100. De heeren burgermeesteren ende regeerders van Edam ghaven te kennen dat sij in possessie waeren van te mogen keuren straeten, wallen, slooten, brugghen, platingen ende tot tauxatie van schepenen aen te neemen de gronden, huysen, landen, etc. daertoe van nooden. Omme effenwel noch zeeckerder te ghelden ende alle moeyten ende quellingen voor te comen, versochten octroy daertoe voorsoveel des noot zij. Waerop gedelibereert zijnde is hetzelve versoeck toegestaen onder sodanige conditiën ende restrictiën als ’tzelve voor deesen aen die van Monninckedam ende Purmerende is verghunt.

101. De generaels van de Munte claeghende van de groote schaede de ingeseetenen van ’t landt aengedaen deur ’t naelaten van de publicatie van ’t placcaet teegens de gouden croonen ende soverainen van Brabandt ende meede van den ducaton, ende versoeckende dat alsnoch hoe eer hoe liever daermeede moght werden voortgevaeren ende specialijck datten invoer moght werden verboden, die beeter als den uytvoer is te letten ende mede dat allerhande uytheemse ende buytenprovintiaelsse duyten mochten werden verboden, gelijck de provintie van Utrecht alreede heefft voorgeghaen om deur dien middel het slaen van de duyten tegen te ghaen. Is nae deliberatie goedtgevonden dit point uyt te stellen totdattet point van beschrijvinge bij ordre in omvraege sal zijn gebraght.

102. Uytte Generaliteyt ingebracht zijnde zeecker requeste aldaer gepresenteert ende bij haer aen de vergaderinge alhier gerecommandeert, bij ’t welcke den tegenwoordigen pachter te kennen gaff dat hij bij den raeden ter Admiraliteyt tot Amsterdam wel geadmitteert wierde om aldaer zijn toesienders te mogen stellen, maer datte magistraet van de stadt hem sulcx weygerde; versoeckende daeromme volgens de belofften hem bij de provintiën voor de verpachtinge gedaen daertegens gemainteneert te werden, opdat hem geen schaede daerdeur magh overcomen ende mitsdien oorsaecke gegheeven van doleren. Is nae deliberatie verstaen dat dit versoeck strijdende is tegens de resolutie tottet affschaffen van de verpachtinge alhier genoomen ende dat daeromme de gedeputeerden ter Generaliteyt sullen werden gelast dit versoeck plotselijcken aff te slaen.

103. Den heer van Noordtwijck verclaerde geresolveert te sijn om op ’t versoeck van Zijn Hoogheyt op morgen nae ’t leeger te trecken, offereerde zijn dienst in cas de heeren Staten hem yet hadden te commanderen; waerop gelet zijnde meenden de heeren van Dordrecht dat men hem soude mogen recommanderen so geduurende zijn presentie de stadt moght parlementeren, dat in de capitulatiën die van de pauselijcke religie geen vrijheyt werden toegestaen om daer te moghen continueren, dat oock geen ampten van de stadt de Generaliteyt betreffende in ’t leeger souden mogen werden vergheeven, maer alles opengehouden ter dispositie van de heeren Staeten alhier. Ende so daer eenige vordere pointen van gewichte moghten voorcomen daervan te rapporteren alvooren daerinne te concluderen. Waermeede meest alle leeden haer conformerende, is in dier voeghen meede geconcludeert geworden, werdende daerbij de heere van Noordwijck geluck op zijn reyse gewenscht.

104. Den ambassadeur van Venetiën notificeerde datten ambassadeur Justiniani die in zijn plaetse succederen zal, alreede tot Colen is gearriveert ende eerstdaeghs hier weesen zal, versoeckende dat den ambassadeur van deesen Staet oock moght werden gelast eerstdaeghs zijn reyse meede nae Venetiën aen te neemen, alsso den dienst van deesen Staet ende van de republijcq daeraen ten hooghsten geleegen is. Verclaerde daerbij dat hij gelast was in Spagnen te ghaen, doch dat zijn persoon aldaer geprocheert was, omdat hij alhier lest heefft geresideert, daer hij geen vordel van te verwaghten heefft.

