Repertorium van Nederlandse zendings- en missie-archieven 1800-1960

In 1920 bundelden tien missionerende congregaties hun krachten in de Vereenigde Missionarissen. Zij wilden hiermee een tegenwicht vormen tegen de in 1919 opgerichte Priester Missiebond die het werk van broeders, zusters en inheems personeel minder belangrijk vond dan het missiewerk van priesters. De organisatie organiseerde tentoonstellingen die bedoeld waren om missie te propageren en om geld in te zamelen. Tussen 1919 en 1955 organiseerde men maar liefst 144 tentoonstellingen, wat behalve geld ook roepingen opleverde. Men spande zich ook in om de bijdragen aan de tentoonstellingen goed op elkaar af te stemmen. Dit was de eerste keer dat orden en congregaties -zij het slechts die van priesters- samenwerkten (Bergers, Globalisten, 43; Willemsen (2005)31-53, met name 39; Willemsen, I, par. 4-15).

De meeste missionerende orden en congregaties van priester-religieuzen werden lid. Er kwam een reglement dat onder meer de verdeling van de opbrengsten regelde. Broeders en zusters mochten geen stands bemannen, zelfs geen koffie schenken (Willemsen, Missio, 29-30 (met lijst van leden). Kort na de Tweede Wereldoorlog waren  27 orden en congregaties aangesloten. In functionele zin is het in 1952 opgerichte Secretariaat Nederlandse Priester-Religieuzen de opvolger van de VM (Bergers, Globalisten, 45).

Nieuwe leden moesten voldoen aan een door het Centraal Bestuur opgestelde lijst van voorwaarden. Zo was lidmaatschap alleen mogelijk voor orden en congregaties die een missiehuis in Nederland hadden. Congregaties van zusters of broeders waren uitgesloten van lidmaatschap, omdat zij slechts de hulptroepen van de priester-missionarissen zouden zijn (Willemsen (2005) 31-53, met name 39). In 1957 ging de vereniging samenwerken met het Nationaal Bureau Pauselijke Missiewerken. Het Centraal Bestuur werd vervangen door een Concilium bestaande uit het bestuur van de Vereenigde Missionarissen en de vijf directeuren van de diocesane missiebureaus. Voorzitter werd Van Hussen, de directeur van het Nationaal Bureau (Willemsen, Missio, 48). De organisatie is opgeheven in 1967 (Willemsen OV15).

Samenwerking, met name met betrekking tot de organisatie van algemene missietentoonstellingen waarop elke orde of congregatie zijn eigen stand kreeg. (Willemsen OV15).

• Geldwerving
• Informatievoorziening en propaganda

• Europa

• Nederland

In het Erfgoedcentrum Nederlands Kloosterleven bevinden zich:

Archief Missionarissen van het Heilig Hart:

Verenigde Missionarissen, 1920-1964 (met hiaten) (inv. nr. 82)

Archief Sociëteit Afrikaanse Missiën:

Verenigde Missionarissen en Stichting SNPR, organisaties waar SMA bij was aangesloten, 1944-1952 (inv. nr. 691)

Met plan uit 1944 om naar Duits voorbeeld een vereniging van superioren [van missiecongregaties]  op te richten. Met statuten van de Duitse vereniging. Art. 2 met de doelstelling luidt in vertaling: ‘I. Door gemeenschappelijk overleg te komen tot een overeenstemmend en stelselmatig handelen bij het missiewerk, en de broederlijke eensgezindheid onder de verschillende Orden en Congregaties te bevorderen. II. Door haar instituut te Berlijn  -het generaal secretariaat-  de aangesloten Orden en Congregaties gezamenlijk te vertegenwoordigen.’. Met verslag van vergadering van 5 juli 1945.

Verslag bijeenkomst 33 abten en provinciaals op het provincialaat van de Kapucijnen in ’s-Hertogenbosch op 26 november 1952 met besluit tot oprichting van een secretariaat. Voorbeeld is het Secretariaat voor de Religieuze orden en Congregaties dat in Duitsland sinds 1899 bestaat. Men besluit ook om zes secties op te richten waaronder een voor de missie.

Verder is in dit archief vermeldenswaard:

Voorschrift over missietentoonstellingen gekwalificeerd als vertrouwelijk, 1927

In het archief van de congreatie van de Assumptionisten bevinden zich:

C 209/01. Voorgeschiedenis (1915-1920); vergaderingen (1920-1965) met zakenregister (1920-1934). 1915-1965.

1 omslag

C 209/02. Stukken: rapport (1943); bijeenkomsten (1944, 1948); aanwijzingen voor missietentoonstelling. 1943-1952.

1 omslag

C 209/03. Stukken: ontwerp huishoudelijk reglement; missiepreken; samenwerking met KNP; kwestie missietentoonstelling; ledenvergadering; adreslijst. 1952-1956.

1 omslag

C 209/04. Stukken: missietentoonstelling; algemene missiekalender; nota (8 juni 1964) met opmerkingen; bijeenkomsten. 1952-1966.

1 omslag

C 209/05. Stukken betreffende missietentoonstelling; rapporten; vragenlijst; missieplan Mgr. Feron. 1956-1964.

1 omslag

C 209/08. Ned. Volkenkundig Missiemuseum Tilburg (F. Wijnhoven is lid bestuur); notulen; stukken. 1959-1960.

1 omslag

In het Katholiek Documentatie Centrum bevinden zich in de Verzameling Losse Archivalia de volgende stukken:

LARC nr. 1795. Stukken betreffende de Vereenigde Missionarissen te Tilburg. 1927, 1931, 1936-1940, 1962-1964, z.j, 1 omslag;

LARC nr. 4028. Stukken betreffende de Vereenigde Missionarissen. 1928, z.j, 1 omslag;

LARC nr. 6195. Brief van pater W. Keller sj, voorzitter van de Vereenigde Missionarissen, aan K. Middelhoff over de plaats van de Katholieke Radio Omroep (KRO) als zendgemachtigde op de PJC-zender. 1946, 1 stuk.

• Algemene Missie Tentoonstelling
• Priester Missie Bond
• Missapos
• Assumptionisten (AA)