Repertorium van Nederlandse zendings- en missie-archieven 1800-1960

1.   

Nederlandse provincie

Het archief van de Nederlandse provincie van de Jezuïeten wordt bewaard in het Archief Nederlandse Jezuïeten/Archivum Neerlandicum Societas Iesu (afgekort als ANSI). Dit archief is vanaf 1849 gevormd. Het is in zijn soort bijzonder rijk en zeer goed ontsloten, ook al blijven er nog zaken over die men nog beter toegankelijk wil maken. Een eigenaardigheid is dat het deel 'Handschriften' in feite bestaat uit archiefstukken, ongepubliceerde manuscripten, gedrukte publicaties en documentatie zoals krantenknipsels. Men heeft dus, wat in dienst van de overheid zijnde archivarissen niet doen, archief en blbliotheek in één bestand opgenomen. Dit heeft overigens zijn voordelen. Voor zover bekend wil de Nederlandse provincie haar archief in eigen beheer houden; van overbrenging naar het Erfgoedcentrum Nederlands Kloosterleven in St. Agatha was in maart 2011 althans geen sprake.

Inventarissen

De archieven in het ANSI bestaan uit vier onderdelen en zijn toegankelijk gemaakt door middel van inventarissen, namelijk: het Provinciaalsarchief (1438 inv. nrs., 1849-heden, 40 meter),  Economaatsarchief (708 inv. nrs, 1849-heden, ca 24 meter), Nalatenschappen (Z1-505, vanaf 1848 tot heden, omvang onbekend) en Handschriften/cataloog SJ (geen verdere gegevens). Verder is er een plaatsingslijst van het archief van de St.-Claverbond, een organisatie ter ondersteuning van de jezuïetenmissie.

Het archief van de provincie bestaat uit stukken over: bestuur, vorming en studie, leven en werken, vormingshuizen, residenties, colleges, retraitehuizen, missie en jubilea. Het zwaartepunt voor stukken voor wat betreft missie ligt op Java. Op enkele brievencollecties is door T. van Eijk sj een nadere toegang gemaakt. Het gaat om de nummers uit het provinciaalsarchief 1598-1603. Van deze brieven worden datum, plaats, aantal pagina's en een summiere inhoudsopgave vermeld. Ook op relevant missie-materiaal uit het provinciaalsarchief is een nadere toegang gemaakt in de vorm van gedetaileerde beschrijvingen, waarbij verwezen wordt naar de oude indeling in nummer en fasciculum (161-166-172).

Het economaatsarchief bestaat uit stukken over de econoom, financiën, verzekeringen, residenties, parochies, personen, stichtingen en fondsenwerving. Het archief gaat terug tot het jaar waarin de Nederlandse provincie werd opgericht, 1850. De financiële correspondentie met het Generalaat uit de eerste helft van de twintigste eeuw is grotendeels afwezig, maar vermoedelijk zijn daarvan wel kopiëen bewaard in Rome. De meeste rekeningen en afschriften, vooral die uit de jaren 1960-1970, zijn vernietigd.

Het bestand nalatenschappen, dat in maart 2009 505 dossiers telde, wordt nog steeds aangevuld. Het is zo beschreven, dat missieactiviteiten vrij snel op te sporen zijn. De nalatenschappen zijn geïnventariseerd op naam, waarbij elke persoon een Z-nummer toegekend heeft gekregen, voorzien van geboorte- en sterfjaren. Hierop volgen: officiële documenten (paspoorten, diploma's, wijdingsbrieven etc), correspondentie, geschriften (publicaties, handgeschreven stukken, aantekeningen, dagboeken, lesmateriaal e.d.), nagelaten materiaal (voornamelijk documenta­tie over de werkzaamheden van de betreffende persoon) en ten slotte diverse stukken en foto's.

