkoord rapporteerde men jaarlijks aan de provinciale synoden van Gelderland en Utrecht, terwijl het generale deputaatschap de algemene belangen behartigde. In 1951 werd de samenwerking op een andere wijze geregeld. Het samenwerkingsorgaan heette voortaan: de Vergadering van gecommiteerden ad res missionis van de kerkenraad van Utrecht met de classikale zendingsdeputaten (een deputaat per classis). Deze vergadering adviseerde de kerkenraad van Utrecht en had geen beslissingsbevoegdheid. De samenwerking met Gelderland werd bëeindigd toen men beide de beschikking kreeg over een nieuw terrein (respectievelijk Semarang en Poerwodadi). Hierbij traden de Javaanse kerken als zendende kerk op en sloten de Nederlands kerken een zogenaamd regionaal akkoord.
Taken en activiteiten	Bijbelvertaling Ontwikkelingswerk (Landbouw/Technische opleiding etc.) Onderwijs (hieronder ook kweekscholen) Geldwerving Gezondheidszorg Informatievoorziening en propaganda Pastoraal werk Evangelieverkondiging en catechese Bestudering en beschrijving van taal en cultuur Christelijke lectuurvoorziening/colportage Uitzending van zendingswerkers en missionarissen Werk van en voor vrouwen en meisjes
Voorloper	Deputaten voor Midden-Java ten Zuiden (Zie: Generaal Deputaatschap voor de Zending) (1892-1897)

Geografie

Continenten	Azië
Lokatie	Nederlands Indië Midden-Java Zuid-Sumatra Poerworedjo Semarang

Niet-archivalische bronnen

Bronnenpublicatie

Titel	Acta van de ... Zendingssynode der Gereformeerde Kerken in de provinciën Utrecht en GelderlandMededeelingen omtrent den arbeid voor en op het zendingsterrein te Poerworedjo, verslagjaar 1937-1938
Paginering	1 (1921) - ..
Uitgever	Utrecht [etc.] : Zendingssynode der Gereformeerde Kerken in de provinciën Utrecht en Gelderland [etc.]
Jaar van uitgave	[1921]-...

Titel	De Gereformeerde zending in Midden-Java, 1859-1931 : een bronnenpublicatie / bew. door H. Reenders
Auteur	Hommo Reenders (1935-2009)
Reeks	Uitgaven van de Werkgroep voor de Geschiedenis van de Nederlandse Zending en Overzeese Kerken. Grote reeks ; 5
Paginering	XX, 975 p
Uitgever	Zoetermeer : Boekencentrum
Jaar van uitgave	2001

Titel	De gereformeerde zending in Midden-Java 1931-1975 : een bronnenpublicatie / bew. door Chr.G.F. de Jong
Auteur	Christiaan George Frederik de Jong (1949-)
Reeks	Uitgaven van de Werkgroep voor de Geschiedenis van de Nederlandse Zending en Overzeese Kerken. Grote reeks ; 6
Paginering	XXIII, 890 p
Uitgever	Zoetermeer : Boekencentrum
Jaar van uitgave	1997

Periodieken

Titel	Uit Poerworedjo : maandschrift gewĳd aan de belangen der zending, uitgaande van de Geref. Kerken in de prov. Utrecht en Gelderland
Paginering	Jrg.1 (1923/24) - jrg. 15 (1937/38)
Uitgever	Sneek : Drukkerij "De Motor"
Jaar van uitgave	[1923/24-1937/38]

Titel	Utrecht-Semarang : berichten van het gemeenschappelijke zendingsveld
Uitgever	[Utrecht : Zendingsdeputaten in de provincie Utrecht]
Jaar van uitgave	[1957-1965]

Titel	Het zendingsblad van de Gereformeerde Kerken in Nederland (Heidenbode en Mosterdzaad) / red.: H. Dĳkstra ... [et al.]
Auteur	Harmen Dĳkstra (1851-1922)
Paginering	Jrg. 1, no. 1 (jan. 1903) - jrg. 65 (1967)
Uitgever	Leiden : Donner
Jaar van uitgave	1903-1967

