Repertorium van Nederlandse zendings- en missie-archieven 1800-1960

 
English | Nederlands

Nederlandsche Gereformeerde Zendingsvereeniging

Naam Nederlandsche Gereformeerde Zendingsvereeniging
Naamsvarianten
  • NGZV
  • Nederlands Gereformeeerde Zendingsvereniging
Periode 1859-1944
Denominatie Nederlandse Hervormde Kerk tot 1894 / Gereformeerde Kerken in Nederland na 1894
Org Zending

Korte geschiedenis

De NGZV werd begin mei 1859 opgericht op initiatief van dr. C. Schwartz (1817-1870), predikant bij de Vrije Schotse Kerk en 'zende­ling onder Israël' te Amsterdam. In totaal zond de NGZV acht zendelingen uit, van wie Aart Vermeer de eerste was. Hij werd opge­leid aan het seminarie van de Vrije Schotse Kerk in Amsterdam en vertrok in 1861 naar Bata­via. De opleiding van zendelingen kwam daarna in handen van ds. J.H.Donner (1824-1903), zendingsdirec­tor van de Christelij­ke Gere­formeerde Kerk. De NGZV concentreerde zich op Midden-Java. Van de drie corporaties die zich in 1858-1859 hadden afgescheiden van het NZG was zij de kleinste. In 1883 telde de NGVZ 2120 leden en 17 afdelingen. In 1875 bedroeg de begroting slechts f 10.000.

In samenwerking met de Hervormde Ge­meente van Renkum werden in 1880 de zendelin­gen J. Wilhelm en J.J. van Alphen uitge­zonden. Het ideaal van de NGZV was namelijk de zending via kerkelijke banen te laten verlopen. Wilhelm ging naar Poerworedjo op Java, Van Alphen naar Soemba, dat eerder in dat jaar, ondanks geld­gebrek, tot tweede arbeidster­rein was gekozen. Toen echter bleek dat van andere Her­vormde kerkenraden in het land geen steun was te ver­wachten, trok ook de gemeente van Renkum zich terug en stond de NGZV weer alleen. De kerken die ontstonden uit de Doleantie ko­zen eveneens Java tot zendingsgebied en de voorlopige synode van deze Neder­duitsche Gere­formeerde Kerken droeg aan ds. F. Lion Cachet (1835-1899) om dit gebied te inspecteren. Lion Cachet maakte in 1891 een reis, te­vens als vertegenwoordiger van de NGZV, waarvan hij secretaris-buiten­land was. Dit bezoek bracht veel schade toe aan de verhou­dingen tussen de zendelingen en de christenen op Midden Java door de afwijzing van de ja­vaanse evangelist Sadrach.

In 1893 werd dr. J.G. Scheurer door de NGZV als zendeling-arts uitgezonden naar Midden-Java. Achtereenvolgens was hij werkzaam in Poerworedjo, Solo en Jogjakarta.  In 1894 werden alle activiteiten overgedragen aan de in 1892 ontstane Gereformeerde Kerken in Nederland. Dezen hanteerden een ander zendingsconcept waarbij de kerk zelf en niet een los daarvan staande corporatie uitzond. De GKN kende voor de zending een vaste commissie, het Zendingsdeputaatschap der Gereformeerde Kerken in Nederland voor de zending onder heidenen en Mohammedanen. De NGZV bleef na een statutenwijziging wel bestaan als mede-financier van de Gereformeerde zending om legaten veilig te stellen. De laatste vermelding van de NGZV dateert uit 1944. Overigens gaf Scheurer bij deze overgang zijn recht tot sacramentsbediening als zendeling-arts op.

(o.a. ontleend aan: F. Rozemond, Inventaris van de archieven van De Nederlandsche Gereformeerde Zendingsvereeniging, 1859-1894; De Algemeene Zendingscommissie der Christelijke Gereformeerde Kerk, 1861-1892; De Generale Deputaten voor de Zending onder de Heidenen en Mohammedanen, 1892-1946 (Utrecht, 1989), 11-13.
Organisatie

De NGZV was nadrukkelijk ingericht als democratische vereniging, vooral in reactie op de 'starre' inrichting van andere zendingsgenootschappen. Naast het hoofdbestuur en de vereniging te Amsterdam bestonden er plaatselijke verenigingen. Deze kozen in een algemene vergadering het hoofdbestuur en zamelden geld in. Het hoofdbestuur bestond uit 11 leden, waarvan minstens 6 in Amsterdam moesten wonen. Het hoofdbestuur kon verder adviserende leden toevoegen.