De Handschriftenverzameling bevat materiaal over de Sociëteit in het algemeen en de Hollandse Jezuïetenmissie en de Provincia Flandro-Belgica in het bijzonder. Het gaat om stukken over: opheffing en herstel van de orde, Jezuïeten en hun rol in de geschiedenis van de Nederlandse kerk, staties en landstreken, kloosterorden, kloosters en ten slotte stukken over de Indonesische missie. Volgens de inventaris uit 2009 bevinden de stukken over Ned.-Indië/Indonesië zich in de dozen 313-347 (p. 186-198 van de digitale inventaris). Bij de plaatsingslijst op dit deel van dit archief hoort nog een gedetailleerde ingang op brievenboek i 27 a, i 27 b, i 31, i 37 a-n, i 38 a-m, i 34, i 36 en i 35 b, opgesteld door T. van Eijk sj. Het gaat hier om een verzameling van brieven en uittreksels van brieven van missionarissen aan voornamelijk de provinciaal die werden rondgestuurd in de provincie. Verder brieven aan de missieprocuur over zakelijke aangelegenheiden, originele brieven van missionarissen aan de provinciaal, brieven aan familieleden en een verzameling van geschriften van F. Heijnen naar aanleiding van zijn visitatiereis naar Ned. Indië tussen 1873 en 1875. Van deze brieven worden vermeld de naam van de betreffende pater, de periode en plaats, een korte beschrijving van de inhoud en het aantal pagina's.

2.  

Generalaat Rome

Rome, Archivum Romanum Societatis Iesu (afgekort als ARSI): centraal archief van de Jezuïetenorde. Dit archief is verder niet onderzocht.

3.  

Viceprovincie Indonesië

Het archief van de Indonesische (vice)provincie wordt in Indonesië zelf bewaard, naar verluidt onder slechte omstandigheden (mededeling P. Begheyn sj, archivaris van de Nederlandse provincie, van 11 maart 2009). Dit archief is niet onderzocht.

4. 

Periode 1814-1849

Stukken die mogelijk betrekking hebben op Nederlandse Jezuïeten uit de periode ná de heroprichting in 1814 en vóór de oprichting van de Nederlandse provincie in 1849, zouden zich kunnen bevinden in:

4.1   

Het archief van de Vlaamse provincie (afgekort als ABSE). Dit zal van Heverlee overgebracht worden naar het KADOC in Leuven onder verantwoordelijkheid van archivaris Jo Luyten. Op 12 maart 2009 was het te raadplegen onder: http://www.jezuieten.org/html/geschiedenis/archief/archief_vl_jezuieten.html.

Het merendeel van de archiefstukken in het ABSE dateert uit de periode 1800 tot heden. De documenten kennen vier grote rubrieken, waarover op de website meer informatie te vinden is (http://www.jezuieten.org/html/geschiedenis/archief/collecties.html#anchor1). In dit archief is een grote verzameling stukken te vinden over de missies, maar die hebben vermoedelijk vooral betrekking op de missies van Vlaamse Jezuïeten in Noord-Amerika, Afrika, India en Sri Lanka. De persoonsarchieven kunnen interessant zijn wanneer het in Vlaanderen overleden Nederlandse missionarissen betreft. Momenteel is zowel de archief- als de bibliotheekcollectie enkel ontsloten via een niet-gepubliceerde inventaris, die beschikbaar is in de leeszaal. Deze toegang zal echter gedigitaliseerd worden (http://www.jezuieten.org/html/geschiedenis/archief/collecties.html#anchor1). 

4.2   

Het archief van de Duitse provincie ligt in München, de archivaris is Clemens Brodkorb (mededeling P. Begheyn, archivaris van de Nederlandse provincie van 11 maart 2009). Nederlandse Jezuïeten, die mogelijk actief waren in buiten-Europese missies, vielen van 1814 tot 1832 onder de Duitse provincie. Dit archief bevat Missio Helvetica und Oberdeutsche bzw. Oberdeutsche und Niederdeutsche Provinz (1810-1852). 

5.

Apostolisch-vicariaat Batavia/Jakarta

In het archief van het vicariaat bevinden zich veel stukken over Jezuïeten. Vanaf 1893 tot na 1960 waren de vicarissen steeds lid van de orde. Voor het gemak zijn deze stukken hieronder in het veld 'Bijzondere relevantie' beschreven. Microfiches van dit archief zijn ter inzage op het Katholiek Documentatie Centrum in Nijmegen. De kwaliteit van de fiches laat zeer te wensen over.

