Repertorium van Nederlandse zendings- en missie-archieven 1800-1960

Contact

Kerkbestuur van de Protestantsche Kerk in Nederlandsch-Indie

Naam	Kerkbestuur van de Protestantsche Kerk in Nederlandsch-Indie
Naamsvarianten	Badan Pekerdja Am (Algemeen Moderamen) Geredja Protestant di Indonesia
Periode	1840-1950
Denominatie	Protestantsche Kerk in Nederlandsch-Indie
Org	Zending

Geschiedenis
Geografie
Niet-archivalische bronnen
Het archief
Totaal

Korte geschiedenis	De Protestantsche Kerk van Ned. Indië werd officieel opgericht in 1840, maar het betreffende koninklijk besluit werd pas in 1844 afgekondigd omdat de beoogde fusie tussen de hervormde en de lutherse gemeente van Batavia op zich liet wachten. De nieuwe kerk, in de stukken vaak Indische Kerk (IK) genoemd, liep aan de leiband van het gouvernement. Tot zijn taak behoorde mede de verzorging van de 'gevestigde Inlandsche Christen-gemeenten', maar het zendingswerk diende zij aan de diverse corporaties en zendende kerken over te laten. Dit onderscheid was voor die tijd al vaag maar werd vanaf 1924 helemaal losgelaten. De Indische Kerk werd zelf zendende kerk. Zendingsterreinen van de Protestantsche Kerk waren in 1939: Timor (1863-1942); de Molukse eilanden (Zending uitgaande van de gemeenten op West-Java) Nieuw-Guinea (Papua) (Zending uitgaande van de gemeenten op Sumatra) De Loewoekarchipel; de Banggaiarchipel (Zending van de gemeenten op Midden-Java ten Noorden) Zuid-West-Borneo (Zending uitgaande van de gemeenten te Singapore, Riouw, Pontianak, Bandjermasin en Balikpapan) Saleier archipel (bij Celebes) (Zending uitgaande van de gemeenten op Midden-Java ten Zuiden), Soppen. Molukken (Zending uitgaande van de gemeenten op Oost-Java) Op de Saleier-eilanden werd predikant J.C. Brokken geplaatst, de enige Indische predikant met een specifieke taakstelling om onder moslims te werken. Aanleiding was een mystieke beweging onder moslims op het eiland in de jaren dertig die een opening voor evangelieverkondiging scheen te bieden. Er bestond een Centraal Comité voor de Zending van de Protestantsche Kerk maar het kerkbestuur in Batavia was eindverantwoordelijke.
Organisatie	Koning Willem I had in de koloniën willen bereiken wat hem in Nederland niet lukte: één kerk voor alle protestantse gezindten. Dat ideaal bleek zelfs in de kolonie niet haalbaar. De Protestantse Kerk in Nederlands Indie / Indonesie (Gereja Protestan di Indonesia) werd feitelijk steeds meer een samenwerkingsverband tussen de verschillende kerken die in de loop der tijd aan de Kerk gelieerd waren. Tegenwoordig is het vooral een overlegorgaan en zijn lid: Evangelical Christian Church in the Minahassa (GMIM) Protestant Church in the Moluccas (GPM) Protestant Evangelical Church in Timor (GMIT) Protestant Church in Western Indonesia (GPIB). Indonesian Protestant Church Gorontalo (GPIG) - 11.103 leden Indonesian Protestant Church Donggala (GPID) - 30.114 leden Indonesian Protestant Church Baggai Kepulawan (GPIBK) - 29.008 leden Indonesian Protestant Church Papua (GPI-Papua) - 30.202 leden Indonesian Protestant Church Buol Tolitili - 11.027 leden Christian Church Luwuk Banggai (GKLB) - 42.611 leden Evangelical Christian Church Talaud (GERMITA) - 14.734 leden Indonesian Ecumenical Christian Church in California - 188 leden (Bron: World Council of Churches, 26-11-2008, URL: http://www.oikoumene.org/en/member-churches/regions/asia/indonesia/protestant-church-in-indonesia.html)
Doelstelling	Zie Indisch Staatsblad 1844, nr. 34, 28 oktober 1844 (publicatie van de reglementen)
Taken en activiteiten	Zendingscoördinatie Onderwijs (hieronder ook kweekscholen) Informatievoorziening en propaganda Pastoraal werk Evangelieverkondiging en catechese Christelijke lectuurvoorziening/colportage Ondersteuning Opleiding van zendingswerkers en missionarissen Uitzending van zendingswerkers en missionarissen

