Repertorium van Nederlandse zendings- en missie-archieven 1800-1960

De Katholieke Actie (KA) was de van bovenaf georganiseerde deelname van leken aan het apostolaat van de katholieke kerk. De kerkelijke leiding wilde leken meer betrekken bij het apostolaat. Tegelijkertijd moest de hele beweging wel onder controle van de geestelijkheid blijven. Paus Pius XI had de organisatie in 1922 opgericht om de secularisering van de samenleving tegen te gaan en de kerk te behoeden voor functieverlies. De paus dacht vooral aan de katholieke elite die aan het gewone kerkvolk het goede voorbeeld en leiding moest geven. Op initiatief van aartsbisschop De Jong kwam de Katholieke Actie pas in 1936 in Nederland van de grond. Een belangrijke reden voor deze late start is dat de K.A. moest worden ingepast in de toen al wijd vertakte netwerk van maatschappelijke organisaties voor katholieken. Met name de standsorganisaties speelden daarbij een rol. Na de oorlog richtte de K.A. zich op het behoud van huwelijk en gezin volgens de Vaticaanse normen en tegen het communisme dat als een gevaar voor kerk en samenleving werd gezien. Met de missie heeft de K.A. zich niet specifiek beziggehouden, ook al omdat daar andere organisaties voor waren zoals de Priestermissiebond en het Nationaal Bureau voor Pauselijke Missiewerken. Na 1960 werden de leken mondiger en maakte de K.A. plaats voor andere organisaties waarin leken zich in de kerk konden doen gelden. De invloed van de K.A. is in Nederland nooit zo groot geweest als paus Pius XI had beoogd.

(De Haan, Volgzame elitestrijder; http://www.ru.nl/kdc/over_het_kdc/archief/over_de_archieven/kerkelijk_en/archieven_van/archieven_i/landelijk_centrum/).

De Katholieke Actie werd in Nederland volgens het gebruikelijke patroon diocesaan en parochieel georganiseerd. In 1945 werd ten dienste van de autonome diocesane afdelingen een landelijk bureau opgericht. Er kwam een landelijke leiding, bestaande uit de diocesane directeuren en voorzitters, en een dagelijks bestuur, samengesteld uit twee geestelijken en twee leken. Voorzitter werd in 1945 de filosoof prof. dr. F.Ph.A. Tellegen (1904-1985). Het landelijk bureau streefde naar coördinatie van en samenwerking met het gehele katholieke organisatieleven. Het participeerde daarom in het bestuur van het Katholiek Nederlands Persbureau (KNP), het Nationaal Katholiek Thuisfront, de Katholieke Radio Omroep (KRO) en in het Katholiek Bureau voor Maatschappelijk en Cultureel Overleg. In 1958 werd de KA anders georganiseerd. Was zij tot dan toe diocesaan georganiseerd, in dat jaar kwamen de diocesane organisaties tot een federatie en werd het Landelijk Centrum voor KA onderdeel van het bestuur van de RK Kerkprovincie in Nederland. Eind 1966 werd KA omgezet in het Oriëntatie- en Communicatiecentrum voor Kerk en Wereld De Horstink (http://www.ru.nl/kdc/over_het_kdc/archief/over_de_archieven/kerkelijk_en/archieven_van/archieven_i/landelijk_centrum/).

Het bevorderen van het godsdienstige en kerkelijke leven, het in christelijke zin stimuleren van het persoonlijke en maatschappelijke leven en het steunen van katholieke organisaties op het terrein van onderwijs, opvoeding en pers waren haar belangrijkste werkzaamheden.

(http://www.ru.nl/kdc/over_het_kdc/archief/over_de_archieven/kerkelijk_en/archieven_van/archieven_i/landelijk_centrum/).

• Ondersteuning

• Europa

• Nederland

• Katholiek Nederlands Persbureau