Repertorium van Nederlandse zendings- en missie-archieven 1800-1960

 
English | Nederlands

Zusters van Liefde van Jezus en Maria (Lovendegem)

Naam Zusters van Liefde van Jezus en Maria (Lovendegem)
Naamsvarianten
  • scjm
  • Sorores Charitatis Jesu et Mariae (SCJM)
  • zljm
  • Zusters van Liefde van Jezus en Maria van Gent
Periode 1803-2011
Denominatie rooms-katholiek
Org Missie

Korte geschiedenis

De congregatie

De congregatie van de Zusters van Liefde Jezus en Maria werd in 1803 opgericht in Lovendegem (België) door pastoor Petrus Jozef Triest (1760-1836). Hij bracht enkele vrome alleenstaande vrouwen samen in een geestelijk genootschap. Hij zag dit als antwoord op de noden van de plaatselijke bevolking. Pastoor Triest deed dit samen met Maria Theresia (kloosternaam moeder Placida) Van der Gauwen (1769-1844), die novice was van een andere congregatie. De hoofdzetel werd gevestigd in Gent. In 1806 stond pastoor Triest ook aan de wieg van de Broederschap van het Heilig Hart. In 1908 kwam de eerste vestiging in Nederland tot stand in Venray (provincie Limburg). De zusters verbonden zich hier aan het pas gestichte psychiatrisch ziekenhuis St. Anna. In 1938 had de congregatie 43 huizen en ongeveer 2.000 leden.

 

De missie

Belgisch Congo

Vanuit België was de congregatie in 1888 begonnen met missiewerk. De eerste Nederlandse missiezuster vertrok in 1896 vanuit Antwerpen naar Kongo. Tot aan de oprichting van een Nederlandse afdeling in 1967 werden Nederlandse zusters uitgezonden via het algemeen bestuur in Gent. Het missiewerk was zoals gewoonlijk: onderwijs, opvoeding van kinderen  en weeskinderen en gezondheidszorg. Van alle Nederlandse missiezusters die vóór 1960 naar de missie vertrokken, gingen er 40 naar Kongo.

 

Andere missiegebieden

Een klein aantal Nederlandse zusters werd uitgezonden naar Pakistan, Sri Lanka en Lahore.In 1913 werd ook een eigenlandse congregatie in het leven geroepen, maar deze ging in 1958 weer op in de Europese congregatie.

 

Alle informatie is, tenzij anders vermeld, geput uit:  Katholieke Encyclopaedie 1938, lemma 'Zusters van Liefde', Handen gevouwen, Vints, 100 jaar Zusters van Liefde, brief van zr. Joseph Sarto Smits 23 april 2009.

Organisatie

Algemeen

 

De zusters legden vier geloften af: de drie gebruikelijke (armoede, zuiverheid en gehoorzaamheid) en een vierde betreffende het doen van liefdewerken. De bisschop van Gent benoemde pastoor Triest in 1806 voor het leven tot algemeen-overste van zijn congregatie. Naast hem stond een vrouwelijke algemeen-overste. Deze figuur was vanuit juridisch oogpunt zeer vreemd, maar het duurde tot 1958 voordat hieraan een einde kwam. De paus keurde de congregatie in 1816 goed, waarna de bisschop van Gent in 1820 instemde met de bijzondere regels.Het bestuur was tot diep in de twintigste eeuw zeer centralistisch opgezet. De vrouwelijke algemene overste werd gekozen voor een periode van zes jaar door de zusters van het moederklooster die de geloften hadden afgelegd en door de oversten van de andere huizen en een vertegenwoordiger van elk huis. Materiële en financiële aangelegenheden werden afgehandeld door de mannelijke algemene overste. Het kloosterleven, inclusief het welzijn van de zusters, was de verantwoordelijkheid van zijn vrouwelijke collega. Zij werd bijgestaan door een vicaris die haar bij afwezigheid verving. Beide algemene oversten benoemden vier adviseurs, discreten genaamd. Zij benoemden ook de lokale oversten. De regel en de constituties werden diverse malen versoepeld teneinde de zusters in staat te stellen hun werk te doen in gebieden met een tropisch klimaat en grote afstanden. Gestimuleerd door Rome werd in 1958-1959 een reorganisatie doorgevoerd. De mannelijke algemene overste verdween en in 1966 kwam er een indeling in districten (maar geen provincies). Nederland werd een district in 1967, een jaar later werd Nederland verheven tot provincie. Aanmelding voor de missie geschiedde op vrijwillige basis. Het algemeen bestuur selecteerde uit de aanmeldingen en bepaalde vervolgens waar de zusters naartoe gingen. In de jaren vijftig was het gebruikelijk dat uitzending voor minimaal tien jaar was.