Voor meer gegevens over de organisatie van de NGZV zie: Reenders ed., Gereformeerde Zending in Midden-Java 1859-1931, bijlagen A (lijst van hoofdbestuursleden en agenten 1859-1894), B (lijst van afdelingen), C (statistiek van afdelingen en leden 1861-1883), D (statistiek van inkomsten en uitgaven 1862-1894), E (statistiek Javaanse gemeente 1889-1890 met aantallen zielen gesplitst in volwassenen en kinderen en mannen en vrouwen), F (lijst van synodale deputaten), G (lijst van zendende kerken en hun organen van samenwerking 1897-1931), H (lijst van Europese zendingsarbeiders in dienst van de NGZV en/of de GKN in Midden-Java 1862-1931, met biografische gegevens), lijst van ressorten en van de Europeese zendingsarbeiders die er werkzaam waren 1894-1931), J en K (statistiek Midden-Java ten zuiden 1902-1931) en O (lijst van Javaanse en Chinese christenen en medewerkers van de zending).
Doelstelling

'De Vereeniging stelt zich ten doel, om Evangelieboden te vormen en uit te zenden tot de heidenen, en meer bijzonder tot de heidenen, Mohammedanen, en Israëlieten in de Nederlandsche koloniën' (art. 1 van de statuten uit 1859, gepubliceerd in: Reenders, Gereformeerde Zending Midden-Java 1859-1931, 95-96; zie aldaar ook de gewijzigde statuten van 1863 op p. 106-107. Vann belang is ook art. 2: 'De Vereeniging heeft tot grondslag de belijdenis der Hervormde Kerken.' 
Taken en activiteiten
  • Onderwijs (hieronder ook kweekscholen)
  • Geldwerving
  • Gezondheidszorg
  • Informatievoorziening en propaganda
  • Leiding
  • Pastoraal werk
  • Evangelieverkondiging en catechese
  • Bestudering en beschrijving van taal en cultuur
  • Opleiding van (inheemse) werkkrachten (Te denken valt aan zendelingen, missionarissen, assistenten enz.)
  • Uitzending van zendingswerkers en missionarissen
Continenten
  • Azië
Lokatie
  • Nederlands Indië
  • Midden-Java
  • Soemba
  • Batavia
  • Tegal
  • Banjoemas
  • Bagelen
Selectie uit de literatuur
Titel
  • Als uw leerlingen tussen de volken... : op zoek naar de missionaire roeping van de Protestantse Kerk in Nederland anno 2010 / onder red. van Jaap Breetvelt en Philip Quarles van Ufford
Auteur
  • Jacob Nicolaas Breetvelt (1944-) ; Philip Quarles van Ufford (1939-)
Paginering
  • 299 p
Uitgever
  • Zoetermeer : Boekencentrum
Jaar van uitgave
  • cop. 2010
Titel
  • De Gereformeerde zending in Midden-Java, 1859-1931 : een bronnenpublicatie / bew. door H. Reenders
Auteur
  • Hommo Reenders (1935-2009)
Reeks
  • Uitgaven van de Werkgroep voor de Geschiedenis van de Nederlandse Zending en Overzeese Kerken. Grote reeks ; 5
Paginering
  • XX, 975 p
Uitgever
  • Zoetermeer : Boekencentrum
Jaar van uitgave
  • 2001
Bronnenpublicatie
Titel
  • De Gereformeerde zending in Midden-Java, 1859-1931 : een bronnenpublicatie / bew. door H. Reenders
Auteur
  • Hommo Reenders (1935-2009)
Reeks
  • Uitgaven van de Werkgroep voor de Geschiedenis van de Nederlandse Zending en Overzeese Kerken. Grote reeks ; 5
Paginering
  • XX, 975 p
Uitgever
  • Zoetermeer : Boekencentrum
Jaar van uitgave
  • 2001
Titel
  • Gereformeerde zending op Sumba, 1859-1972 : een bronnenpublicatie / bew. door Th. van den End
Auteur
  • Thomas van den End (1940-)
Reeks
  • Project kerkhistorische uitgaven Indonesië ; 2
Paginering
  • XIV, 726 p., [13] p. pl
Uitgever
  • [S.l.] : Raad voor de Zending der Ned. Hervormde Kerk [etc.]
Jaar van uitgave
  • 1987
Periodieken
Titel
  • De heidenbode : maandblad der Ned. Gereformeerde Zendings-Vereeniging
Paginering
  • (nov. 1861) - (apr. 1868) ; Nieuwe Serie, jrg. 1, no. 1 (mei 1868) - jrg. 22, no. 6 (juni 1889) ; Nieuwe Serie, no. 1 (aug. 1889) - no. 60 (nov./dec. 1894) ; Serie 4, no. 1 (feb. 1895) - no. 93 (dec. 1902)
Uitgever
  • Amsterdam : Nederlandsche Gereformeerde Zendings-Vereeniging
Jaar van uitgave
  • 1861-1902
Meer over het archief
Beschrijving archief

Hoewel de NGZV slechts acht zendelingen uitzond is het archief bijzonder rijk aan relevant materiaal. Van alle  zendelingen zijn persoondossiers met correspondentie en rapportage aanwezig, te weten van J.J. van Alphen, Ph. Bieger, H. Guillaume (alleen over opleiding), M. Hildering, R.J. Horstman, P. Jansz, F. Lion Chachet (reis van 1890/91), R.M. Tengku Nataadmata (alleen over opleiding), J.G. Schreurer (arts), H. Stoove, H.F.M. Uhlenbusch, A. Vermeer (de eerste zendeling, vanaf 1861 in Tenga) en J.P. Zuidema. Bijzondere relevantie heeft de gedeponeerde collectie van zendeling J. Wilhelm, met onder andere zijn dagboeken van 1881-1892 en verschillende Javaanse vertalingen.