Continenten	Azië
Lokatie	Nederlands Indië Timor Molukse eilanden Molukken Nieuw-Guinea Loewoekarchipel Banggai-Archipel Zuid-West-Borneo

Selectie uit de literatuur

Titel	De Protestantsche kerk in Nederlandsch-Indië : haar ontwikkeling van 1620-1939
Auteur	Carel Wessel Theodorus Boetzelaer van Dubbeldam baron van
Paginering	xxxii, 488 p
Uitgever	's-Gravenhage : M. Nijhoff
Jaar van uitgave	1947

Titel	De kerkorde der Protestantse kerk in Indonesië : bĳdrage tot de kennis van haar historie en beginselen / G.P.H. Locher
Auteur	Gerrit Paul Hendrik Locher (1910-1970)
Paginering	255 p
Uitgever	Amsterdam
Jaar van uitgave	1948

Titel	Der Protestantismus in Indonesien : Geschichte und Gestalt / Theodor Müller-Krüger
Auteur	Theodor Müller-Krüger (1902-)
Reeks	Die Kirchen der Welt. Reihe B ; Bd. 5
Paginering	388 p
Uitgever	Stuttgart : Evangelisches Verlagswerk
Jaar van uitgave	[1968]

Titel	Arsip pengurus Gereja Protestan di Hindia-Belanda/Indonesia (GPI) 1844 - ±1950 : dengan daftar dokumen-dokumen tentang masa pendudukan Jepang (1942-1945) = Het archief van het bestuur over de Protestantse Kerk in Nederlands-Indië/Indonesië (PKNI) 1844 - ±1950
Auteur	H.E. Niemeijer
Paginering	232 p
Uitgever	Jakarta: Arsip Nasional Republik Indonesia
Jaar van uitgave	2010

Bronnenpublicatie

Titel	Verzameling van bescheiden en voorschriften betreffende de Protestantsche Kerk in Nederlandsch-Indië / herz. en opnieuw uitg. onder toezicht van het bestuur over de Protestantsche Kerk in Nederlandsch-Indië
Paginering	V, 248 p
Uitgever	Batavia : Landsdrukkerĳ
Jaar van uitgave	1931

Titel	Atlas der Protestantsche Kerk in Nederlandsch Oost-Indië : bevattende eenvoudige overzichtskaarten van hare predikantsressorten en van hare hulppredikersafdeelingen, met toelichtenden text / [samengesteld door J. Mooĳ]
Auteur	Jakob Mooĳ (1868-1939)
Paginering	VI, 166 p., [77] bl. krt
Uitgever	Weltevreden : Topografische Inrichting
Jaar van uitgave	1925