 

Alle informatie is, tenzij anders vermeld, geput uit: Handen gevouwen, Vints, 100 jaar en http://www.archief-museum.zvl.org/nl/hist_2.html)

Doelstelling

Algemeen

De congregatie had 'als specifieke zending [...] Gods voorkeursliefde bekend te maken aan degenen die door de maatschappij aan de kant gezet worden'.   Dit streven vertaalde zich in onderwijs, de zorg voor weeskinderen en verzorging van zieken en ouderen aan huis. Deze actieve doelstellingen moesten verbonden worden met het beschouwende leven dat eveneens tot de doelstellingen behoorde . "Ora et labora" was dan ook het kenmerkende motto.

 

Missie

In de missie gold op het eind van de negentiende eeuw de doelstelling en strategie om eigenlandse meisjes op te voeden die later, samen met de gedoopte en door de paters opgevoede jongens, de basis zouden vormen van een christelijke gemeenschap. De ziekenzorg die de zusters boden aan de inheemse bevolking paste eveneens in die strategie, omdat daarmee een tegenwicht werd geboden aan traditionele genezers. Eventuele gerichtheid op de blanke bevolking had vaak van doen met financiële middelen die daarmee voor hun missie beschikbaar kwamen .

 

Taken en activiteiten
  • Onderwijs (hieronder ook kweekscholen)
  • Gezondheidszorg
  • Pastoraal werk
  • Evangelieverkondiging en catechese
  • Ondersteuning
  • Opleiding van zendingswerkers en missionarissen
  • Opleiding van (inheemse) werkkrachten (Te denken valt aan zendelingen, missionarissen, assistenten enz.)
  • Uitzending van zendingswerkers en missionarissen
  • Werk van en voor vrouwen en meisjes
Continenten
  • Afrika
  • Azië
Lokatie
  • Congo
  • Kinkanda (Beneden-Kongo)
  • Mikalayi (Kasaï-gebied)
  • Elisabethstad (Katanga)
Selectie uit de literatuur
Titel
  • Handen gevouwen. Handen uit de mouwen. De Congregatie van de Zusters van Liefde van Jezus en Maria in Nederland 1908-2008.
Jaar van uitgave
  • 2008

Titel
  • 100 jaar Zusters van Liefde J.M. in Zaire, 1891-1991 / Luc Vints ; i.s.m. Zana Aziza Etambala
Auteur
  • Luc Vints ; Zana Aziza Etambala (1955-)
Paginering
  • 228 p
Uitgever
  • Brussel : Congregatie van de zusters van Liefde van Jezus en MariaLeuven : KADOC
Jaar van uitgave
  • 1992

Titel
  • In alle eerlijkheid : 175 jaar Zusters van Liefde van Jezus en Maria / [opgezet door een werkgroep bestaande uit Zuster Anne-José Billekens ... et al. ; eindred. Ton Smits]
Auteur
  • J.C.M.P. Billekens (1933-) ; Ton Smits (fl.1973)
Paginering
  • 8 p
Uitgever
  • [Nijmegen : Zusters van Liefde van Jezus en Maria]
Jaar van uitgave
  • [1978]


Periodieken
Titel
  • Caritas, Contact. [vroeger in het Frans]
Uitgever
  • Gent / Brussel:
Jaar van uitgave
  • 1908-heden

Titel
  • Petit journal. [soort kroniek van elke gemeenschap]

Titel
  • Relatie, communicatie : jij en ik : nieuws van en voor de Zusters van Liefde van Jezus en Maria van de Nederlandse ProvincieJij en ikRelatie, communicatie, NederlandNieuws van en voor de Zusters van Liefde van Jezus en Maria van de Nederlandse Provincie
Uitgever
  • Venray : Zusters van Liefde van Jezus en Maria van de Nederlandse Provincie
Jaar van uitgave
  • 1978-1997

Titel
  • Caritas : tweemaandelijks tijdschrift / Zusters van Liefde van Jezus en Maria
Paginering
  • ... - vol. 59, no. 1 (1970)
Uitgever
  • Gent : Zusters van Liefde van Jezus en Maria
Jaar van uitgave
  • 1966-1970

Titel
  • Contact / Zusters van Liefde van Jezus en Maria
Paginering
  • 59 (1970) - ...
Uitgever
  • Gent : Zusters van Liefde van Jezus en Maria
Jaar van uitgave
  • 1970-...
Interviews

Geen interviews.

