HaNA 1.01.02 invnr. 3829 p. 588-598 gedrukt.
HaNA 1.05.06 invnr. 53 los stuk.
HaNA 1.05.01.02 invnr. 17 f. 77r-85v (in de notulen van Thienen van 1774 oktober 1).
HaNA 1.11.01.01 invnr. 517 (cahier in aanwinsten 1890 no 33).
HaNA 1.01.02 invnr. 2838, 1774 oktober 4 p. 3v-20v. 1774-10-04 Reglement e0501 Demarara Essequibo Administration of justice Legislation Essequibo Demerara
1570 juli 9 in: Voorda, B., De crimineele ordonnantien van koning Philips van Spanje etc., Leiden (1792). Ook Vademecum, p. 58.
1580 april 1, Ordonnantie op 't stuk van de justitie binnen de steeden ende ten platten landen van Holland, in Cau, C., Groot placaet-boek, vervattende de placaten [...] vande Staten Generael [...] ende vande [...] Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt; midtsgaders vande [...] Staten van Zeelandt, part 2, Den Haag (1664), p. 695.
1599 december 18, Rollin Couquerque, L.M., Het aasdoms- en schependomsrecht in Holland en Zeeland, in verband met het erfrecht der naburige provinciën, Den Haag (1898) p. 78-90, plakaat Staten van Holland over de successie ab intestato.
1773 april 8, NAG AG1 invnr. 4 p. 97-122 (in de notulen van Thienen), ontwerp-reglement voor Demerary, is vrijwel gelijkluidend. Dat is voor opmerkingen naar Demerary gestuurd en na terugkomst aan de Staten-Generaal voorgelegd. Ook te vinden in HaNA 1.05.01.02 invnr. 16 f. 554r-564r.
Den Haag Erfrecht bij versterf. Toepasselijk recht in Essequibo en Demerary. Reglement op de administratie van de justitie en de manier van procederen in Essequibo en Demerary. Intestate succession. Law in force in Essequibo and Demerara. Regulations on the administration of justice and on legal proceedings in Essequibo and Demerara.
Reglement op de administratie der Justitie en de manier van procedeeren in de rivieren van Essequebo en Demerary.
Martis den 4 October 1794.
Ontfangen een missive van den Representant van Zijne Hoogheid en Bewindhebberen van de Generaale Geoctroyeerde Nederlandsche Westindische Compagnie, uit de respective Kameren gecommitteerd ter vergadering van Thienen, sessie houdende binnen Amsterdam, geschreven aldaar den 22 der voorleeden maand, houdende, dat het Haar Hoogmogende behaagd had in den jaare 1619 een order van Regeering te beraamen voor de plaatsen veroverd en te veroveren in de Westindien, en daarbij in het bijzonder omtrent het versterfrecht te statueeren, dat in successien ab intestato geobserveerd zouden werden de politique ordonnantien van de Heeren Staaten van Holland van den jaare 1580, doch dat het haar was toegeschenen, dat wel verre, dat in alle plaatsen in de Westindien onder de gehoorzaamheid van Haar Hoogmogende en de Generaale Geoctroyeerde Westindische Compagnie staande, deeze order van Regeering was geobserveerd.
Dat integendeel omtrent het versterfrecht sommige naa de politique ordonnantien, sommige naa de wetten en costumen van de plaatsen, vanwaar de overledene waren uitgevaren, en dat dit laatste, zoo verre zij uit de oude boeken hadden kunnen naagaan, was geweest het richtsnoer, waarnaa de respective Kamers zich in afgifte der naalatenschappen van overledenen hadden gedragen, en het haar toegeschenen was, dat de reeden daarvan was geweest het verschillend recht in de successien ab intestato, tusschen sommige provincien van de Republicq niet alleen, maar ook tusschen de steden in Holland.
Dat Haar Hoogmogende ook reeds in den jaare 1752 kennis hadden gekregen van het niet observeeren van de bovengemelde order van Regeering in het eyland Curacao en dat integendeel aldaar vigeerde het aasdoms versterfrecht volgens het placaat van de Heeren Staaten van Holland van den 18 December 1599 en wel verre dat Haar Hoogmogende zulks zouden hebben gedesapprobeert het Haar Hoogmogende behaagd hadde, alle de successien dien conform aldaar tevoren gedevolveerd, voor wel en wettig te verklaaren en de costumen dienaangaande te confirmeeren.
Dat in deeze omstandigheid van zaaken zij gemeend hadden tot voorkoming van moeylijkheden en procedures, welke uit de onkunde der verschillende rechten en costumen in de provincie van Holland niet alleen, maar zelvs tusschen de steden van de provincie [van] Holland, en het onbruik van de gestatueerde ordre van Regeering zoude kunnen ontstaan, zich aan Haar Hoogmogende te moeten addresseeren, en van Haar Hoogmogende te imploreeren, dat het Hoogstdeselven behagen mogte nader te beramen, naa welk versterfrecht de successien ab intestato in alle de landen en steden, staande onder gehoorzaamheid van Haar Hoogmogende en de Westindische Compagnie alsmede ten opzichten der daarnaartoe vaarende, en op de rijs komende te overlijden, zullen werden gereguleert.