Het archief is verder goed toegankelijk en overzichtelijk geordend met een verdeling in stukken van algemene aard (notulen bestuursvergaderingen, correspondentie, jaarverslagen en organisatie), en stukken betreffende bijzondere onderwerpen (contacten met zendingsarbeiders, contacten met plaatselijke afdelingen, Gereformeerd zendingscongres, financien, publiciteit, documentatie) en tot slot de gedeponeerde collectie van J. Wilhelm.
Bewaarplaats Het Utrechts Archief, Utrecht
Periode archief 1859-1894
Openbaarheid openbaar
Omvang Inventarisnummers 1-139
Toegang soort
  • Inventaris met inleiding
Opmerkingen toegang soort Digitaal beschikbaar
Toegang titel F. Rozemond, Inventaris van de archieven van De Nederlandsche Gereformeerde Zendingsvereeniging, 1859-1894; De Algemeene Zendingscommissie der Christelijke Gereformeerde Kerk, 1861-1892; De Generale Deputaten voor de Zending onder de Heidenen en Mohammedanen, 1892-1946 (Utrecht, 1989)
Subarchief van

Generaal deputaatschap voor de zending, gereformeerde kerken.
Bijzondere relevantie
Toon
Verberg

9.

Ingekomen stukken van diverse personen en organisaties in bin­nen- en bui­tenland, 1861-1926.

2 omslagen

 

16.

Jaarverslagen, 1871, z.j.

2 stukken

 

 

 

19.

Verslagen van de vergaderingen van de zendelingen in dienst van de NGZV op Midden-Java, 1888-1889.

1 omslag

 

20.

Rapport van de zendelingen Bieger, Uhlenbusch en Vermeer in­zake de verdeling der zendingsgebieden van de NGZV, 1877.

1 stuk

 

21.

Minuten van uitgegane stukken betreffende de kerkelijke or­dening van J. Wilhelm en J.J. van Alphen, 1880.

1 omslag

 

22.

Ingekomen stukken van diverse personen en instellingen betref­fende kerkelijke zending in het algemeen en de Renkumse zending (Wilhelm en Van Alphen), 1880-1883.

1 omslag

 

24.

Rapport van de zendelingen Wilhelm, Horstman, Vermeer en Zuide­ma betreffende de opening van de Keucheniusschool te Poerwored­jo en een financiële regeling voor leerlin­gen die als zendings­helper in dienst van de NGZV of van gemeenten zullen treden, 18­90.

1 stuk

 

26.

Stukken betreffende overheidseisen aan het zendingswerk en onderwijs op Java, 1858-1888.

1 omslag

 

27.

A

kten van toelating tot de residentie Bagelen van de Javaan­se hulpzendelingen Timoteus Sitimoerti en Sadrah Soe­rapra­nata, 1886.

2 stukken

 

32.

Ingekomen stukken van verschillende personen bij ds. F. Lion Cachet, ontvangen tijdens zijn reis door Indië, 1890-1892.

1 omslag

 

33.

Verslagen van de vergaderingen van ds. F. Lion Cachet met de zendelingen Wilhelm, Zuidema, Vermeer en Horstman, 1991 ju­ni 5 - 1892 januari 9.

1 omslag

 


J.J. van Alphen

 

39.

Ingekomen stukken van en minuten van uitgegane stukken aan zendeling J.J. van Alphen, 1878-1885.

1 omslag

 

P. Bieger

 

43.

Ingekomen brieven van M.C. Bieger-Silvius, 1872, 1874, 1889.

1 omslag

 

44.

Ingekomen stukken van zendeling P. Bieger, 1880-1887.

1 omslag

 

 

 

M. Hildering

 

49.

Ingekomen stukken van en minuten van uitgegane stukken aan onderwijzer M. Hildering, 1860-1868.

1 omslag

 

R.J. Horstman

 

52.

Ingekomen stukken van en minuten van uitgegane stukken aan zendeling R.J. Horstman, 1884-1897, met levensschets van M.E. Horstman-Utsch (overleden 1891).

1 omslag

 

53.

Ingekomen brieven van M.E. Horstman-Utsch, 1891.

1 omslag

 

 

J.G. Scheurer

 

Geen selectie m.b.t. culturele interactie

 

 

H. Stoové

 

63.

Ingekomen stukken van en minuten van uitgegane stukken aan zendeling H.Stoové, 1862-1868.

1 omslag

 

 

Radhen Mas Tenkoe Noto Admoko

 

66.

Stukken betreffende de opleiding van leerling Radhen Mas Tenkoe Noto Admoko, 1889-1894, met stukken betreffende zijn overlij­den, 1894.

1 omslag

 

H.W.F. Uhlenbusch

 

67.Stukken betreffende de opleiding van zendeling H.W.F. Uhlen­busch, 1869, 1875.