The Dutch province

The archive of the Dutch province of the Jesuits is being kept in the Archive Dutch Jesuits/Archivum Neerlandicum Societas Jesu(abbreviated as ANSI). This archive was created in 1849. It is particularly rich for its sort and has been made easily accessible, although some parts remain that need to be made even more accessible. A peculiarity is that the part called 'Handschriften' actually consists of archival documents, unpublished manuscripts, printed publications and documentation like press cuttings. So it appears the archive and library have been merged, something which archivists in the service of the government are not used to doing. To be honest, it has some advantages. As far as is known, the Dutch province wants to keep its archive privately; at very least in March 2011, there was no talk of a transfer to the Centre for the Heritage of Religious Life in the Netherlands in St. Agatha.

Inventories

The archives of the ANSI are divided into four parts and have been made accessible by means of inventories, i.e.: the archive of the Provincialate (1,438 inv. nos., 1849-today, 40 meters), archive of the Economic Section (708 inv. nos., 1849-today, ca. 24 meters), inheritances (Z1-Z505, from 1848 until today, volume unknown) and manuscripts/catalogue SJ (no further information). Furthermore there is a list of the archive of the Saint Claver Alliance, an organisation for supporting the Jesuit mission.

The archive of the province consists of documents about: management, training and study, life and work, training centres, residencies, colleges, retreat houses, mission and jubilees. As for the documents concerning the mission, the main emphasis lies on Java. T. van Eijk sj makes a further entry in a few collections of letters. It concerns the numbers 1598-1603 from the archive of the provincialate. Of these letters the date, the place, the number of pages and a concise summary of the contents are mentioned. Another further entry consisting of detailed descriptions has been made on relevant mission documents, with references to the old division by number and fasciculum (161-166-172).

The archive of the Economic Section consists of documents concerning the Economist, finance, insurance, parishes, persons, foundations and fundraising. The archive goes back to the year when the Dutch province was established, 1850.  The financial correspondence with the Generalate from the first half of the twentieth century is mostly lacking, but probably copies of it have been preserved in Rome. Most accounts and copies, especially those from the years 1960-1970, have been destroyed.

The part Inheritances, which totalled 505 files in March 2005, is still being added to. The description makes it possible to trace back the missionary activities rather quickly. The inheritances have been inventoried by name, and a Z-number has been attributed to every person, with in addition the dates of birth and death. These are followed by: official documents (passports, diplomas, letters of ordination, etc.), correspondence, writings (publications, handwritten letters, notes, diaries, educational material, etc.), papers left behind (mainly documentation about the activities of the person concerned) and finally, various documents and photographs.

The Manuscript Collection contains information about the Society in general and the Dutch Jesuit Mission and the Provincia Flandro-Belgica in particular. It concerns documents about: abolition and restoration of the order, Jesuits and their role in the history of the church in the Netherlands, stations and regions, monastic orders, monasteries, and finally papers about the Indonesian mission. According to the inventory from 2009 the documents about the Netherlands Indies/Indonesia can be found in the boxes 313-347 (pp. 186-198 of the digital inventory). To the list on this part of the archive belongs a detailed entry on the register of letters i 27 a, i 27 b, i 31, i 37 a-n, i 38 a-m, i 34, i 36 and i 35b, made up by T. van Eijk sj. It concerns a collection of letters and abstracts from letters from missionaries mainly addressed to the Provincial Superior that were sent all around the province. Furthermore, letters to the Mission Section about business matters, original letters from missionaries to the Provincial Superior, letters to family members and a collection of writings of F. Heijnen referring to his visitation journey to the Netherlands Indies between 1873 and 1875. Descriptions of these letters mention the name of the father concerned, the period and place, a short description of the content and the number of pages.

2.

Generalate Rome

Rome, Archivum Romanum Societatis Jesu(abbreviated as ARSI): central archive of the Jesuit Order. This archive has not been investigated further.

3.

Vice-province of Indonesia

The archive of the Indonesian (vice-)province is kept in Indonesia, it is rumoured to be in poor shape (information from P. Begheyn sj, archivist of the Dutch province, 11 March 2009). This archive has not been investigated.