Waarop gedelibereert zijnde, is goedgevonden en verstaan, mits deezen te statueeren en vast te stellen, dat de successien ab intestato voortaan in alle de plaatsen, staande onder de gehoorzaamheid van Haar Hoogmogende en de Generaale Geoctroyeerde Westindische Compagnie, sullen werden gereguleert naa het aasdoms versterfrecht, zoo en in dier voegen als hetzelve uitgedrukt staat in het placaat van de Heeren Staaten van Holland van den 18 December 1599, dat hetzelve dienaangaande zal moeten agtervolgd, te weeten ten reguarde van diegeenen, welke gewoond hebben in de gemelde plaatsen, en aldaar gestorven zijn, alsmede ten reguarde van diegeenen, welke aldaar gewoond hebbende, op de reis vandaar naar deeze landen komen te overlijden, dat daaronder ook begrepen zullen zijn de politicque en militaire bediendens, officieren, en soldaaten, dewelke in dienst van de Generaale Geoctroyeerde Westindische Compagnie in de respective plaatsen in de Westindien onder de gehoorzaamheid van Haar Hoogmogende en dezelve Compagnie, op de reizen vandaar naar deeze landen komen te overleiden.
Ten anderen dat zooveel aangaat de schippers en verdere kleine officieren en matroozen van de schepen uit deeze landen naar gemelde plaatzen vaarende, alsmede ten opzigten van de politicque ecclesiasticque, militaire bedienden, officieren en soldaaten, dewelke door de Oostindische Compagnie aangenomen zijnde, op de reis derwaards zullen komen te overlijden, ten haren nagaande plaats zal hebben en gevolgd worden het versterfrecht van die plaatzen, vanwaar dezelve laatst uitgevaaren zijn.
Ten derde, dat ten opzichte van diegeenen welke uit eigen wil en buyten dienst van de Westindische Compagnie vertrekken, om zich in voorgemelde plaatzen te etablisseeren, doch voor haar arrivement aldaar komen te sterven, gevolgd zal worden zoodanig versterfrecht, als vigeerende is ter plaatse van haare laatste wooning. Dat ten opzichten van diegeenen, dewelke hier te lande gedomicilieerd zijnde, en haar domicilie alhier blijvende behouden zich naar voorgemelde plaatsen begeeven en aldaar zullen komen te sterven, zal worden agtervolgd zoodanig versterfrecht als ter plaatse van haar domicilie in deezen lande is vigeerende.
En dat voorts het reguleeren der successien conform de oude costumen in de respective plaatsen in de Westindien en bij de Kamers hier te lande, totdat dit Reglement zal zijn gepubliceert gedaan, voor wel en wettig zal worden verklaart, zooals hetzelve verklaart word mits deeze.
En zal extract van deeze Haar Hoogmogende resolutie gezonden worden aan den Representant van Zijn Hoogheid en Bewindhebberen van de Westindische Compagnie ter vergadering van Thienen, met last om dat Reglement, zulks en daar het behoord, uit den naam en vanwegens Haar Hoogmogende te doen publiceeren. ---
Ontfangen een missive van den Representant van Zijne Hoogheid en Bewindhebberen van de Generaale Geoctroyeerde Nederlandsche Westindische Compagnie, uit de respective Kameren gecommitteerd ter vergadering van Thienen, sessie houdende binnen Amsterdam, geschreven aldaar, den 22 der voorleden maand, houdende dat zij in Haare laatst gehoudene vergadering geconcipieert hadden een Reglement op de Manier van Procedeeren voor Essequebo en Demerary, en daarop gerequireert de consideratien van den Directeur-Generaal en Raaden in Demerary, en alsnu hetzelve in haare thans gehouden wordende vergaderinge gerevideert en gearresteert hadden, hetzelven aan Haar Hoogmogende praesenteerende en verzoekende, dat het Haar Hoogmogende behaagen mogt hetzelve met Hoogstderzelver approbatie te bekragtigen.
Wijders Haar Hoogmogende imploreerende, dat, dewijl Compagniesrecht van praeferentie op de boedels van haare bediendens alsmede het recht van praeferentie op de boedels van alle en een ygelijk wegens onbetaalde verschuldigde lasten tot nog toe, bij geene speciaale wet was bepaalt, het Haar Hoogmogende welbehaagen mogt zijn te statueeren dat in de respective Colonien onder het bestier van Haar Hoogmogende en de Generaale Geoctroyeerde Westindische Compagnie alle de onbetaalde verschuldigde Colonie-omgelden, -hoofdgelden en andere lasten reeds gestatueerd of nog te statueeren, zullen hebben recht van praeferentie boven alle andere schulden, van welke natuur dezelve zijn mogten, alsmede, dat deeze Westindische Compagnie recht van praeferentie zal hebben op de boedels van degeene, welke zich in haar dienst bevinden, ten opzigten van hetgeen aan de Compagnie verschuldigt zijn, uit hoofde van hare directien en administratien.