1 omslag

 

68.Stukken betreffende de arbeid en het ontslag van zendeling H.W.F. Uhlenbusch, 1875-1885.1 omslag

 

A. Vermeer

 

72.Ingekomen stukken van diverse personen betreffende zendeling A. Vermeer, 1861, 1866-1873, 1876-1878, 1887, 1894, z.j.1 omslag

 

73.Ingekomen stukken van en minuten van uitgegane stukken aan zendeling A. Vermeer, 1862-1882, 1886-1891, z.j.1 pak

 

74.Ingekomen brieven van A. Vermeer-Letz, 1867, 1869, 1871, 1876, 1891-1893.

1 omslag

 

 

A. Vermeer jr.

 

78.Ingekomen stukken van leerling A. Vermeer jr., 1888, 1891, 1892, 1895, 1899.

1 omslag


J. Wilhelm

 

79.Ingekomen stukken van zendeling J. Wilhelm, 1874, 1877, 1881-1889.

1 pak

 

83.Advies van G.J. Grashuis, lector aan de Rijksuniversiteit te Leiden betreffende de uitgave van Wilhelms Javaanse verta-ling van de Heidelbergse Catechismus en het Kort Begrip, 1887.1 stuk

 


J.P. Zuidema

 

87.Ingekomen stukken van en minuten van uitgegane stukken aan onderwijzer J.P. Zuidema, 1886-1895.1 omslag

 

GEDEPONEEERDE COLLECTIE (VERZAMELING J. WILHELM) (1880-1899)

 

 

114.Ingekomen stukken van de Nederlandse Gereformeerde Zendings-vereniging, 1880-1883.

1 omslag

 

115.Ingekomen stukken van verschillende personen, 1880, 1882-1884, 1887, 1889-1892.

1 omslag

 

116.Brief aan de Gouverneur Generaal van Nederlands Indië be­tref­fende de vrijheid van de christenen in Bagelen, Banjoe­mas en Pekalongan en hun onafhankelijkheid van de Pro­tes­tantse Kerk in Nederlands Indië, 1883. Concept.1 stuk

 

117.Minuten van uitgegane stukken aan de Nederlandse Gerefor- meer­de Zendingsvereni­ging, 1890-1892.1 omslag

 

118.Brief aan zendeling R.J. Horstman betreffende het bezoek- werk door de Javaanse zen­dingshelper Jacob, 1891.1 stuk

 

119.Ingekomen stukken bij M. Wilhelm-Bol, 1893,1899.3 stukken

 

120.Concepten van uitgegane stukken, met aantekeningen, z.j.

1 omslag

 

D a g b o e k e n e n a a n t e k e n i n g e n

 

121-126.Dagboeken van J. Wilhelm, 1881-1890.6 deeltjes

121. 1881 jan. 1 - 1884 dec. 31

122. 1881 jan. 1 - 1885 sept. 26

123. 1885 sept. 26 - 1886 okt. 1

124. 1886 okt. 4 - 1887 sept. 24

125. 1887 sept. 25 - 1888 aug. 26

126. 1888 aug. 27 - 1890 aug. 30

 

127.Aantekeningen over het bezoek van ds. F. Lion Cachet aan Java, 1891.

1 deeltje

 

128.Aantekeningen betreffende de zending in Midden Java hoofdza­kelijk in de residenties Djokjakarta, Bagelen, Banjoemas, Tegal en Pekalongan, over de periode 1838-1880, z.j.

1 deeltje

 

Z e n d i n g s a r b e i d

 

129.Register met uitleg van de Apostolische Geloofsbelijde­nis in Javaans door J. Wilhelm, (ca. 1880)-1890.1 deel

 

130.Register met preken in Javaans door J. Wilhelm, 1884-1886.

1 deel

 

131.Register met Javaanse handschriften handelend over de hoogste trap van de beoefening van de islamitische mystiek, de aan­schouwing Gods en hoe deze wordt be­reikt, z.j.

1 deel

N.B.Met tussen­gelegde Nederlandstalige toe­lich­ting.

 

132.Register met Javaanse dichtwerken en met mystiek proza, Ja­vaans handschrift, z.j.

1 deel

 

133.Vertalingen en Javaanse taaloefeningen van J. Wilhelm, z.j.

1 omslag

 

134.Registers houdende pastorale aantekeningen van J. Wilhelm, 1889, 1890, z.j.

1 omslag

 

135.Stuk houdende een toespraak van J. Wilhelm voor de Inlandse Christelijke gemeente te Djokja, bij de komst van de zen­dings­hel­pers A. Vermeer jr. en Radhen-Mas-Tenkoe-Noto Admo­ko, 1889, met toespraak van onderwijzer J.P. Zuidema uit­gesproken bij het begin van hun zen­dingswerk, (ca.1889).2 stukken

 

D o c u m e n t a t i e

 

136."Missionary Church at Ermelo", folder van de zendings­gemeen­te te Ermelo, met daarop aantekeningen van ds. H.W. Witte­veen, (ca. 1880). 1 stuk

 

137.Javaanstalige boeken, 1891, z.j.2 deeltjes

 

 

Selectie fase 3 (februari 2009)

 

Géén stukken die beantwoorden aan de criteria van december 2009

Wél in de collectie Wilhelm namelijk de inv. nrs.

