Repertorium van Nederlandse zendings- en missie-archieven 1800-1960

Contact

Kraemer, Hendrik

Burgelijke naam	Kraemer, Hendrik
Periode	1888-1965
Denominatie	Nederlandse Hervormde Kerk
Org	Zending

Geschiedenis
Geografie
Niet-archivalische bronnen
Het archief
Totaal

Biografische gegevens

Hendrik Kraemer (1888-1965), theoloog, taalkundige en islamoloog, doorliep van 1905 tot 1909 de Nederlandse Zendingsschool. Daarna werd hij door het Nederlands Bijbelgenootschap aangenomen als alumnus en studeerde hij van 1911 tot 1921 Indonesische taal- en letterkunde in Leiden. In deze periode promoveerde hij ook. In 1922 zond het Ned. Bijbelgenootschap hem uit naar Java, met als opdracht de revisie van de Javaanse bijbelvertaling, maar daarnaast vooral ook de bestudering van de nieuwere stromingen onder Javaanse intellectuelen en binnen de islam en het geven van voorlichting aan de zending over deze zaken. Daartoe verzorgde hij onder andere de rubriek 'Overzichten van de Inheemsche Pers' in het Indische zendingstijdschrift De Opwekker. Verder stimuleerde hij de verzelfstandiging van kerken op Java, Sumatra en Celebes en in de Molukken. Zijn uitgangspunt daarbij was, dat zelfstandigheid niet komt aan het einde, maar aan het begin behoort te staan. Onder andere dankzij zijn inzet werd in 1934 de Hogere Theologische School geopend, gevestigd Buitenzorg (Bogor) in 1934, in 1936 overgebracht naar Batavia).

Na zijn repatriëring in 1935 was hij van 1937-1947 hoogleraar in de godsdienstgeschiedenis en -fenomenologie) te Leiden. In opdracht van de International Missionary Council schreef hij The Christian Message in a non-Christian World (London 1938), later aangevuld met Religion and the Christian Faith (London 1956). In het eerstgenoemde werk betoogde Kraemer, beïnvloed door de theoloog Karl Barth, dat de openbaring zoals verwoord in de Bijbel afkomstig is van God alleen en dat andere godsdiensten geen elementen van Goddelijke openbaring bevatten. Deze opvatting, ook wel bijbels realisme genoemd, stuitte op weerstand bij kerken buiten Europa (Hogg, Ecumenical Foundations, 295-296). In 1947 werd Kraemer directeur van het Oecumenisch Instituut op Chateau de Bossey bij Genève. Publicaties en archief van H. Kraemer zijn beschreven in M. Dirkzwager (ed.), Hendrik Kraemer, Bibliografie en Archief, No. 22 Reeks IIMO, 1988 (zie hierna, EB 1731).

[uit: Biografisch Lexicon voor de Geschiedenis van het Nederlandse Protestantisme, deel I, p. 104-111 (met literatuurlijst)]

Biografie(engels)

Hendrik Kraemer (1888-1965), theologian, linguist and expert in Islam, attended the Dutch Missionary School from 1905 until 1909. Later he was employed by the Dutch Bible Society as 'alumnus' [= pupil] and studied Indonesian languages and literature in Leiden from 1911 until 1921. In this period he also took his doctor's degree. In 1922 the Dutch Bible Society sent him out to Java, with the mandate to revise the Javanese Bible translation and to study the new trends among Javanese intellectuals and within Islam and the supply of information to the mission about these matters. With that aim, he wrote the column 'Surveys of the Native Press' in the Indian mission journal De Opwekker[= The Awakener]. In addition, he promoted making the churches on Java, Sumatra, Celebes and the Moluccos autonomous. His point of view was that independence does not come at the end, but should be the starting point. Owing to his dedication among other reasons, the Higher Theological School was opened in 1934 (established in Buitenzorg (Bogor), transferred to Batavia in 1936).

After his repatriation he was Professor in the History of Religions and Phenomenology in Leiden from 1937 until 1947. He was commissioned by the International Missionary Council to write The Christian Message in a non-Christian World (London 1938), later supplemented with Religion and the Christian Faith (Londen 1956). In the former Kraemer, under the influence of the theologian Karl Barth, argued that the Revelation as worded in the Bible has come from God alone and that other religions do not have any elements of a God-given Revelation. This view, also called Biblical realism, incited resistance among churches outside Europe (Hogg, Ecumenical Foundations, 295-296). In 1947 Kraemer became director of the Ecumenical Institute in Chateau de Bossey near Genève. Publications and archives of H. Kraemer have been inventoried in: Dirkzwager, Hendrik Kraemer, Bibliografie en Archief.