Voorts op de gedaane remonstrantien van den Directeur-Generaal en Raaden in Essequebo, en van den Commandeur en Raaden in Demerary, meede ten hoogsten noodzaaklijk oordeelende dat aan dezelve werde aangeschreven, naa welke wetten, placaaten, resolutien en ordonnantien zig moeten reguleeren, Haar Hoogmogende in consideratie geevende, of het Haar Hoogmogende niet zoude kunnen behaagen te statueeren, dat in Essequebo en Demerary geobserveert zullen worden, en den Directeur-Generaal en Raaden, en den Commandeur en Raaden aldaar tot een richtsnoer in judicando zullen strekken de Hollandsche wetten in het algemeen, en in 't bijzonder alle wetten, placaaten, resolutien en ordonnantien door Haar Hoogmogende of den vergadering van Thienen aan Directeur-Generaal en Raaden in Essequebo en aan den Conmandeur en Raaden in Demerary afgegeeven, of nog te geeven, of geapprobeert.
Dat in materie van huwelijk zich zullen reguleeren naa de ordonnantien op de policien door de Heeren Staaten van Holland en West-Vriesland op den 1 April 1580 gearresteerd.
Omtrent de successien ab intestato naa het aasdoms versterfrecht, soo in dier voegen, als hetzelve begreepen is in het placaat van de Heeren Staaten van Holland en West-Vriesland van den 13 December 1599.
Dat voorts in de rechtspleging zich zullen reguleeren naa de Manier van Procedeeren door de vergadering van Thienen gearresteerd, en in het crimineele naa de Crimineele Ordonnantie en Stijl van Procedeeren van den jaare 1570, voor zooverre dezelve naa de constitutie van de Colonien geobserveert kan worden, en verder in alles waaromtrent niets bijzonders is gestatueert na de beschreve rechten.
Waarop gedelibereerd zijnde is goedgevonden en verstaan, dat het voorszegde concept-Reglement op de Manier van Procedeeren van Essequebo en Demerary door de vergadering van Thienen geconcipieerd, zoodanig, als hetzelve aan het einde dezes is geinsereerd, zal werden geapprobeert, zooals hetzelve geapprobeert word mits deezen.
Dat voorts zal worden gestatueert en vastgesteld, zooals gestatueert en vastgesteld word mits deezen, dat in de respective Colonien onder het bestier van Haar Hoogmogende en de Generaale Geoctroyeerde Westindische Compagnie, alle de onbetaalde verschuldigde Colonie-ongelden, -hoofdgelden en andere lasten, reeds gestatueerd of nog te statueeren, zullen hebben recht van praeferentie boven alle andere schulden, van welke natuur dezelve zijn mogten, alsmede, dat de Westindische Compagnie recht van praeferentie zal hebben op de boedels van alle degeene, welke zig in haar dienst bevinden, ten opzigte van hetgeene aan de Compagnie verschuldigt zijn uit hoofde van haare directien en administratien.
Dat wijders zal worden gestatueert en vastgesteld, zooals gestatueert en vastgesteld word mits deezen, dat in Essequebo en Demerary geobserveerd zullen worden, en den Directeur-Generaal en Raaden en den Commandeur en Raaden aldaar tot een richtsnoer in judicando zullen strekken de Hollandsche wetten in 't algemeen en in 't bijzonder alle wetten, placaaten, resolutien en ordonnantien door Haar Hoogmogende of de Vergadering van Thienen met approbatie van Haar Hoogmogende aan den Directeur-Generaal en Raaden in Essequebo, en aan de Commandeur en Raden in Demerary gegeeven of nog te geeven.
Dat in materie van huwelijk zich zullen reguleeren naar de ordonnantien op de policien door de Staaten van Holland en West-Vriesland op den 1 April 1580 gearresteerd.
Omtrend de successien ab intestato naa het aasdoms versterfrecht zoo en in dier voegen, als hetzelve begrepen is in het placaat van de Heeren Staaten van Holland en West-Vriesland van den 18 December 1599.
Dat voorts in de rechtspleging zich zullen reguleeren naa de ordonnantie van procedeeren door de vergadering van Thienen gearresteerd, en in het crimineele na de crimineele ordonnantie en stijl van procedeeren van den jaare 1570 voor zooverre dezelve naa de constitutie van de Colonien geobserveert kan worden, en verder in alles waaromtrent niets bijzonders is gestatueert naa de beschreven rechten.
En zal extract van deeze Haar Hoogmogende resolutie gezonden worden aan den Representant van Zijn Hoogheid en Bewindhebberen van de Westindische Compagnie ter vergadering van Thienen met last om 't voorszegde Reglement en verdere verschikkingen, zulks en daar 't behoord uit den naam en van wegens Haar Hoogmogende te doen publiceeren.
Reglement op de administratie der justitie en de manier van procedeeren in de rivieren van Essequebo en Demerary.
Art. 1 Den Raad zal van twee tot twee maanden bijeen vergaderen om alle voorkomende zaaken af te doen.
2. Maandelijks zullen twee Raaden, waaronder een uit de colonisten, als commissarissen van den vollen Raad met en nevens den secretaris ten dage bij den Raad bepaald zitting houden tot de judicatuure van de naa te melden klijnen zaake, en zullen ook dezelve twee Commissarissen of tenminsten een van dezelven met den secretaris van veertien dagen tot veertien dagen moeten vaceeren tot het houden van rollen, waarop de dingtaalen en groote zaaken naadat de eerste citatie voor den vollen Raad zal zijn gedaan, zullen worden gehouden in voegen zooals hiernaa zal worden gemelt.