129

130

131

132

133

134

 

zie verder hierboven

 
Audio-visueel materiaal

139.Foto's van J. Wilhelm, Sadrach, Timotioes en Moesa, Timoti­oes en echtgenote, graf van J. Wilhelm.

4 foto's
Verwijzing naar andere archiefvormers
Informatiewaarde Groot

Geschiedenis

Korte geschiedenis

De NGZV werd begin mei 1859 opgericht op initiatief van dr. C. Schwartz (1817-1870), predikant bij de Vrije Schotse Kerk en 'zende­ling onder Israël' te Amsterdam. In totaal zond de NGZV acht zendelingen uit, van wie Aart Vermeer de eerste was. Hij werd opge­leid aan het seminarie van de Vrije Schotse Kerk in Amsterdam en vertrok in 1861 naar Bata­via. De opleiding van zendelingen kwam daarna in handen van ds. J.H.Donner (1824-1903), zendingsdirec­tor van de Christelij­ke Gere­formeerde Kerk. De NGZV concentreerde zich op Midden-Java. Van de drie corporaties die zich in 1858-1859 hadden afgescheiden van het NZG was zij de kleinste. In 1883 telde de NGVZ 2120 leden en 17 afdelingen. In 1875 bedroeg de begroting slechts f 10.000.

In samenwerking met de Hervormde Ge­meente van Renkum werden in 1880 de zendelin­gen J. Wilhelm en J.J. van Alphen uitge­zonden. Het ideaal van de NGZV was namelijk de zending via kerkelijke banen te laten verlopen. Wilhelm ging naar Poerworedjo op Java, Van Alphen naar Soemba, dat eerder in dat jaar, ondanks geld­gebrek, tot tweede arbeidster­rein was gekozen. Toen echter bleek dat van andere Her­vormde kerkenraden in het land geen steun was te ver­wachten, trok ook de gemeente van Renkum zich terug en stond de NGZV weer alleen. De kerken die ontstonden uit de Doleantie ko­zen eveneens Java tot zendingsgebied en de voorlopige synode van deze Neder­duitsche Gere­formeerde Kerken droeg aan ds. F. Lion Cachet (1835-1899) om dit gebied te inspecteren. Lion Cachet maakte in 1891 een reis, te­vens als vertegenwoordiger van de NGZV, waarvan hij secretaris-buiten­land was. Dit bezoek bracht veel schade toe aan de verhou­dingen tussen de zendelingen en de christenen op Midden Java door de afwijzing van de ja­vaanse evangelist Sadrach.

In 1893 werd dr. J.G. Scheurer door de NGZV als zendeling-arts uitgezonden naar Midden-Java. Achtereenvolgens was hij werkzaam in Poerworedjo, Solo en Jogjakarta.  In 1894 werden alle activiteiten overgedragen aan de in 1892 ontstane Gereformeerde Kerken in Nederland. Dezen hanteerden een ander zendingsconcept waarbij de kerk zelf en niet een los daarvan staande corporatie uitzond. De GKN kende voor de zending een vaste commissie, het Zendingsdeputaatschap der Gereformeerde Kerken in Nederland voor de zending onder heidenen en Mohammedanen. De NGZV bleef na een statutenwijziging wel bestaan als mede-financier van de Gereformeerde zending om legaten veilig te stellen. De laatste vermelding van de NGZV dateert uit 1944. Overigens gaf Scheurer bij deze overgang zijn recht tot sacramentsbediening als zendeling-arts op.

(o.a. ontleend aan: F. Rozemond, Inventaris van de archieven van De Nederlandsche Gereformeerde Zendingsvereeniging, 1859-1894; De Algemeene Zendingscommissie der Christelijke Gereformeerde Kerk, 1861-1892; De Generale Deputaten voor de Zending onder de Heidenen en Mohammedanen, 1892-1946 (Utrecht, 1989), 11-13.
Organisatie

De NGZV was nadrukkelijk ingericht als democratische vereniging, vooral in reactie op de 'starre' inrichting van andere zendingsgenootschappen. Naast het hoofdbestuur en de vereniging te Amsterdam bestonden er plaatselijke verenigingen. Deze kozen in een algemene vergadering het hoofdbestuur en zamelden geld in. Het hoofdbestuur bestond uit 11 leden, waarvan minstens 6 in Amsterdam moesten wonen. Het hoofdbestuur kon verder adviserende leden toevoegen.

Voor meer gegevens over de organisatie van de NGZV zie: Reenders ed., Gereformeerde Zending in Midden-Java 1859-1931, bijlagen A (lijst van hoofdbestuursleden en agenten 1859-1894), B (lijst van afdelingen), C (statistiek van afdelingen en leden 1861-1883), D (statistiek van inkomsten en uitgaven 1862-1894), E (statistiek Javaanse gemeente 1889-1890 met aantallen zielen gesplitst in volwassenen en kinderen en mannen en vrouwen), F (lijst van synodale deputaten), G (lijst van zendende kerken en hun organen van samenwerking 1897-1931), H (lijst van Europese zendingsarbeiders in dienst van de NGZV en/of de GKN in Midden-Java 1862-1931, met biografische gegevens), lijst van ressorten en van de Europeese zendingsarbeiders die er werkzaam waren 1894-1931), J en K (statistiek Midden-Java ten zuiden 1902-1931) en O (lijst van Javaanse en Chinese christenen en medewerkers van de zending).
Doelstelling