Meer over het archief
Beschrijving archief

Het archief van de Nederlandse provincie is gevormd vanaf 1968. Dit archief bevat echter ook oudere stukken, waaronder kopieën uit het archief van het generalaat in Gent. Het Nederlandse archief bestaat uit twee delen die gescheiden worden bewaard, maar er is één plaatsingslijst die nog niet voltooid is en die wordt gemaakt door archivaris zr. Joseph Sarto Smits. De persoonsdossiers van missionarissen zijn nog niet geordend. Deze dossiers bevatten een beschrijving van leven en werk van de missionaris, maar zijn niettemin inhoudelijk erg verschillend. Nog niet geordend zijn de bibliotheek, de collectie voorwerpen, foto's, dia's en tijdschriften.Het nog in bewerking zijnde gedeelte bevindt zich op het adres Lisven in Eindhoven. Het reeds geordende gedeelte in diezelfde stad aan de Geldropseweg 170b. Het archief van het generalaat, dat zich in Gent bevindt, bevat ook stukken over het missiewerk van Nederlandse zusters.

 

Bewaarplaats Zusters van Liefde J/M, Lisven 55, Eindhoven
Periode archief 1967-2011
Openbaarheid openbaar
Opmerkingen openbaarheid

Het archief is weliswaar openbaar, maar er dient een afspraak gemaakt te worden om het archief te kunnen bezoeken. Hierover en de te raadplegen stukken dient men contact op te nemen met Zuster Joseph Sarto Smits.

Omvang 80 archiefdozen (circa 20 meter)
Toegang soort
  • Lijst
Opmerkingen toegang soort plaatsingslijst (concept)
Toegang titel A88a

Bewaarplaats Zusters van Liefde J/M, Geldropseweg 170b, Eindhoven
Periode archief 1967-2011
Openbaarheid openbaar
Opmerkingen openbaarheid

Het archief is weliswaar openbaar, maar er dient een afspraak gemaakt te worden om het archief te kunnen bezoeken. Hiervoor dient men contact op te nemen met Zuster Joseph Sarto Smits.

Omvang circa 120 archiefdozen (circa 30 meter)
Toegang soort
  • Lijst
Opmerkingen toegang soort plaatsingslijst (concept)
Toegang titel A88a
Websites

http://www.archief-museum.zvl.org/nl/archief_papier.html

Verwijzing naar andere archiefvormers
Informatiewaarde Gering

Geschiedenis

Korte geschiedenis

De congregatie

De congregatie van de Zusters van Liefde Jezus en Maria werd in 1803 opgericht in Lovendegem (België) door pastoor Petrus Jozef Triest (1760-1836). Hij bracht enkele vrome alleenstaande vrouwen samen in een geestelijk genootschap. Hij zag dit als antwoord op de noden van de plaatselijke bevolking. Pastoor Triest deed dit samen met Maria Theresia (kloosternaam moeder Placida) Van der Gauwen (1769-1844), die novice was van een andere congregatie. De hoofdzetel werd gevestigd in Gent. In 1806 stond pastoor Triest ook aan de wieg van de Broederschap van het Heilig Hart. In 1908 kwam de eerste vestiging in Nederland tot stand in Venray (provincie Limburg). De zusters verbonden zich hier aan het pas gestichte psychiatrisch ziekenhuis St. Anna. In 1938 had de congregatie 43 huizen en ongeveer 2.000 leden.

 

De missie

Belgisch Congo

Vanuit België was de congregatie in 1888 begonnen met missiewerk. De eerste Nederlandse missiezuster vertrok in 1896 vanuit Antwerpen naar Kongo. Tot aan de oprichting van een Nederlandse afdeling in 1967 werden Nederlandse zusters uitgezonden via het algemeen bestuur in Gent. Het missiewerk was zoals gewoonlijk: onderwijs, opvoeding van kinderen  en weeskinderen en gezondheidszorg. Van alle Nederlandse missiezusters die vóór 1960 naar de missie vertrokken, gingen er 40 naar Kongo.

 

Andere missiegebieden

Een klein aantal Nederlandse zusters werd uitgezonden naar Pakistan, Sri Lanka en Lahore.In 1913 werd ook een eigenlandse congregatie in het leven geroepen, maar deze ging in 1958 weer op in de Europese congregatie.

 

Alle informatie is, tenzij anders vermeld, geput uit:  Katholieke Encyclopaedie 1938, lemma 'Zusters van Liefde', Handen gevouwen, Vints, 100 jaar Zusters van Liefde, brief van zr. Joseph Sarto Smits 23 april 2009.