3. Voor deeze twee Commissarissen zullen ter eerster instantie dienen alle de zaaken, waarin beneden de ƒ 600.-.-. werd geeyscht, en zullen dezelven in zaaken van ƒ 200.-.-. en daar beneden, wijzen bij arrest, tenzij zoodanige zaaken eenige sequeelen van infamie, of andere merkelijke praejudicie met zig zouden mogen sleepen.
4. Voorts zullen door gemelde Commissarissen worden geexpedieert alle acten van hypothecatie, mitsgaders willige condemnatien op dezelve, en andere contracten welke op vrijwillige overgifte van partijen zullen worden gedecerneert, tenzij dezelve daarin eenige bedenkelijkheid vonden, wanneer [zij] zoodanige zaaken bij de naaste sessie zullen brengen in het volle Collegie van den Raad.
5. Die zijne partijen in zaaken beneden de ƒ 600.-.-. wil dagvaarden voor gemelde Heeren Commissarissen, zal zulks door den deurwaarder moeten laaten doen, tenminsten agt daagen tevooren, en nevens zijne citatien overleveren copien van het bescheit, waarop hij zijne actie fundeert, zullende de citatie moeten inhouden wat door hem geeyscht word; zonder dat aan partijen zal toegelaaten worden eenige dingtaalen in geschrift te houden, en zal ook eenieder zijne rechtzaaken voor gemelde Commissarissen zelvs mogen waarnemen, zonder dat degeenen die condemnatie van kosten, ten laste van zijne partijen zouden mogen obtineeren, uit dien hoofden eenigsints voor advocaat, procureur en solliciteur in rekening zal kunnen brengen.
6. Indien den aanlegger ten dage dienende niet compareert, zal aan den gedaagde op deszelvs verzoek verleent worden comparuit, en voor het profijt van dien absolutie van de instantie met de kosten, welke kosten zullen moeten worden betaald eer den aanlegger een nieuwe instantie zal mogen beginnen.
7. De gedaagde niet compareerende, zal aan den eysscher verleent worden het eerste default, en voor het profijt van dien namptissement der geeyschte somme indien de zaake daartoe is gedisponeerd. En voor het profijt van het tweede default zal den eysscher geadmitteerd worden van zijne citatie voor interdictie te dienen, met de bescheiden daartoe behoorende, en zal daarop recht gedaan worden, zooals Commissarissen zullen bevinden te behooren.
De gedaagde compareerende, zal denzelve dag worden vergunt, zoo hij zulks begeert, ten naasten sessie van Commissarissen om bewijzen in te winnen, en zal dezelve daarvan ter gemelder naaster sessie aan de eisscher copien moeten overgeeven, wanneer vervolgens de zaak op mondelinge voordragt van parthijen zal worden gedecideert, tenzij een van beiden zich met verklaaringe of certificatien zoude willen behelpen; en dat parthije advers daarvan recollement verzogt, hetwelk aan dezelve zal worden vergunt, en waaromtrent zoodanig zal worden geprocedeert, als hieronder omtrent de groote zaaken zal worden gezegt.
8. De gecondemneerde in zaaken boven de tweehonderd guldens zich met het vonnis van Commissarissen bezwaard vindende, zal daarvan op den eerstvolgende rechtdag deszelvs appel moeten doen aantekenen, en voorts den triumphant tegens de eerstvolgende sessie van den vollen Raad dagvaarden om eisch in cas d'appel te hooren; mits dat zoodanige citatie tenminsten veertien dagen voor de zitting van den Raad zal kunnen worden geexploicteert, zullende andersints hetzelve appel moeten worden geintroduceert bij de naastvolgende sessie en zal den appellant, alvorens citatie in cas d'appel te mogen doen, in handen van den secretaris moeten consigneeren eene somme van ƒ 25.-.-. voor de boete van het fol appel, en zal voorts in zodanige zaaken voor het Collegie van den Raad worden geprocedeert evenals in alle andere zaaken.
9. Voorts zullen voor het collegie van den vollen Raad directelijk worden geenthameert alle zaaken waarin ƒ 600.-.-. en daarenboven word gevordert, of tot praestatie van eenig fait word gecontendeert, en generalijk alle anderen, welke uit hoofde van den regel hiervoren articul 3 gesteld niet tot de judicature van Commissarissen behoren. En zal wijders voor hetzelve Collegie van den Raad worden geprocedeert in maniere als volgd.
10. Die iemand voor het collegie van den Raad met recht wil aanspreeken, zal denzelve bij den deurwaarder tegens de eerstkomende sessie van den Raad tenminsten veertien dagen tevoren moeten doen dagvaarden en zal de deurwaarder benevens de dagvaarding aan den gedaagde ten kosten van den eysscher moeten overleveren copie authenticq van de brieven van verband, obligatien accoorden of andere instrumenten waarop men vanwegen den eysscher ten dage dienende namptissement, of condemnatie zal willen verzoeken, mitsgaders copie van den eisch, waarvan den eysscher ten rechtdage zal willen dienen, van al hetwelk door denzelve deurwaarder in zijne relatie gewag zal moeten worden gemaakt.
11. Indien den aanlegger ten gestelde rechtdage niet compareert, zoo zal tegen hem ten verzoeke van den gedaagde verleent worden comparuit, en voor 't profijt van dien absolutie van de instantie met de kosten, welke alvorens zullen moeten worden betaalt, eer hij den gedaagde opnieuw in rechten zal mogen aanspreken.