'De Vereeniging stelt zich ten doel, om Evangelieboden te vormen en uit te zenden tot de heidenen, en meer bijzonder tot de heidenen, Mohammedanen, en Israëlieten in de Nederlandsche koloniën' (art. 1 van de statuten uit 1859, gepubliceerd in: Reenders, Gereformeerde Zending Midden-Java 1859-1931, 95-96; zie aldaar ook de gewijzigde statuten van 1863 op p. 106-107. Vann belang is ook art. 2: 'De Vereeniging heeft tot grondslag de belijdenis der Hervormde Kerken.' 
Taken en activiteiten
  • Onderwijs (hieronder ook kweekscholen)
  • Geldwerving
  • Gezondheidszorg
  • Informatievoorziening en propaganda
  • Leiding
  • Pastoraal werk
  • Evangelieverkondiging en catechese
  • Bestudering en beschrijving van taal en cultuur
  • Opleiding van (inheemse) werkkrachten (Te denken valt aan zendelingen, missionarissen, assistenten enz.)
  • Uitzending van zendingswerkers en missionarissen

Geografie

Continenten
  • Azië
Lokatie
  • Nederlands Indië
  • Midden-Java
  • Soemba
  • Batavia
  • Tegal
  • Banjoemas
  • Bagelen

Niet-archivalische bronnen

Selectie uit de literatuur
Titel
  • Als uw leerlingen tussen de volken... : op zoek naar de missionaire roeping van de Protestantse Kerk in Nederland anno 2010 / onder red. van Jaap Breetvelt en Philip Quarles van Ufford
Auteur
  • Jacob Nicolaas Breetvelt (1944-) ; Philip Quarles van Ufford (1939-)
Paginering
  • 299 p
Uitgever
  • Zoetermeer : Boekencentrum
Jaar van uitgave
  • cop. 2010
Titel
  • De Gereformeerde zending in Midden-Java, 1859-1931 : een bronnenpublicatie / bew. door H. Reenders
Auteur
  • Hommo Reenders (1935-2009)
Reeks
  • Uitgaven van de Werkgroep voor de Geschiedenis van de Nederlandse Zending en Overzeese Kerken. Grote reeks ; 5
Paginering
  • XX, 975 p
Uitgever
  • Zoetermeer : Boekencentrum
Jaar van uitgave
  • 2001
Bronnenpublicatie
Titel
  • De Gereformeerde zending in Midden-Java, 1859-1931 : een bronnenpublicatie / bew. door H. Reenders
Auteur
  • Hommo Reenders (1935-2009)
Reeks
  • Uitgaven van de Werkgroep voor de Geschiedenis van de Nederlandse Zending en Overzeese Kerken. Grote reeks ; 5
Paginering
  • XX, 975 p
Uitgever
  • Zoetermeer : Boekencentrum
Jaar van uitgave
  • 2001
Titel
  • Gereformeerde zending op Sumba, 1859-1972 : een bronnenpublicatie / bew. door Th. van den End
Auteur
  • Thomas van den End (1940-)
Reeks
  • Project kerkhistorische uitgaven Indonesië ; 2
Paginering
  • XIV, 726 p., [13] p. pl
Uitgever
  • [S.l.] : Raad voor de Zending der Ned. Hervormde Kerk [etc.]
Jaar van uitgave
  • 1987
Periodieken
Titel
  • De heidenbode : maandblad der Ned. Gereformeerde Zendings-Vereeniging
Paginering
  • (nov. 1861) - (apr. 1868) ; Nieuwe Serie, jrg. 1, no. 1 (mei 1868) - jrg. 22, no. 6 (juni 1889) ; Nieuwe Serie, no. 1 (aug. 1889) - no. 60 (nov./dec. 1894) ; Serie 4, no. 1 (feb. 1895) - no. 93 (dec. 1902)
Uitgever
  • Amsterdam : Nederlandsche Gereformeerde Zendings-Vereeniging
Jaar van uitgave
  • 1861-1902

Het archief

Meer over het archief
Beschrijving archief

Hoewel de NGZV slechts acht zendelingen uitzond is het archief bijzonder rijk aan relevant materiaal. Van alle  zendelingen zijn persoondossiers met correspondentie en rapportage aanwezig, te weten van J.J. van Alphen, Ph. Bieger, H. Guillaume (alleen over opleiding), M. Hildering, R.J. Horstman, P. Jansz, F. Lion Chachet (reis van 1890/91), R.M. Tengku Nataadmata (alleen over opleiding), J.G. Schreurer (arts), H. Stoove, H.F.M. Uhlenbusch, A. Vermeer (de eerste zendeling, vanaf 1861 in Tenga) en J.P. Zuidema. Bijzondere relevantie heeft de gedeponeerde collectie van zendeling J. Wilhelm, met onder andere zijn dagboeken van 1881-1892 en verschillende Javaanse vertalingen.