Meer over het archief

Beschrijving archief	Het archief is maar voor een deel bewaard. Voor de periode na 1935 geeft het archief een behoorlijk compleet beeld, maar uit de periode van daarvoor zijn slechts de notulen van de vergaderingen van het kerkbestuur nog aanwezig, zij het dat deze grote gaten vertonen en in slechte staat verkeren. De notulen van 1844-1898 zijn grotendeels aanwezig, daarna beginnen de notulen, op enkele losse stukken na, pas weer in 1927. Uit de periode voor 1935 zijn tevens de rondzendbrieven van het bestuur aanwezig vanaf 1848. Het archief bevat verder stukken, voornamelijk van na 1930, met betrekking tot kerkelijke vergaderingen, conferenties en commissies, relatie tot de overheid, personeelszaken en financiën, correspondentie met de Haagse Commissie, interne kerkelijke relaties, relatie tot andere kerken en organisaties, kerkelijke werkterreinen, sociale en maatschappelijke werkterreinen, het publieke domein, het geheim archief, losse stukken en een fotoarchief. De meeste stukken zijn in het Nederlands, de stukken van na 1948 zijn in het Indonesisch. De door dr. H.E. Niemeijer gemaakte inventaris bevat een uitgebreide inleiding in zowel het Nederlands als het Indonesisch.
Bewaarplaats	Arsip Nasional Republik Indonesia, Jakarta
Periode archief	1844-ca. 1950
Openbaarheid	openbaar
Omvang	739 dossiers [en 252 dossiers betreffende de Japanse bezetting (1942-1945)]
Toegang soort	Inventaris met inleiding
Toegang titel	H.E. Niemeijer, Arsip pengurus Gereja Protestan di Hindia-Belanda/Indonesia (GPI) 1844 - ±1950 : dengan daftar dokumen-dokumen tentang masa pendudukan Jepang (1942-1945) = Het archief van het bestuur over de Protestantse Kerk in Nederlands-Indië/Indonesië (PKNI) 1844 - ±1950
Bijzondere relevantie	Toon Verberg VII.3. Relaties met diverse zendingsorganisaties VII.4. Het noodcomite van Kerk en Zending ter behartiging van de belangen van het Christelijk Onderwijs. VII.5. De Vereeniging tot bevordering van Christelijk Leven en Onderlinge Hulpbetoon te Magelang (1898) VIII.4. Kerkelijke Zending 619 Zending PKNI (ressort Zuid-Celebes, gemeenten buiten Makassar) op Salayar, I, 1936-1957. Bevat stukken over de eerste Islamzending van de PKNI, die op het eiland Salayer 620 verslagen zendingsterrein Saleier / Nota van advies over het werk van ds. J.C. Brokken door H. Kraemer / typoscript 'De leer van Sjeich Hadji Abdul Gani Ibn Abdurrahman volgens de aantekeningen van Hadji Joseph, Para', door J.C. Brokken, jan. 1937 / verslag dienstreis naar Saleier door Ds. P.A. Binsbergen, 1932. / Verslag van den overgang der Boegineezen in 't Barrousche en Tanette', Boeloedoea, 1941. etc. 621 Verslag betreffende de Zendingsarbeid in Saleier door J.C. Brokken, Makassar 1937 622 Verslag van de reis van Ds. H.H. van Herweden i.o.v. het Kerkbestuur naar Makassar van 15-19 november 1939. 624 Jaarverslag over 1939 van de Prot. gemeente buiten Makassar en van de arbeid der zending op Zuid-Celebes. Bevat brief van Ds. J.J. Verdenius over een conflict tussen ds. J.C. Brokken en guru J.H. Tomodok te Bonthain, 21 februari 1940. 626 Stukken betreffende de zending in de residentie Westerafdeling van Borneo 1932-1935 627 Rapport van een reis naar Gorontalo, Ds. Adr. Schouten, 1947
Audio-visueel materiaal	XIII. Fotoarchief 1 doos 739 Collectie foto's betreffende de Protestantse Kerk in Nederlands-Indie.

Websites

http://www.anri.go.id

Bronnen met verslaglegging

In: Nieijmer, Arsip pengurus Gereja Protestan di Hindia-Belanda/Indonesia (GPI) 1844 - ±1950 : dengan daftar dokumen-dokumen tentang masa pendudukan Jepang (1942-1945) / Het archief van het bestuur over de Protestantse Kerk in Nederlands-Indië/Indonesië (PKNI) 1844 - ±1950 (Zie literatuur). CD-ROM met 252 dossiers betreffende de Japanse bezetting (1942-1945)]