12. Indien den gedaagde ten gestelden rechtdage niet compareert en gedagvaart is om zijne obligatie, hypotheecqbrieven, schuldbrieven of andere brieven of instrumenten van verband te kennen ofte te ontkennen, en om op het namptissement te antwoorden, zoo zal tegens denzelve, ten verzoeke van den aanlegger, verleent worden het eerste default, uit kragte van hetwelk de voorszegde brieven gehouden zullen worden voor bekend en de gedaagde gecondemneert de geeischte somme in de obligatie begrepen te namptiseeren, in handen van den eisscher, onder cautie de restituendo, en voorts versteken worden van zijne exceptie declinatoir, en verleent worden een andere dagvaarding ter naaster rolle, die voor Commissarissen, of een van dezelve als in articul 2 is gezegd, zal worden gehouden, en indien hij andermaal bij den deurwaarder gedagvaard zijnde, dan niet compareert, zal tegen hem verleent worden het tweede default, en uit kragte van dien versteken worden van alle exceptien dilatoir, en zal voorts tegen hem verleent worden een derde citatie, mede ter rolle voor Commissarissen als voren, en compareert hij, gedagvaard zijnde, niet, zal tegen hem verleent worden het derde default, uit kragte van hetwelke hij zal worden versteken van alle exceptien en defensien peremptoir, en zal den eisscher alsdan terstond overleveren zijnen eisch, met de verificatien daartoe dienende, om daarop bij den eerstvolgenden sessie van den vollen Raad recht gedaan te worden, en zooverre den eisscher zijne eisch, den rechter genoeg zijnde, bewijst, zoo zal hem die bij den rechter toegewezen worden, met condemnatie van kosten, en bewijst hij zijnen eisch niet volkomen, zoo zal den Raad letten of de zaak zoodanig gelegen is, dat zij naar derzelver omstandigheden en de qualiteit van de persoon van den eisscher denzelven eisscher zullen mogen toelaaten zijne eisch met eede te sterken, en bevinden zij de zaak alzoo gelegen te zijn, zoo zullen zij den eisscher eerst den eed afneemen, en alsdan den gedaagde condemneeren als voren, Edog, bijaldien den eisscher zijnen eisch niet bewijst, en den Raad ook niet bevind dat de zaak aan deszelvs eed behoord gesteld te worden, zal de gedaagde en defaillant van den eisch worden geabsolveert en niettemin om deszelvs contumacie gecondemneert in de kosten.
13. Indien de defaillanten, naa het eerste en tweede default compareeren, en de purge van default of defaulten verzoeken, zullen dezelve daartoe worden geadmitteert, mits blijvende het effect vandien, en betaalende de kosten ter tauxatie en moderatie van commissarissen; naa het derde default zal geen purge geadmitteert worden.
14. En in zaaken daarin iemand gedagvaard is om eenige penninge te betaalen, waarvan bij registers, schuldboeken of diergelijken bescheid blijkt, zal op het eerste default, de affirmatie van de schulden, alvoorens gehoord, de gedaagde gecondemneert worden te namptiseeren, en voorts op de verdere defaulten geprocedeert worden als vooren gezegt is.
15. Iemand gedagvaard zijnde, om op de verjaarde vonnisse gerechtelijke bekentenissen of willige condemnatie executie te zien decerneeren, of op uitspraaken, accoorden, of transactien, op zaaken daarvan rechtvordering is geweest, en waarvan bij publicque instrumenten blijkt condemnatie te hebben, zal uit kragte van het eerste default condemnatie en executie worden verleent, en de gedaagde in de kosten gecondemneert.
16. Item als iemand gedagvaart word om getuigenis der waarheid te geven of tot praestatie van faiten, zal dezelve uit kragte van het eerste default gecondemneert worden getuigenis der waarheid te geeven of de faiten te praesteeren tot zijnen kosten op poene van gijzeling.
17. En in alle andere civile zaaken, zoo reëele als personeele, zal tegens de defaillanten geprocedeert worden, zooals hiervoren is gezegt; wanneer den Raad iemand in persoon requireert, zal dezelve, op de eerste citatie niet compareerende, andermaal ontboden worden, op poene van geregtelijk gehaalt te worden, en indien hij alsdan nog niet compareert, zal dezelve gerechtelijk ten zijnen kosten werden gehaalt.
18. Indien de gedaagde ten gestelden rechtdage compareert, zoo zal den eisscher tegen hem eisch doen, en de provisie van namptissement verzoeken, indien het hem goeddunkt, op welke provisie van namptissement, en ook op het kennen, of ontkennen van obligatien, en andere brieven of instrumenten van verband, de gedaagde gehouden zal wezen terstond te antwoorden, zonder daarop eenige dag of delay te mogen verzoeken, op poene dat diesaangaande tegen hem verleent zal worden default, en uit kragte van dien, op de verzogte provisie, en het kennen of ontkennen gedisponeert worden, naadat de rechters bevinden zullen te behooren.
Edog de gedaagde antwoordende zal de zaak terstond voor den Raad op het namptissement mondeling worden voorgedragen, en daaromtrent tot adjudicatie of ontzegging van de provisie gevonnist worden, zooals dezelve naa rechten zal oordeelen te behooren.