Titel	Rapporten van de Zendende Kerk van Utrecht aan de samenwerkende kerken in de provincies Gelderland en Utrecht, over de arbeid van gedeuteerden en gecommiteerden
Auteur	Zendende Kerk van Utrecht
Uitgever	Utrecht [zie opmerkingen]:
Jaar van uitgave	1922-1923, 1927-1932

Titel	Mededeelingen omtrent den arbeid voor en op het zendingsterrein Poerworedjo : verslagjaar ...Jaarboekje omtrent den arbeid den arbeid voor en op het zendingsterrein Poerworedjo : verslagjaar ...
Uitgever	[Poerworedjo?] :
Jaar van uitgave	[1930-....]

Titel	Jaarboekjes omtrent de arbeid voor en op het zendingsterrein Purworedjo,
Auteur	Zendende Kerk van Utrecht
Uitgever	Utrecht [Zie opmerkingen]:
Jaar van uitgave	(1934), 1936-1939, 1947-1949

Titel	Mededelingen over het zendingswerk der Gereformeerde Kerken op Zuid-, Midden-Java (ten Zuiden) en Soemba, 1940
Auteur	Zendende Kerk van Utrecht
Uitgever	z.p. [Zie opmerkingen]:
Jaar van uitgave	1940

Titel	Verslagen van de werkzaamheden van de zendingsdeputaten
Auteur	Zendende Kerk van Utrecht
Uitgever	Utrecht [Zie opmerkingen]:
Jaar van uitgave	1942-1943, 1957-1958

Het archief

Meer over het archief

Beschrijving archief	Het archief is goed geordend in stukken van algemene aard en die van bijzondere aard. De stukken van algemene aard omvatten: notulen van o.a. deputaten synodaal (1897-1900), notulen van gecommiteerden (1897-1948) en notulen van gecombineerde vergaderingen/College van zendingsdeputaten (1922-1975), voorts correspondentie (1887-1964) en verslagen/publikaties). De stukken van bijzondere aard gaan over: deputaten, organisatie, eigendommen, financiën, archief, zendingssynoden, zendingswerk, zendingswerkers, een gedeponeerd archief en documentatie. Het archiefmateriaal met betrekking tot het zendingswerk beslaat met name het zendingsterrein Semarang. Stukken met betrekking tot de zendingswerkers zijn onderverdeeld in: predikanten (deze stukken bevatten de personeelsdossiers en de rapportages en verslagen van het zendingsveld), medisch personeel en overig personeel.
Bewaarplaats	Het Utrechts Archief, Utrecht
Periode archief	1900-1972
Openbaarheid	beperkt
Opmerkingen openbaarheid	Voor stukken jonger dan 50 jaar is toestemming van de archiefvormer vereist
Omvang	Inventarisnummers 695-811
Toegang soort	Inventaris met inleiding
Toegang titel	Inventaris van het archief van zendende kerken. Toegangsnr. 357
Bijzondere relevantie	781 Ingekomen stukken van en minuten van uitgaande stukken aan ds. H.P. Ingwersen te Purworedjo, 1905-1912, 1 pak 782-784 Stukken betreffende het zendingsterrein Semarang, 1953-1972, 3 pakken. 787-794 Stukken betreffende predikanten, 1896-1964, 7 pakken 1 omslag. N.B. Bevat behalve stukken betreffende het beroepingswerk, aanstelling, functioneren, emeritaat e.d. ook brieven, rapporten e.d. van de predikanten vanuit het zendingsgebied.
Audio-visueel materiaal	785-786 Foto's, deels met beschrijvingen, (1934) 1939, 1969, z.j., 2 omslagen.

Verwijzing naar andere archiefvormers

Opmerkingen

In genoemde bronnenpublicatie zijn lijsten opgenomen van zowel europese als inlandse zendingswerkers op het terrein van de zendende kerk.
De genoemde periodieken bevinden zich grotendeels in het archief van de zendende kerk van Utrecht zelf.

Informatiewaarde

Groot