(from: Biografisch Lexicon voor de Geschiedenis van het Nederlandse Protestantisme, part I, pp. 104-111 (with a literature list)

Activiteiten

(Wetenschappelijk) onderzoek
Bestudering en beschrijving van taal en cultuur
Bijbelvertaling
Zendingscoördinatie

Continenten	Azië
Lokatie activiteiten	Nederlands-Indië Java Sangihe- en Talaud-eilanden Timor Bali Sumatra Borneo Celebes

Selectie uit de literatuur

Titel	The Christian message in a non-Christian world / by Hendrik Kraemer ; [introd. by Jan A.B.Jongeneel]
Auteur	Hendrik Kraemer (1888-1965) ; Jan Arie Bastiaan Jongeneel (1938-)
Reeks	Missiological classics series ; no. 6
Paginering	xlv, 487 p
Uitgever	Bangalore : Centre for Contemporary Christianity
Jaar van uitgave	2009

Titel	Hendrik Kraemer bibliografie en archief : een uitgave ter gelegenheid van het 100e geboortejaar van prof.dr. H. Kraemer / samengest. door Retnowinarti, M. van der Meij en Th.C. van der Meij ; o.l.v. M. Dirkzwager ; inl. van M.R. Spindler
Auteur	Retnowinarti ; M. van der Meij ; Theodorus Cornelis van der Meij ; M. Dirkzwager ; M.R. Spindler
Reeks	IIMO research publication ; 22
Paginering	iv, 98 p
Uitgever	Leiden [etc.] : Interuniversitair instituut voor missiologie en oecumenica
Jaar van uitgave	1988

Titel	Biografisch lexicon voor de geschiedenis van het Nederlandse protestantisme / [onder red. van D. Nauta ... et al.]
Auteur	Doede Nauta (1898-1994) ; Johannes van den Berg (1922-2003)
Paginering	6 dl
Uitgever	Kampen : Kok
Jaar van uitgave	1978-2006

Titel	Hendrik Kraemer, dienaar der wereldkerk / door A.Th. van Leeuwen
Auteur	Arend Theodoor van Leeuwen (1918-1993) ; Hendrik Kraemer (1888-1965)
Paginering	174 p
Uitgever	Amsterdam : Ten Have
Jaar van uitgave	1959

Titel	From missionfield to independent church : report on a decisive decade in the growth of indigenous churches in Indonesia / Hendrik Kraemer ; with an introductory note by W.A. Visser 't Hooft
Auteur	Hendrik Kraemer (1888-1965) ; W.A. Visser 't Hooft
Paginering	186 p
Uitgever	The Hague : Boekencentrum
Jaar van uitgave	1958

Titel	Ecumenical foundations : a history of the international missionary council and its 19th century background / William Richey Hogg
Auteur	William Richey Hogg (1921-)
Paginering	XI, 466 p
Uitgever	New York : Harper
Jaar van uitgave	[cop.1952]