19. De gedaagde compareerende en dag verzoekende om ten principaalen te antwoorden, zal hem vergunt worden den tijd van veertien dagen om deszelvs antwoord alsdan bij geschrifte over te leeveren, ofwel bij monde ter rolle te dicteeren, zoo hetzelve in een contrarie conclusie zonder middelen bestaat.
En gelijke tijd zal den eysscher gegeeven worden om te repliceeren, en den gedaagde om te dupliceeren, tenzij dat den gedaagde genomen hadde eenvoudige contrarie conclusie, in welken gevalle partijen ter zelver rolle zullen moeten persisteeren voor re- en duplicq, zonder dat daartoe een nadere termijn zal worden vergunt.
20. Alle termijne naadat voor den vollen Raad van eisch zal zijn gedient, en op de provisie zal zijn gedisponeert, in zaaken waarin provisie door den eisscher gesustineert is, zullen loopen van veertien tot veertien dagen en op absolut verstek, en zullen alle notulen en dingtalen van het antwoord [af] gehouden worden voor Commissarissen totdat de zaak ten vollen zal zijn geinstruëert, waarna dezelve op de eerstvolgende sessie van den vollen Raade bij monde zal moeten worden voorgedragen, voorts na examen der wederzijdsche geproduceerde stukken zal moeten worden gedecideert.
21. De gedaagde zal gehouden wezen, indien hij eenige exceptie wil proponeeren, zulks ten dage van het antwoord te doen, en alsdan alle deszelvs exceptien teffens en op eenmaal te proponeeren; mitsgaders ook niettemin onverminderd zijne geproponeerde exceptien ten principaalen te antwoorden, uitgezondert zoo hij proponeert de exceptien declinatoir, die van litispendentie, alleenlijk daaronder begrepen de exceptie van transactie en uitspraak van arbiters van regten, waarvan bij publicq instrument of den eigen hand van parthije blijkt, bij welke exceptien men zal mogen persisteeren.
22. De zaak bij eisch, antwoord, replicq en duplicq voldongen zijnde, zal de eisscher veertien daagen daarnaa moeten dienen van zijnen inventaris van stukken en daarvan aan de gedaagde copien leveren, waarnaa de gedaagde van zijne zijde wederom veertien dagen daarnaa insgelijks van deszelvs stukken onder behoorlijken inventaris zal moeten dienen.
23. Des bijaldien een van beide parthijen zig behelpt met verklaaringen, of certificatien tot beweering van zijn gesustineerde, zal de andere parthij daarvan op de eerstkomende rolle, die voor Commissarissen of een van hun gehouden zal worden, recollement mogen verzoeken, en zal de producent alsdan dezelve getuygen op den volgende regtdag van welgemelde Commissarissen moeten sisteeren, om op contrainterrogatorien te kunnen werden gehoort.
Edog den requirant van recollement alsdan niet gehoord zijnde met deszelvs contrainterrogatorien, zullen de verklaaringen of certificatien alsdan worden gehouden voor gerecolleert.
En zal voorts geen recht worden gedaan op certificatien nog attestatien, die ten verzoeken van parthijen in voegen voorszegd niet gerecolleert zullen zijn, ten waren de getuigen overzee ofte overleden waren, in welken gevalle bij den Raad daarop behoorlijk gelet zal worden.
24. Geene zaaken waarover tusschen parthijen word gecontesteert zullen vermogen beslist worden bij wijze van resolutien, maar bij wijze van sententien zoo van Commissarissen als van den vollen Raad, moeten inhouden dat de gedaagde gecondemneert werd in het geheel of deel van hetgeen geeischt is, of daarvan geabsolveert en voorts condemnatie of compensatie van kosten.
En zullen de regters gehouden wezen, terstond na de instructie van zaaken de sententien te pronuncieeren, en zonder dat zij in haare sententien of vonnissen zullen gebruiken de clausule van de conclusie te ontzeggen zulks in dier voegen als die gedaan en genomen is of diergelijke.
25. En zullen alle sententien, provisioneel en interlocutoir, hetzij bij Commissarissen in zaaken aan derzelver judicatuure gedemandeerd, of bij den Raad gewezen, haar executie hebben, zonder dat daarvan eenige provocatie, of hooger beroep kan worden toegelaaten, tenzij dezelve waren van dien aard, dat dezelve ten definitive waren irreparabel; zooals ook de sententien of vonnissen van Commissarissen beneden de tweehonderd guldens, mitsgaders de sententien in appel bij den vollen Raad gewezen tot ƒ 600.-.-. executabel zullen zijn zonder dat daarvan revisie zal mogen worden gevraagt, tenzij dezelve hadde sequeele van infamie of eenige andere merkelijke praejudicie.
26. Edog in alle andere zaaken zal den gecondemneerde op de eerste of tweede rechtdag die voor Commissarissen zal werden gehouden naa de pronunciatie der sententie daarvan zijn revisie mogen interjecteeren aan de Hoog Mogende Heeren Staaten Generaal, welke revisie door hem ten eersten zal moeten werden vervolgt, zoodanig dat de regtdag voor Hun Hoogmogende kan dienen binnen de agtien maanden naa de pronunciatie der sententie.
27. Alle sententien interlocutoir of definitief waarbij iemand gecondemneert is eenige penningen te betaalen of te namptiseeren, zullen naa veertien dagen zooverre daarvan geene revisie is geinterjecteert in zaaken daar zulks toegelaaten is, worden geexecuteert in maniere hiernaavolgende.