Hierop gedelibereert sijnde seyden de heeren van Leyden dat dit versoeck zeer bedenckelijck was off men yemant so spoedigh heefft te senden off nyet, in consideratie dat men onlanghs uytt brieven van Venetiën verstaen hebben dat op onsen oorlogh allen staet maecken van te sullen duuren ende daernae wensschen, vermits sij oordelen datte ruste van haer staet genochsaem daervan is dependerende; meenden dat nyet vreemt was dat men deese occasie capteerde ende dewijl van de zijde van de republijcq daertoe aengedrongen werdtt, dat men hem daer wat koel in droegh ende daerop insisteerde dat alvooren bij haer betaelinge most werden ghedaen van de affterstaende subsidiën die de republicq aen deesen Staet ten affteren is om daeruyt de lasten van de oorloge eensdeels meede te connen sustenteren. Andere leeden hielden haer advijs op totdat de resolutie ter Generaliteyt op dit subject te neemen alhier ter vergaderinge souden weesen ingebracht. Daermeede haer de meeste leeden conformerende, is ten dien fine de saecke daerbij gelaeten.

105. De heeren Committeerde Raden binnenstaende remonstreerden effter den grooten noot om ghelt die allenthalven wert bevonden waer men hem keert so hardt parssende, dat men qualijck weet alsser al eenigh gelt compt wat eerst, wat lest zal gedaen worden; datte heeren van ’t Noorderquartier om de restanten van haer vorige negotiatiën aengeschreeven zijnde, die bij haer noch tussen de 3 à 400.000 £ wierden beghroot, haer noch gelt noch antwoordt toevoeghen; dat van de lest genegotieerde 300.000 £ maer 15.000 £ becomen hebben; datten corporael ende eenige andere ruyters van de ritmeester Risoir in den naeme van de andere haer met groote importuniteyten betalinge affeysschen van 9 maenden, zes voor ende van 3 maenden nae de affectatie op Mirop; dat dit een schadelijck exempel is ende so nyet gestut wordt, ’t heele regement ruyters van Stakenbroeck ende andere datelijck sullen volghen; meenen daeromme dat deesen ritmeester Risoir behoort aengeschreeven te werden, heefft hij yet te pretenderen dat selffs comen ende spreecken magh om geen quaet exempel te gheeven.

Ende alsso noch de betalinge van de leegerlasten, noch van 3 aenbesteede fregatten, noch van de geaffecteerde soldaten die tecort comen, noch van de directeurs van de custscheepen, noch van de Admiraliteyten van de Collegiën langher stil kan staen sonder den staet van ’t landt te sien vervallen in een irreparabile ongelegentheyt behalven duysenderhande lasten meer, versochten dat tenminsten hiertoe sonder uytstel ordre moght werden gestelt ende tot dien eynde vooreerst gefurneert de leste uytgeschreeven 300.000 £, de restanten van de negotiatiën, het haertsteedegelt, ende dat consent gedraegen magh werden totte verpondinge van ’t jaer 1637 om die mede te mogen innen. Is bij deese occasie meede geleesen zeecker missive van de admiraliteyten tott Rotterdam van den 2^en deeses aen haer gedeputeerden in Den Haghe, d’zelve belastende om van de heeren Staten sonder uytstel immers in het beghin van de toecomende weecke te willen meedebrengen ordre om de aenneemers van de fregatten haer 2^e derdepart te betaelen off sullen ’t werck moeten steecken laeten ende tot schaede van’t landt alles laeten bederven.