Meer over het archief

Beschrijving archief	Het archief is rubrieksgewijs geordend en goed toegankelijk. Binnen de rubrieken is nauwelijks een nadere ordening aangebracht, maar gezien de omvang van het archief is dit niet problematisch. De rubrieken zijn: correspondentie, vergaderstukken, bestuur, publiciteit, reisverslagen en rapportages. Daarnaast is er een kleine verzameling documentatie aanwezig over het werk van Kraemer. Het archief bevat zowel stukken van Kraemer's werk op Java voor het Nederlands Bijbelgenootschap als stukken van later datum, alsmede aantekeningen voor zijn diverse boeken. In 1988 is er een inventaris met bibliografie verschenen over H. Kraemer (zie literatuur). Hoewel deze inventaris inmiddels verouderd is, zijn er geen stukken meer bijgekomen.
Beschrijving archief (Engels)	The archive has been arranged by headings and is easily accessible. Under the headings a more detailed arrangement has not been made, but because of the volume of the archive, this is not a real problem. The headings are: correspondence, meeting papers, management, publicity, travel reports and reports. In addition, a small collection of documentation papers about Kraemer's work is present. The archive contains papers about Kraemer's work on Java for the Dutch Bible Society but also papers of later date, and notes for his many books. In 1988 an inventory with bibliography appeared about Kraemer (see field Literature). Although this inventory is already out of date, no new documents have been added since then.
Bewaarplaats	Het Utrechts Archief, Utrecht
Periode archief	1902-1966
Openbaarheid	beperkt
Opmerkingen openbaarheid	Voor sommige stukken kunnen beperkingen gelden. Raadpleeg hiervoor de inventaris van het betreffende archief op www.hetutrechtsarchief.nl
Omvang	inv. nrs. 6743-6961; 219 inv. nrs.
Toegang soort	Inventaris met inleiding
Opmerkingen toegang soort	digitaal beschikbaar
Toegang titel	2.2.16 Kraemer, H.,
Subarchief van	Raad voor de Zending der Nederlandse Hervormde Kerk 1102-2
Bijzondere relevantie	Toon Verberg 2.2.16.2 Inventaris 2.2.16.2.2 CORRESPONDENTIE 6750. Correspondentie inzake studie en culturele zaken, 1926-1964. 2.2.16.2.4 BEMOEIENISSEN MET HET ZENDINGSWERK EN MET ANDERE ACTIVITEI- TEN 6796. Stukken betreffende het vraagstuk van de plaats van de vrouw in het huwelijk, alsmede documentatie en verslagen over andere onderwerpen, 1939, 1947-1950. 2.2.16.2.5 BEMOEIENIS MET DE ZENDING OP BALI 6808. Verslag in handschrift van P. Penninga, agent van het Brits en Buitenlands Bijbelgenootschap, betreffende zijn ervaringen op Bali, 1902. 6809. In het Balinees vertaald manuscript van J. de Vroom, getiteld "Bijbelsche geschiedenis van Zahn" herzien en gekopieerd door P. Penninga, 1907. 6811. Rapport en reisverslag van Kraemers eerste reis naar Bali, 1932. 6812. Stukken betreffende het eerste begin van de zending op Bali en rapportages over de verschillende moeilijkheden, 1932-1933. 6813-6814. Verslagen met bijbehorende stukken over zendingswerk op Bali, 1932-1934. 2 omslagen 6813. 1932-1933 6814. 1934 N.B. In het Balinees. 6815. Verslagen en correspondentie van inheemse zendingswerkers betreffende zendingswerk op Bali, 1932-1937. N.B. In het Indonesisch. 6817-6822. Correspondentiedossiers inzake de zending op Bali, 1933-1937. 6 omslagen 6817. Over de problemen inzake het beginnen van zendingswerk op Bali, 1933 6818. Vertrek van zendelingen van de Christian and Missionary Alliance van Bali op last van het gouvernement, alsmede hun overplaatsing, 1933 6820. Correspondentie en verslagen over de zending op Bali, in het Maleis, 1934-1935 6821. Correspondentie betreffende een geschil tussen het openbaar bestuur op Bali en H. Kraemer inzake erfrecht van Christen-Balinezen, 1935 6822. Opleiding van zendingswerkers op Bali, 1936-1937 6823. Rapporten inzake de stand van zaken op Bali, met bijbehorende stukken, 1933-1939. N.B. In het Balinees. 6824. Vertrouwelijke verslagen van J.L. Swellengrebel over de zending op Bali, verslagen van het NBG en agenda's en notulen van de Generale Synode, 1933-1947. N.B. Dr. J.L. Swellengrebel was afgevaardigde van het NBG. 6825. In het Javaans geschreven verslagen inzake de stand van zaken op Bali, 1934. 6826. Kopie van een manuscript bevattende een bijbelse geschiedenis in het Balinees opgesteld door zendeling J. de Vroom (1866-1881 op Bali), alsmede correspondentie inzake de mogelijke publicatie van het manuscript, 1934 6827. Correspondentie en verslagen van J.L. Swellengrebel over de zending op Bali, 1935-1936. N.B. Dr. J.L. Swellengrebel was afgevaardigde van het NBG. 6828. Balinese liederenbundel en doopbescheiden, alsmede financiële stukken, 1935, 1948. N.B. In het Balinees. 6829. Geschrift van E. Tipsom, "Balinese criticisms", alsmede reactie van P. Penninga, 1936. 6830. Manuscript van een in het Balinees vertaald evangelie van Johannes, z.j.2.2.16.2.6 PUBLICATIES 2.2.16.2.7 MANUSCRIPTEN EN CONCEPTEN 6845. Javaanse aantekeningen, vermoedelijk ten behoeve van het leren van de taal, 1922. N.B. In het Javaans. 