Verwijzing naar andere archiefvormers

Informatiewaarde

Interressant archief

Geschiedenis

Korte geschiedenis	De Protestantsche Kerk van Ned. Indië werd officieel opgericht in 1840, maar het betreffende koninklijk besluit werd pas in 1844 afgekondigd omdat de beoogde fusie tussen de hervormde en de lutherse gemeente van Batavia op zich liet wachten. De nieuwe kerk, in de stukken vaak Indische Kerk (IK) genoemd, liep aan de leiband van het gouvernement. Tot zijn taak behoorde mede de verzorging van de 'gevestigde Inlandsche Christen-gemeenten', maar het zendingswerk diende zij aan de diverse corporaties en zendende kerken over te laten. Dit onderscheid was voor die tijd al vaag maar werd vanaf 1924 helemaal losgelaten. De Indische Kerk werd zelf zendende kerk. Zendingsterreinen van de Protestantsche Kerk waren in 1939: Timor (1863-1942); de Molukse eilanden (Zending uitgaande van de gemeenten op West-Java) Nieuw-Guinea (Papua) (Zending uitgaande van de gemeenten op Sumatra) De Loewoekarchipel; de Banggaiarchipel (Zending van de gemeenten op Midden-Java ten Noorden) Zuid-West-Borneo (Zending uitgaande van de gemeenten te Singapore, Riouw, Pontianak, Bandjermasin en Balikpapan) Saleier archipel (bij Celebes) (Zending uitgaande van de gemeenten op Midden-Java ten Zuiden), Soppen. Molukken (Zending uitgaande van de gemeenten op Oost-Java) Op de Saleier-eilanden werd predikant J.C. Brokken geplaatst, de enige Indische predikant met een specifieke taakstelling om onder moslims te werken. Aanleiding was een mystieke beweging onder moslims op het eiland in de jaren dertig die een opening voor evangelieverkondiging scheen te bieden. Er bestond een Centraal Comité voor de Zending van de Protestantsche Kerk maar het kerkbestuur in Batavia was eindverantwoordelijke.
Organisatie	Koning Willem I had in de koloniën willen bereiken wat hem in Nederland niet lukte: één kerk voor alle protestantse gezindten. Dat ideaal bleek zelfs in de kolonie niet haalbaar. De Protestantse Kerk in Nederlands Indie / Indonesie (Gereja Protestan di Indonesia) werd feitelijk steeds meer een samenwerkingsverband tussen de verschillende kerken die in de loop der tijd aan de Kerk gelieerd waren. Tegenwoordig is het vooral een overlegorgaan en zijn lid: Evangelical Christian Church in the Minahassa (GMIM) Protestant Church in the Moluccas (GPM) Protestant Evangelical Church in Timor (GMIT) Protestant Church in Western Indonesia (GPIB). Indonesian Protestant Church Gorontalo (GPIG) - 11.103 leden Indonesian Protestant Church Donggala (GPID) - 30.114 leden Indonesian Protestant Church Baggai Kepulawan (GPIBK) - 29.008 leden Indonesian Protestant Church Papua (GPI-Papua) - 30.202 leden Indonesian Protestant Church Buol Tolitili - 11.027 leden Christian Church Luwuk Banggai (GKLB) - 42.611 leden Evangelical Christian Church Talaud (GERMITA) - 14.734 leden Indonesian Ecumenical Christian Church in California - 188 leden (Bron: World Council of Churches, 26-11-2008, URL: http://www.oikoumene.org/en/member-churches/regions/asia/indonesia/protestant-church-in-indonesia.html)
Doelstelling	Zie Indisch Staatsblad 1844, nr. 34, 28 oktober 1844 (publicatie van de reglementen)
Taken en activiteiten	Zendingscoördinatie Onderwijs (hieronder ook kweekscholen) Informatievoorziening en propaganda Pastoraal werk Evangelieverkondiging en catechese Christelijke lectuurvoorziening/colportage Ondersteuning Opleiding van zendingswerkers en missionarissen Uitzending van zendingswerkers en missionarissen

Geografie

Continenten	Azië
Lokatie	Nederlands Indië Timor Molukse eilanden Molukken Nieuw-Guinea Loewoekarchipel Banggai-Archipel Zuid-West-Borneo

Niet-archivalische bronnen