28. Den deurwaarder zal hem met de sententie vinden aan den persoon ofte woonplaats van de gecondemneerde en denzelve sommeeren om binnen 24 uuren verstreken zijnde zonder dat er betaaling is gedaan, zal dezelve deurwaarder den gecondemneerde renoveeren, of andermaal voldoening van de voorszegde sententie vraagen. En blijft hij dan nog in gebreken zal dezelve deurwaarder naa verloop van nog vierentwintig uuren in praesentie van den secretaris of deszelfs eerste clercq in arrest of bewaarender hand neemen de meubile en haeffelijke goederen voor het agterweezen van den triumphant, ten ware de gecondemneerde eenige meubile of immeubile goederen aan denzelven deurwaarder aanweze, welke oogenschijnlijk genoegsaam zijn, om daaraan den inhoud van de condemnatie te verhaalen, en waaraan hij begeerde de executie gedaan te hebben.
En zal den deurwaarder de gemelde in arrest genomene of aan hem aangewezene meubile en haeffelijke goederen naa de zes dagen, de twee Zondaegschen mitsgaders een regtsdaggebod, aan den meest daarvoor biedende opentlijk om gereed geld verkoopen, en den triumphant daaruit, naa aftrek van de executiekosten van den inhoud van het vonnisse te voldoen.
Des zullen onder zoodanige haeffelijke goederen niet begrepen werden eenige slaaven, vee of werktuijgen, tot gehypothequeerde plantagien behoorende, als welke niet anders dan met het onroerend goed zullen mogen werden verkogt, of geexecuteert.
29. Maar zooverre de betaalinge uit de penningen van voorszegde meubile goederen geprovenieerd, niet zoude kunnen worden gedaan, zal de voorszegde deurwaarder ten overstaan als voren in arrest stellen de onroerende goederen van den gecondemneerde en daarnaa de vrugten van zoodanige goederen als dezelve in vrugt met last van restitutie zouden mogen bezitten, en dezelve openbaarlijk daarnaa in praesentie van twee Raaden en secretaris met vier Sondags- en twee regtdaagsgeboden en met aanslaan van billetten om gerede betaalinge verkopen, hetzij in wissels, specie of andere gangbaare wijze van voldoening, zodanig egter, dat geene plantagien bij executie zullen mogen werden verkogt, dan naadat dezelve bij affixie van billetten een jaer tevoren zullen zijn aangeslagen, en dat tenminsten een halfjaar voor den verkoopdag, dezelve in den Vaderlande bij de Amsterdamsche, Rotterdamsche, en Middelburgsche couranten tot driemaal toe zal zijn geadverteert, en inmiddels zal aan den gecondemneerde aangezegt moeten worden van niet uit de Colonie te zullen vertrekken, en wanneer mogt komen te blijken, dat zig clandestinelijk wilde retireeren, zal hij verzekerd, en in gevangenisse gesteld worden. Ook zullen aanstonds bij den Raad twee kundige persoonen tot sequesters over zodanige plantagie worden gesteld, omme dezelve tot den dag der verkoping te administreeren en de vrugten daarvan te beneficieeren, ad opus jus habentium, des dat in cas eenige zodanige plantagie is gehypothequeert de agendaris van dezelve uit naam van den houder van het hypotheecq een der voorszegde sequesters zal moeten zijn en dat in zodanig geval de producten, hangende de sequestratie zulle moeten komen aan den houder van het hypotheecq, of diegeene die voor het decerneeren der sequestratie uit kragte van het hypotheecq gewoon is geweest dezelve te ontfangen.
En zullen voorts naa den verkoop der plantagie die om gereede betaaling, hetzij in wissels, specie of andere gangbaare wijze van voldoening zal moeten geschieden, door den Raad aan den koper tegen de dadelijke voldoening van den koopprijs ofwel naadat de daarvoor in betaaling gegeevene wisselbrieven zullen zijn voldaan, brieven van decreet worden gelevert.
Zullende inmiddels en totdat van de betaaling van de koopschat blijk zal zijn ingekomen, de gestelde sequesters, met en benevens den koper dezelve plantagien blijven administreeren, en goede toezigt houden, dat dezelve middelerwijl niet worde gedeterioreert of vermindert.
En zullen de gemelde sequesters tesaamen voor haare moeyte genieten 10 percento van de producten van de plantagie en de plantagie nog geen producten rendeerende een somme van vierhonderd guldens 's jaarlijks.
30. Maar bijaldien teneinde der sequestratie en de daarop gevolgde executie bevonden wierd, dat de goederen nog niet voldoende mogten zijn, zoo zal den deurwaarder in voegen als voren in arrest stellen al zulken inschulden als de gecondemneerde heeft, dewelke naa een Sondags- en regtdagsgebod om gereede betaaling als voren aan de meestbiedende zullen worden verkogt.
31. En in gevalle alle de voorszegde goederen naa gedaane executie tot voldoening van het agterwezen niet suffisant mogten zijn, en daarvan bij relatie van den deurwaarder zal blijken, of dat de gecondemneerde gesommeerd en gerenoveerd zijnde niet in staat mogt wezen om eenige goederen aan te wijzen ten genoegen van den deurwaarder, zoo zal den gecondemneerde verzekert en in gevangenisse gesteld en gehouden worden op twaalf stuivers daags of zooveel als den Raad zal goedvinden te bepaalen, ter tijd toe hij den triumphant voldaan of gecontenteert zal hebben.