6846-6851. Lezingen, 1923-1960. 6 omslagen 6846. Referaat met aantekeningen betreffende standpuntbepaling ten opzichte van de Inlandse beweging, 1923 6847. Toespraken opgesteld door H. Kraemer alsmede krantenpublicaties geschreven door H. Kraemer, 1923-19606848. Referaat over de verbreiding van de Islam in Zuid-Celebes in de 17de eeuw, gehouden tijdens een conferentie van beoefenaren van de taal-, land- en volkenkunde van Nederlands-Indië, 1937 6875. Handschrift van Kraemer betreffende Soeloeks (zangen bij de wayang), z.j. 2.2.16.2.8 REISVERSLAGEN EN RAPPORTAGES VAN KRAEMER EN ANDEREN 6878-6879. Sangir en Talaud, 1884-1940. 2 omslagen 6878. Correspondentie en verslagen over de stand van zaken in Sangir, met bijbehorende stukken, 1884, 1914, 1925 -1928 6879. Rapporten inzake de stand van zaken betreffende de zending en het zendingsonderwijs op de Sangir en Talaud-eilanden, 1927-1940 6880. Verslagen van een reis van H. Kraemer naar Ambon en de Minahassa, 1926. 6881. Nota "De toestand van het kerkelijk-godsdienstig leven in de Minahassa" met reacties van het bestuur der Indische Kerk alsmede verslagen inzake reizen naar de Minahassa door dr. H. Kraemer en S.C. graaf van Randwijck, 1927-1930. 6882-6883. Noord-Sumatra, 1930. 2 omslagen 6882. Afschrift van een verslag van de botanist Melchior Treub (1851-1910) betreffende het zendingsveld van de "Doopsgezinde Zendingsvereeniging" op Sumatra, 1930 6883. Verslag van een reis naar de Bataklanden, 1930 6884-6887. Oost-Java, 1930-1935. 4 omslagen 6884. Afschriften van verslagen en rapportages over de toestand in Oost-Java, 1930-1932 6885. Notulen en verslagen van Oost-Javaanse christenen, 1934-1935 N.B. In het Indonesisch. 6886. Rapport en beschouwingen over de Javaanse Christengemeenten van Oost-Java door H. Kraemer, z.j. 6887. Verslag over Paulus Tosari, voorganger van de Javaanse gemeente te Mojowarno, z.j. 6888-6890. West-Java, 1933-1939, 1952. 2 omslagen en 1 deel 6888. Rapport van een onderzoeksreis naar West-Java, 1933 (deel)6889. Verslagen, notulen, artikelen en rapporten met bijbehorende stukken over zendingswerk in West-Java, 1933-1939 6890. Handgeschreven reisverslag van een reis naar Cirebon (Cheribon) in West-Java, 1952 6891. Verslag van een reis naar Borneo, 1935. 6892-6893. Toradjaland, 1935-1939. 2 omslagen 6892. Afschriften van rapportages uit Rantepao door Dr. H. van der Veen, 1935-1938 6893. Rapporten inzake het zendingsveld van de GZB te Rantepao met bijbehorende stukken, 1939 6894. Ingekomen reisverslagen door P. Middelkoop alsmede stukken inzake kerkeljike activiteiten op Timor, 1938-1939. 6895-6899. Overige reisverslagen van Dr. Kraemer, 1921-1951. 5 omslagen 6895. Egypte en Nederlands-Indië, 1921-1922, 1939 6896. Nederlands-Indië, 1929-1930 6897. Brits-Indië, 1930 6898. Ceylon, 1938 6899. India, 1951 2.2.16.2.9 DOCUMENTATIE 6900. Analyses betreffende bevolkingsgroepen en talen in Nieuw-Guinea, 1915-1956. 6904. Documentatie van godsdienstige en etnologische aard, 1930-1933. 6906-6912. Documentatie alsmede handgeschreven aantekeningen ten behoeve van artikelen door H. Kraemer inzake godsdienst en cultuur, 1930-1966. 7 omslagen 6906. Islam en tolerantie, 1930-1966 6907. 1933-1963 6908. Vertaling van psalmen, 1934-19586909. 1951-1964 6910. Christendom en andere godsdiensten, 1956 6911. z.j. (1) 6912. z.j. (2) 6913. Stukken betreffende het verkrijgen van handschriften van de Serat Tjabolang en de Serat Tjentini, 1931-1932. 6914. Verslagen, correspondentie en documentatie over de Islam op Borneo, 1931, 1936-1939. 6915. Verslagen en documentatie inzake regels en gedrag van kinderen en bestuur van scholen in de desa op Java, alsmede een in het Maleis geschreven manuscript, 1933-1935. N.B. In het Indonesisch. 6926. Opmerkingen bij de nota van J.W. Meyer Ranneft inzake het regeringsbeleid in Nederlands-Indië (ca. 1935), alsmede notulen van de grote synode van de Batakkerk in 1940, adat bij de christen-Ambonezen, mythen over afstamming op Timor en een studie naar de bevolking van Indonesië en haar cultuur, ca. 1940.6927. Verslagen van zendelingen van een reis naar India in 1940 en een reis naar Indonesië uit 1952, met bijbehorende stukken, 1940-1952. 6944. Afschrift van "Maleisch-Balineesche samenspraken en zinnen", z.j. 6946. Javaanse verhalen en handschriften, z.j. N.B. In het Indonesisch. 6947. Maleise concept-vertaling van de boeken Numeri en Deuteronomium, z.j. 6948. Schriften met aantekeningen ten behoeve van het leren van in Indië gesproken talen, z.j. 6949-6960. Systeemkaartjes en kladjes met aantekeningen gecategoriseerd op onderwerp, z.j. 12 omslagen 6955. Mystiek, onder andere op Java, aantekeningen van H. van der Veen, z.j. 6956. Mythologie, mythen, z.j. 6961. Taalgegevens omtrent Minahassische woorden, voordracht over de opkomst van het Christendom in Minahassa, stukken van een mis en aantekeningen, z.j.