Het archief is verder goed toegankelijk en overzichtelijk geordend met een verdeling in stukken van algemene aard (notulen bestuursvergaderingen, correspondentie, jaarverslagen en organisatie), en stukken betreffende bijzondere onderwerpen (contacten met zendingsarbeiders, contacten met plaatselijke afdelingen, Gereformeerd zendingscongres, financien, publiciteit, documentatie) en tot slot de gedeponeerde collectie van J. Wilhelm.
Bewaarplaats Het Utrechts Archief, Utrecht
Periode archief 1859-1894
Openbaarheid openbaar
Omvang Inventarisnummers 1-139
Toegang soort
  • Inventaris met inleiding
Opmerkingen toegang soort Digitaal beschikbaar
Toegang titel F. Rozemond, Inventaris van de archieven van De Nederlandsche Gereformeerde Zendingsvereeniging, 1859-1894; De Algemeene Zendingscommissie der Christelijke Gereformeerde Kerk, 1861-1892; De Generale Deputaten voor de Zending onder de Heidenen en Mohammedanen, 1892-1946 (Utrecht, 1989)
Subarchief van

Generaal deputaatschap voor de zending, gereformeerde kerken.
Bijzondere relevantie

9.

Ingekomen stukken van diverse personen en organisaties in bin­nen- en bui­tenland, 1861-1926.

2 omslagen

 

16.

Jaarverslagen, 1871, z.j.

2 stukken

 

 

 

19.

Verslagen van de vergaderingen van de zendelingen in dienst van de NGZV op Midden-Java, 1888-1889.

1 omslag

 

20.

Rapport van de zendelingen Bieger, Uhlenbusch en Vermeer in­zake de verdeling der zendingsgebieden van de NGZV, 1877.

1 stuk

 

21.

Minuten van uitgegane stukken betreffende de kerkelijke or­dening van J. Wilhelm en J.J. van Alphen, 1880.

1 omslag

 

22.

Ingekomen stukken van diverse personen en instellingen betref­fende kerkelijke zending in het algemeen en de Renkumse zending (Wilhelm en Van Alphen), 1880-1883.

1 omslag

 

24.

Rapport van de zendelingen Wilhelm, Horstman, Vermeer en Zuide­ma betreffende de opening van de Keucheniusschool te Poerwored­jo en een financiële regeling voor leerlin­gen die als zendings­helper in dienst van de NGZV of van gemeenten zullen treden, 18­90.

1 stuk

 

26.

Stukken betreffende overheidseisen aan het zendingswerk en onderwijs op Java, 1858-1888.

1 omslag

 

27.

A

kten van toelating tot de residentie Bagelen van de Javaan­se hulpzendelingen Timoteus Sitimoerti en Sadrah Soe­rapra­nata, 1886.

2 stukken

 

32.

Ingekomen stukken van verschillende personen bij ds. F. Lion Cachet, ontvangen tijdens zijn reis door Indië, 1890-1892.

1 omslag

 

33.

Verslagen van de vergaderingen van ds. F. Lion Cachet met de zendelingen Wilhelm, Zuidema, Vermeer en Horstman, 1991 ju­ni 5 - 1892 januari 9.

1 omslag

 


J.J. van Alphen

 

39.

Ingekomen stukken van en minuten van uitgegane stukken aan zendeling J.J. van Alphen, 1878-1885.

1 omslag

 

P. Bieger

 

43.

Ingekomen brieven van M.C. Bieger-Silvius, 1872, 1874, 1889.

1 omslag

 

44.

Ingekomen stukken van zendeling P. Bieger, 1880-1887.

1 omslag

 

 

 

M. Hildering

 

49.

Ingekomen stukken van en minuten van uitgegane stukken aan onderwijzer M. Hildering, 1860-1868.

1 omslag

 

R.J. Horstman

 

52.

Ingekomen stukken van en minuten van uitgegane stukken aan zendeling R.J. Horstman, 1884-1897, met levensschets van M.E. Horstman-Utsch (overleden 1891).

1 omslag

 

53.

Ingekomen brieven van M.E. Horstman-Utsch, 1891.

1 omslag

 

 

J.G. Scheurer

 

Geen selectie m.b.t. culturele interactie

 

 

H. Stoové

 

63.

Ingekomen stukken van en minuten van uitgegane stukken aan zendeling H.Stoové, 1862-1868.

1 omslag

 

 

Radhen Mas Tenkoe Noto Admoko

 

66.

Stukken betreffende de opleiding van leerling Radhen Mas Tenkoe Noto Admoko, 1889-1894, met stukken betreffende zijn overlij­den, 1894.

1 omslag

 

H.W.F. Uhlenbusch

 

67.Stukken betreffende de opleiding van zendeling H.W.F. Uhlen­busch, 1869, 1875.

1 omslag

 

68.Stukken betreffende de arbeid en het ontslag van zendeling H.W.F. Uhlenbusch, 1875-1885.1 omslag

 

A. Vermeer

 

72.Ingekomen stukken van diverse personen betreffende zendeling A. Vermeer, 1861, 1866-1873, 1876-1878, 1887, 1894, z.j.1 omslag

 

73.Ingekomen stukken van en minuten van uitgegane stukken aan zendeling A. Vermeer, 1862-1882, 1886-1891, z.j.1 pak

 

74.Ingekomen brieven van A. Vermeer-Letz, 1867, 1869, 1871, 1876, 1891-1893.