32. Alle de sententien en actien reëel gewezen, waarbij den aanlegger eenige huyzen, landerijen of goederen toegewezen zijn, zullen insgelijks naa de veertien dagen naa de pronunciatie in dezer voege werden geexecuteert, dat de gecondemneerde, en occupateur van de toegewezene goederen, door den deurwaarder zal worden gesommeert, om binnen drie dagen zijn handen te trekken en ledig te maaken van de toegewezene goederen, en daarmede den triumphant te laaten geworden, en bij zooverre zij hetzelven binnen de voorzegde drie dagen niet doen, zoo zal daarnaa in praesentie van een der Raaden en de secretaris den gecondemneerde of occupateur met er daad uitgezet en den triumphant daarin gestelt worden.
33. Alle sententien daarbij iemand gecondemneert is reekening, bewijs en reliqua te doen, of een of ander fait te praesteeren, zullen naar veertien dagen en naa voorgaande sommatie als voren geexecuteert worden als volgd.
Den gecondemneerde zal gegijzeld worden op zekere plaats en zoo bijaldien hij ten gestelde dage in gijzeling niet compareert en bij den deurwaarder gezogt wordende aldaar niet word gevonden, zal tegen denzelve bij de Raad of dezelve niet vergaderd zijnde bij Commissarissen apprehensie worden verleent, en zal dezelve gecondemneerden voorts op twaalf stuivers daags of zooveel als den Raad zal goedvinden te bepaalen ten zijnen kosten in gevangenisse gehouden werden, ter tijd toe, dat hij voldaan zal hebben hetgeene waarin hij gecondemneert is, of den eisscher gecontendeert zal hebben, maar bij zooverre den gecondemneerde op de gestelde plaats in gijzeling compareert, en veertien dagen aldaar geweest zijnde niet doet blijken van zijne diligentie om te voldoen aan hetgeene waaromme hij gegijzeld is, tot contentement van den rechter, zal dezelve in hegtenis gestelt worden op (...) stuivers daags als voren.
34. En bijaldien den gecondemneerde een maand in hegtenis geweest zijnde, de condemnatie niet voldoet, zal den triumphant aan de Raad mogen verzoeken dat het fait of het werk in de condemnatie begrepen getaxeert en tot een pecunieele somme geredigeert worden, waartoe den geapprehendeerde behoorlijke declaratie overgelevert, en den tijd van 14 dagen gegunt zal worden om daartegen te debatteeren, en hebbende de tauxatie van den Raad, zal den triumphant zijne executie mogen doen als voren, blijvende den gecondemneerde evenwel in hegtenisse totdat de executie gedaan en den triumphant voldaan zal zijn.
35. En zal al hetgeene voorszegd is plaatshebben in ordinaire actien, dog in cas van wissel zal worden geprocedeert in maniere als volgt.
36. Den houder van een wisselbrief, die van non-acceptatie en non-betaaling is geprotesteert, en met den trekker of endossant over het rembours van denzelven niet kunnende verstaan, zal den trekker of endossant tenminsten veertien dagen tevoren moeten dagvaarden voor het Collegie van den Raad om hem houder te zien admitteeren om bij parate executie tot bekoming van den inhoud van zoodanige wissel met de herwissel tot zooveel percento als de vergadering van Thienen zal goedvinden te bepaalen, en de kosten bij arrest op de goederen en apprehentie op den perzoon van denzelve trekker of endossant te procedeeren, en zal den houder en requirant naa mondeling verhoor van den gerequireerde daartoe worden geadmitteert, tenzij dezelve zoodanige reedenen konde allegeeren waarom de Raad zoude mogen oordeelen de zaak niet van die liquiditeit te zijn, dat aan den houder parate executie zoude moeten worden verleent, in welken gevalle de Raad aan den requirant zal ordonneeren ordinario modo te procedeeren.
37. Maar den requirant geadmitteert zijnde om bij arrest op de goederen en apprehentie op den perzoon van zoodanige trekker of endossant te procedeeren, zullen de goederen, zoo roerende als onroerende, directelijk in arrest mogen worden genomen en voorts geexecuteert in voege als hiervoren art 28 en 29 omtrent de executie van de pecunieele vonnissen is gezegd.
38. En zal ook op dezelvde wijze admissie om bij parate executie te procedeeren verleent worden aan den houder van een wisselbrieff tegen een acceptant, wanneer de geaccepteerde en ten vervaldage van de non-betaaling geprotesteerde wisselbrief, naa den trekker om rembours zal zijn gezonden en die dezelve met contraprotest laat retourneeren.
Eindelijk zullen zoowel Commissarissen in de kleine zaaken als den vollen Raad in zoodanige zaaken als voor dezelve moeten dienen, alle devoiren aanwenden teneinde parthijen met elkanderen mogen werden bevreedigd, en derzelver differenten, hetzij bij verblijf onder willige condemnatie of bij accord mogen werden afgedaan, om aldus de procedures zooveel mooglijk te verminderen en af te snijden.
Staten-Generaal. Nationaal Archief