4.

Period 1814-1849

Documents dealing with Dutch Jesuits from the period after the re-establishment in 1814 and before the establishment of the Dutch province in 1849 might be found in:

4.1.

The archive of the Flemish province (abbreviated as ABSE) will be transferred from Heverlee to the KADOC in Leuven under the responsibility of archivist Jo Luyten. On 12 March 2009 it could be consulted on this URL address: http://www.jezuieten.org/html/geschiedenis/archief/archief_vl_jezuieten.html. In this archive a large collection of documents can be found about the missions, but they probably deal with the missions of the Flemish Jesuits in North America, Africa, India and Sri Lanka. The personal archives might be interesting concerning Dutch missionaries who died in Flanders. Nowadays the archive as well as the library collection have only be made accessible through an unpublished inventory, which is available in the reading room. This entry will, however, be digitised (http://www.jezuieten.org/html/geschiedenis/archief/collecties.html#anchor1).

4.2.

The archive of the German province is in Munich, the archivist is Clemens Brodkorb (information from P. Begheyn, archivist of the Dutch province on 11 March 2009). Dutch Jesuits who may have been active in the mission outside Europe fell under the German province from 1814 to 1832. This archive contains

Missio Helvetica and Oberdeutsche bz. Oberdeutsche und Niederdeutsche Provinz (1810-1832).

5.  

Apostolic Vicariate of Batavia/Jakarta

In the archive of the Vicariate, many documents can be found about the Jesuits. From 1893 until after 1960 the Vicars were always a member of the order. For convenience these documents have been described below in the field 'Special relevance'. Microfiches of this archive can be consulted in the Katholiek Documentatie Centrum in Nijmegen. The quality of these microfiches leaves much to be desired.

Op de (inventaris van) de nalatenschappen berust in elk geval een openbaarheidsbeperking, vanwege het vertrouwelijke en recente karakter van een deel daarvan. Alleen stukken ouder dan vijftig jaar zijn te raadplegen, tenzij de Provinciale Overste anders beslist. Het archief is te bezoeken op afspraak (Begheyn (2002) 139-140).

Veel, maar niet alles is beschreven. Navragen bij de archivaris kan wel degelijk vondsten opleveren. 

Toestemming van de Nederlandse provinciaal is een voorwaarde voor raadpleging.

319 Stukken betreffende Superior Regularis SJ: A. Van Kalken SJ.
1928-1933.
microfiche: L6 1 1/1.
1 microfiche

320 Stukken betreffende Superior Regularis SJ: J. Hoeberechts SJ.
Wnd. Superior G. Schmedding SJ.
1918-1925, 1922.
microfiche: L6 2 1/2 - L6 2 2/2.
2 microfiches

321 Stukken betreffende Superior Regularis SJ: E. Engbers SJ.
1904-1918.
microfiche: L6 3 1/5 - L6 3 5/5.
5 microfiches

322 Stukken betreffende R.P. Provinciaal SJ.
1855-1927.
microfiche: L6 4 1/7 - L6 4 7/7.
7 microfiches

323 Stukken betreffende Superior Regularis SJ: A. Terwindt SJ.
Visitator: F. Heynen SJ.
1869-1882, 1874.
microfiche: L7 1 1/7 - L7 1 7/7.
7 microfiches

324 Stukken betreffende Superior Regularis SJ. M. Van den Elzen SJ.
J. Van der Hagen SJ.
1857-1859, 1859-1866, 1867-1868.
microfiche: L7 2 1/7 - L7 2 7/7.
7 microfiches

326 Stukken betreffende Superior Regularis SJ: W. Hellings SJ.
1896-1904.
microfiche: L7 4 1/5 - L7 4 5/5.
5 microfiches

327 Stukken betreffende Superior Regularis SJ: J. Keyzer SJ.
1894-1896.
microfiche: L7 5 1/2 - L7 5 2/2.
2 microfiches

329 Stukken betreffende Superior Regularis SJ: P.J. Van Santen SJ.
1887-1894.
microfiche: L7 7 1/3 - L7 7 3/3.
3 microfiches