Organisatie

Algemeen

 

De zusters legden vier geloften af: de drie gebruikelijke (armoede, zuiverheid en gehoorzaamheid) en een vierde betreffende het doen van liefdewerken. De bisschop van Gent benoemde pastoor Triest in 1806 voor het leven tot algemeen-overste van zijn congregatie. Naast hem stond een vrouwelijke algemeen-overste. Deze figuur was vanuit juridisch oogpunt zeer vreemd, maar het duurde tot 1958 voordat hieraan een einde kwam. De paus keurde de congregatie in 1816 goed, waarna de bisschop van Gent in 1820 instemde met de bijzondere regels.Het bestuur was tot diep in de twintigste eeuw zeer centralistisch opgezet. De vrouwelijke algemene overste werd gekozen voor een periode van zes jaar door de zusters van het moederklooster die de geloften hadden afgelegd en door de oversten van de andere huizen en een vertegenwoordiger van elk huis. Materiële en financiële aangelegenheden werden afgehandeld door de mannelijke algemene overste. Het kloosterleven, inclusief het welzijn van de zusters, was de verantwoordelijkheid van zijn vrouwelijke collega. Zij werd bijgestaan door een vicaris die haar bij afwezigheid verving. Beide algemene oversten benoemden vier adviseurs, discreten genaamd. Zij benoemden ook de lokale oversten. De regel en de constituties werden diverse malen versoepeld teneinde de zusters in staat te stellen hun werk te doen in gebieden met een tropisch klimaat en grote afstanden. Gestimuleerd door Rome werd in 1958-1959 een reorganisatie doorgevoerd. De mannelijke algemene overste verdween en in 1966 kwam er een indeling in districten (maar geen provincies). Nederland werd een district in 1967, een jaar later werd Nederland verheven tot provincie. Aanmelding voor de missie geschiedde op vrijwillige basis. Het algemeen bestuur selecteerde uit de aanmeldingen en bepaalde vervolgens waar de zusters naartoe gingen. In de jaren vijftig was het gebruikelijk dat uitzending voor minimaal tien jaar was.

 

Alle informatie is, tenzij anders vermeld, geput uit: Handen gevouwen, Vints, 100 jaar en http://www.archief-museum.zvl.org/nl/hist_2.html)

Doelstelling

Algemeen

De congregatie had 'als specifieke zending [...] Gods voorkeursliefde bekend te maken aan degenen die door de maatschappij aan de kant gezet worden'.   Dit streven vertaalde zich in onderwijs, de zorg voor weeskinderen en verzorging van zieken en ouderen aan huis. Deze actieve doelstellingen moesten verbonden worden met het beschouwende leven dat eveneens tot de doelstellingen behoorde . "Ora et labora" was dan ook het kenmerkende motto.

 

Missie

In de missie gold op het eind van de negentiende eeuw de doelstelling en strategie om eigenlandse meisjes op te voeden die later, samen met de gedoopte en door de paters opgevoede jongens, de basis zouden vormen van een christelijke gemeenschap. De ziekenzorg die de zusters boden aan de inheemse bevolking paste eveneens in die strategie, omdat daarmee een tegenwicht werd geboden aan traditionele genezers. Eventuele gerichtheid op de blanke bevolking had vaak van doen met financiële middelen die daarmee voor hun missie beschikbaar kwamen .

 

Taken en activiteiten
  • Onderwijs (hieronder ook kweekscholen)
  • Gezondheidszorg
  • Pastoraal werk
  • Evangelieverkondiging en catechese
  • Ondersteuning
  • Opleiding van zendingswerkers en missionarissen
  • Opleiding van (inheemse) werkkrachten (Te denken valt aan zendelingen, missionarissen, assistenten enz.)
  • Uitzending van zendingswerkers en missionarissen
  • Werk van en voor vrouwen en meisjes

Geografie

Continenten
  • Afrika
  • Azië
Lokatie
  • Congo
  • Kinkanda (Beneden-Kongo)
  • Mikalayi (Kasaï-gebied)
  • Elisabethstad (Katanga)

Niet-archivalische bronnen

Selectie uit de literatuur
Titel
  • Handen gevouwen. Handen uit de mouwen. De Congregatie van de Zusters van Liefde van Jezus en Maria in Nederland 1908-2008.
Jaar van uitgave
  • 2008