Bronnen met verslaglegging

Vergaderstukken

6768-6769.

Notulen van de vergaderingen van leden der Hoofdbesturen van de Zendingscorporaties, welke bij het Zendingsconsulaat zijn aangesloten, 1937.

2 omslagen
N.B. Vergaderingen werden belegd door het NBG in Amsterdam.
6768. 1927-1933
6769. 1937 mei 5

6770-6772.

Notulen van de vergadering van de Generale Synode van de Nederlandse Hervormde Kerk met bijbehorende stukken, 1945-1946.

3 omslagen
6770. 1945 okt.31
6771. 1946
6772. 1946 22-26 juli

6773.

Notulen van de Nederlandse Zendingsraad en de Verenigde Nederlandse Zendingscorporaties met bijbehorende stukken inzake de houding van de zending ten opzichte van de republiek Indonesië, 1946-1947.

6774.

Verslagen en reglementen betreffende onderwijs, ziekenzorg en bestuur van de zending in Oost-Java, 1905-1930.
N.B. Met tekeningen van Oost-Java.

6782.

Notulen, verslagen en rapporten ten behoeve van het onderwijs in Indië, onder meer in Oost-Java, 1931-1933.

6879.

Rapporten inzake de stand van zaken betreffende de zending en het zendingsonderwijs op de Sangir en Talaud-eilanden, 1927-1940

Verslagen van conferenties van zendelingen

6787.

Notulen van Conferenties van Zendelingen in Oost-Java en verslagen van de ressorten Malang en Probolinggo, 1938-1939.

Verwijzing naar andere archiefvormers

Nederlandsch Bijbelgenootschap

Opmerkingen

Uiteraard bevinden zich ook stukken m.b.t. H. Kraemer in het archief van het NBG, zie voor een selectie van die stukken het betreffende format.
Voor een overzicht van publicaties van Kraemer zie Nederlandse Centrale Catalogus (NCC) of de bibliografie in de (verouderde) inventaris van M.H. Dirkzwager.

Informatiewaarde

Groot

Geschiedenis