1 omslag

 

 

A. Vermeer jr.

 

78.Ingekomen stukken van leerling A. Vermeer jr., 1888, 1891, 1892, 1895, 1899.

1 omslag


J. Wilhelm

 

79.Ingekomen stukken van zendeling J. Wilhelm, 1874, 1877, 1881-1889.

1 pak

 

83.Advies van G.J. Grashuis, lector aan de Rijksuniversiteit te Leiden betreffende de uitgave van Wilhelms Javaanse verta-ling van de Heidelbergse Catechismus en het Kort Begrip, 1887.1 stuk

 


J.P. Zuidema

 

87.Ingekomen stukken van en minuten van uitgegane stukken aan onderwijzer J.P. Zuidema, 1886-1895.1 omslag

 

GEDEPONEEERDE COLLECTIE (VERZAMELING J. WILHELM) (1880-1899)

 

 

114.Ingekomen stukken van de Nederlandse Gereformeerde Zendings-vereniging, 1880-1883.

1 omslag

 

115.Ingekomen stukken van verschillende personen, 1880, 1882-1884, 1887, 1889-1892.

1 omslag

 

116.Brief aan de Gouverneur Generaal van Nederlands Indië be­tref­fende de vrijheid van de christenen in Bagelen, Banjoe­mas en Pekalongan en hun onafhankelijkheid van de Pro­tes­tantse Kerk in Nederlands Indië, 1883. Concept.1 stuk

 

117.Minuten van uitgegane stukken aan de Nederlandse Gerefor- meer­de Zendingsvereni­ging, 1890-1892.1 omslag

 

118.Brief aan zendeling R.J. Horstman betreffende het bezoek- werk door de Javaanse zen­dingshelper Jacob, 1891.1 stuk

 

119.Ingekomen stukken bij M. Wilhelm-Bol, 1893,1899.3 stukken

 

120.Concepten van uitgegane stukken, met aantekeningen, z.j.

1 omslag

 

D a g b o e k e n e n a a n t e k e n i n g e n

 

121-126.Dagboeken van J. Wilhelm, 1881-1890.6 deeltjes

121. 1881 jan. 1 - 1884 dec. 31

122. 1881 jan. 1 - 1885 sept. 26

123. 1885 sept. 26 - 1886 okt. 1

124. 1886 okt. 4 - 1887 sept. 24

125. 1887 sept. 25 - 1888 aug. 26

126. 1888 aug. 27 - 1890 aug. 30

 

127.Aantekeningen over het bezoek van ds. F. Lion Cachet aan Java, 1891.

1 deeltje

 

128.Aantekeningen betreffende de zending in Midden Java hoofdza­kelijk in de residenties Djokjakarta, Bagelen, Banjoemas, Tegal en Pekalongan, over de periode 1838-1880, z.j.

1 deeltje

 

Z e n d i n g s a r b e i d

 

129.Register met uitleg van de Apostolische Geloofsbelijde­nis in Javaans door J. Wilhelm, (ca. 1880)-1890.1 deel

 

130.Register met preken in Javaans door J. Wilhelm, 1884-1886.

1 deel

 

131.Register met Javaanse handschriften handelend over de hoogste trap van de beoefening van de islamitische mystiek, de aan­schouwing Gods en hoe deze wordt be­reikt, z.j.

1 deel

N.B.Met tussen­gelegde Nederlandstalige toe­lich­ting.

 

132.Register met Javaanse dichtwerken en met mystiek proza, Ja­vaans handschrift, z.j.

1 deel

 

133.Vertalingen en Javaanse taaloefeningen van J. Wilhelm, z.j.

1 omslag

 

134.Registers houdende pastorale aantekeningen van J. Wilhelm, 1889, 1890, z.j.

1 omslag

 

135.Stuk houdende een toespraak van J. Wilhelm voor de Inlandse Christelijke gemeente te Djokja, bij de komst van de zen­dings­hel­pers A. Vermeer jr. en Radhen-Mas-Tenkoe-Noto Admo­ko, 1889, met toespraak van onderwijzer J.P. Zuidema uit­gesproken bij het begin van hun zen­dingswerk, (ca.1889).2 stukken

 

D o c u m e n t a t i e

 

136."Missionary Church at Ermelo", folder van de zendings­gemeen­te te Ermelo, met daarop aantekeningen van ds. H.W. Witte­veen, (ca. 1880). 1 stuk

 

137.Javaanstalige boeken, 1891, z.j.2 deeltjes

 

 

Selectie fase 3 (februari 2009)

 

Géén stukken die beantwoorden aan de criteria van december 2009

Wél in de collectie Wilhelm namelijk de inv. nrs.

129

130

131

132

133

134

 

zie verder hierboven

 
Audio-visueel materiaal

139.Foto's van J. Wilhelm, Sadrach, Timotioes en Moesa, Timoti­oes en echtgenote, graf van J. Wilhelm.

4 foto's
Verwijzing naar andere archiefvormers
Informatiewaarde Groot