330 Stukken betreffende Superior Regularis SJ: J. de Vries SJ.
1882-1886.
microfiche: L7 8 1/5 - L7 8 5/5.
5 microfiches

445 Stukken betreffende De cultu Sanctorum, Beatus Dionysius et
Redemptus O. Carm. Bern. Realini SJ.
1920, 1900, 1895.
microfiche: M10 2 1/4 - M10 2 4/4.
4 microfiches

489 Stukken betreffende Middelbaar Onderwijs. Middelbare School
voor Meisjes. Jac. Van Ginneken SJ. Vrouwen van Nazareth.
1927-1928.
microfiche: N4 6 1/1.
1 microfiche

639 Stukken betreffende Generalaat SJ te Rome.
1887, 1900, 1924-1949.
microfiche: B12-1 1/3 - B12-1 3/3.
3 microfiches

640 Stukken betreffende Sup. Prov. SJ. Nederland.
1933-1949.
microfiche: B12-1a 1/3 - B12-1a 3/3.
3 microfiches

641 Stukken betreffende Secretariatus Missionum SJ te Rome.
1934-1949.
microfiche: B12-1b 1/2 - B12-1b 2/2.
2 microfiches

642 Stukken betreffende Sup. Reg. Missionaris/Praep. Vice-Prov.
Indonesië. Nationaal Katholieken-congres te Jogjakarta.
1949.
microfiche: B12-2 1/6 - B12 2 6/6.
6 microfiches

744 Stukken betreffende Societas Jesu. Acta R.P. Provincialis.
1906-1934.
microfiche: KDC1-1 1/4 - KDC1-1 4/4.
4 microfiches

745 Stukken betreffende Societas Jesu. Litterae A.R.P.G.
1925-1934.
microfiche: KDC1-2 1/4 - KDC1-2 4/4.
4 microfiches

746 Stukken betreffende Societas Jesu. Acta Romana.
1895-1932.
microfiche: KDC1-3 1/5 - KDC1-3 5/5.
5 microfiches

798 Stukken betreffende Kasboek Financiële verantwoording van de
Procurator van de Nederlandse Provincie SJ aan Mgr. Staal en
aan Mgr. Luypen.
1893-1902.
microfiche: KDC42-1 1/1.
1 microfiche

799 Stukken betreffende Kasboek. Financiële verantwoording van de
Procurator van de Nederlandse Provincie SJ aan Mgr. Luypen SJ.
1902-1911.
microfiche: KDC42-2 1/1.
1 microfiche

800 Stukken betreffende Kasboek. Financiële verantwoording van de
Procurator van de Nederlandse Provincie SJ aan Mgr. Luypen SJ en
aan het Apostolisch Vicariaat Batavia.
1911-1917, 1922-1923.
microfiche: KDC42-3 1/1.
1 microfiche

De leeszaal is toegankelijk enkel na afspraak. Voor raadpleging van de archieven is toestemming vereist, die aangevraagd kan worden via een formulier op de website (http://www.jezuieten.org/html/geschiedenis/archief/verzoekformulier.pdf). Archivalia jonger dan dertig jaar zijn niet toegankelijk, tenzij de Vlaamse jezuïetenprovincie uitdrukkelijk anders beslist. Wegens de slechte materiële toestand of de bescherming van de persoonlijke levenssfeer kunnen bepaalde stukken eveneens niet geraadpleegd worden http://www.jezuieten.org/html/geschiedenis/archief/archief_vl_jezuieten.html) (12-03-2009).

De leeszaal is toegankelijk enkel na afspraak. Voor raadpleging van de archieven is toestemming vereist, die aangevraagd kan worden via een formulier op de website (http://www.jezuieten.org/html/geschiedenis/archief/verzoekformulier.pdf). Archivalia jonger dan dertig jaar zijn niet toegankelijk, tenzij de Vlaamse jezuïetenprovincie uitdrukkelijk anders beslist. Wegens de slechte materiële toestand of de bescherming van de persoonlijke levenssfeer kunnen bepaalde stukken eveneens niet geraadpleegd worden http://www.jezuieten.org/html/geschiedenis/archief/archief_vl_jezuieten.html) (12-03-2009).