Titel
  • 100 jaar Zusters van Liefde J.M. in Zaire, 1891-1991 / Luc Vints ; i.s.m. Zana Aziza Etambala
Auteur
  • Luc Vints ; Zana Aziza Etambala (1955-)
Paginering
  • 228 p
Uitgever
  • Brussel : Congregatie van de zusters van Liefde van Jezus en MariaLeuven : KADOC
Jaar van uitgave
  • 1992

Titel
  • In alle eerlijkheid : 175 jaar Zusters van Liefde van Jezus en Maria / [opgezet door een werkgroep bestaande uit Zuster Anne-José Billekens ... et al. ; eindred. Ton Smits]
Auteur
  • J.C.M.P. Billekens (1933-) ; Ton Smits (fl.1973)
Paginering
  • 8 p
Uitgever
  • [Nijmegen : Zusters van Liefde van Jezus en Maria]
Jaar van uitgave
  • [1978]


Periodieken
Titel
  • Caritas, Contact. [vroeger in het Frans]
Uitgever
  • Gent / Brussel:
Jaar van uitgave
  • 1908-heden

Titel
  • Petit journal. [soort kroniek van elke gemeenschap]

Titel
  • Relatie, communicatie : jij en ik : nieuws van en voor de Zusters van Liefde van Jezus en Maria van de Nederlandse ProvincieJij en ikRelatie, communicatie, NederlandNieuws van en voor de Zusters van Liefde van Jezus en Maria van de Nederlandse Provincie
Uitgever
  • Venray : Zusters van Liefde van Jezus en Maria van de Nederlandse Provincie
Jaar van uitgave
  • 1978-1997

Titel
  • Caritas : tweemaandelijks tijdschrift / Zusters van Liefde van Jezus en Maria
Paginering
  • ... - vol. 59, no. 1 (1970)
Uitgever
  • Gent : Zusters van Liefde van Jezus en Maria
Jaar van uitgave
  • 1966-1970

Titel
  • Contact / Zusters van Liefde van Jezus en Maria
Paginering
  • 59 (1970) - ...
Uitgever
  • Gent : Zusters van Liefde van Jezus en Maria
Jaar van uitgave
  • 1970-...
Interviews

Geen interviews.


Het archief

Meer over het archief
Beschrijving archief

Het archief van de Nederlandse provincie is gevormd vanaf 1968. Dit archief bevat echter ook oudere stukken, waaronder kopieën uit het archief van het generalaat in Gent. Het Nederlandse archief bestaat uit twee delen die gescheiden worden bewaard, maar er is één plaatsingslijst die nog niet voltooid is en die wordt gemaakt door archivaris zr. Joseph Sarto Smits. De persoonsdossiers van missionarissen zijn nog niet geordend. Deze dossiers bevatten een beschrijving van leven en werk van de missionaris, maar zijn niettemin inhoudelijk erg verschillend. Nog niet geordend zijn de bibliotheek, de collectie voorwerpen, foto's, dia's en tijdschriften.Het nog in bewerking zijnde gedeelte bevindt zich op het adres Lisven in Eindhoven. Het reeds geordende gedeelte in diezelfde stad aan de Geldropseweg 170b. Het archief van het generalaat, dat zich in Gent bevindt, bevat ook stukken over het missiewerk van Nederlandse zusters.

 

Bewaarplaats Zusters van Liefde J/M, Lisven 55, Eindhoven
Periode archief 1967-2011
Openbaarheid openbaar
Opmerkingen openbaarheid

Het archief is weliswaar openbaar, maar er dient een afspraak gemaakt te worden om het archief te kunnen bezoeken. Hierover en de te raadplegen stukken dient men contact op te nemen met Zuster Joseph Sarto Smits.

Omvang 80 archiefdozen (circa 20 meter)
Toegang soort
  • Lijst
Opmerkingen toegang soort plaatsingslijst (concept)
Toegang titel A88a

Bewaarplaats Zusters van Liefde J/M, Geldropseweg 170b, Eindhoven
Periode archief 1967-2011
Openbaarheid openbaar
Opmerkingen openbaarheid

Het archief is weliswaar openbaar, maar er dient een afspraak gemaakt te worden om het archief te kunnen bezoeken. Hiervoor dient men contact op te nemen met Zuster Joseph Sarto Smits.

Omvang circa 120 archiefdozen (circa 30 meter)
Toegang soort
  • Lijst
Opmerkingen toegang soort plaatsingslijst (concept)
Toegang titel A88a
Websites

http://www.archief-museum.zvl.org/nl/archief_papier.html

Verwijzing naar andere archiefvormers
Informatiewaarde Gering