Hierop gedelibereert zijnde vonden de leeden gesamentlijck wel overnoodigh dat so d’een als d’ander noot de handt most werden geboden sonder uytstel, maer saegen nyet waer het ghelt te vinden. De Edelen mede belanghende ’t haertsteedegelt alsnoch persisterende bij haere disputen, ende belanghende de verpondinge de leeden alvooren willende verstaen hoe ’t mettet affdoen van de doleantiën gaet, sodat in deesen gheen resolutie alsnoch heefft connen werden genomen anders als in reguarde van den ritmeester Risoir; dat men denzelven zal aenschrijven deesen cours van ’t affsenden van particuliere ruyters nyet meer te gebruycken, maer in cas yet te pretenderen heefft dat zelffs in persoon offte eenighe volmaghtighde zijn actie sal hebben te vervolgen, opdat dit exempel bij anderen nyet in consequentie werde getrocken.

106. Is meede in deliberatie geleyt het 16^e point om te consenteren eenen 200^en penning gheevensghelt, daerinne bij de heeren van Dordrecht, Delfft, Leyden ende verscheyden andere werde geconsenteert, dan de Edelen alvooren de quoeyeren van voorgaende extraordinaris consenten willende overgeleevert ende de restanten daerinne bevonden gefurneert hebbende, opdatte onwillige haer affter houdende de goede ende gewillige nyet al te veel mogen werden beswaert; heefft daeromme in deese saecken geen vruchtbaere conclusie genomen connen worden.

107. Vier gedeputeerden uytten Hooghen Raede staen binnen ende doende naerder bericht tegens de schrifftelijcke deductie van de stadt van der Goude concernerende de proceduren bij haer tegens dezelve gehouden ter oorsaecke van ’t mandement van complaincte bij den pensionaris Marchellus tegens dezelve geïmpetreert om in zijn staet als pensionaris gerestabilieert te werden. Seyden dat in den jaere 1591 bij de steeden clachten gedaen zijnde over ’t belet bij de hoven van Justitie in ’t executeren van criminele saecken daer extraordinarie geprocedeert wert, mitsgaders tegens ’t innen van de excijsen van de steeden ende andere politijcque saecken deur ’t verleenen van mandamenten haer aenghedaen, daerop eyntelijck den 10^en septembris 1591 geresolveert datte hoven noch in criminele saecken, noch in zaecke raeckenden de excijsen van de steeden offte andere saecken strekkende tot onderhout van de goede politie ende regeringe ende die pure politijcq waeren, eenige mandamenten tegens souden mogen verlenen, maer dat alvooren de requesten aen de steeden souden hebben over te senden omme daerop te verstaen haer naerder bericht, off dat alle mandementen anders verleent verclaert souden werden te weesen nul ende van onwaerden.

Ende hoewel de heeren van der Goude haer op deese resolutie in ’t jaer 1617 geconfirmeert fonderen, alsmeede opte resolutiën van den 1^en may 1636, 26^en november ende 2^en december 1636, specialijck uyt crachte van dezelve in haer reguard ende concernerende deese saecke genomen, bij dewelcke haer proceduren iterativelijck nul verclaert sijn ende haer voorts gelast daervan te supercederen totdatte heeren Staten naerder op alles souden hebben gedelibereert; dat effenwel dat fondament gantsch insuffisant is, so omdat de originele resolutie van anno 1591 maer spreekt van excijsen, criminele ende pure politijcque zaecke, daer ter contrariën alhier tusschen den pensionaris ende de stadt een formeel contract is van weedersijden obligatoir onder verbandt van personen ende stadtsgoederen, dat heel wat anders is.

Ten 2^en omdatte confirmatoire resolutie in ’t jaer 1617, 4^en augusty 1618 ende 1619 genomen als de landen vol disputen ende oneenicheden waeren ende den Staet deur de inlandsche commotiën branleerde ende groot pericul liep, zelffs daernae bij de heeren Staten met ordre is geretracteert.

Ten 3^en omdat dezelve strijdt tegens de nature van de complaincten ende de ordre dienthalven te houden haer bij de instructie uytten naeme van beyde provintiën voorgeschreven, die oock sonder bewilliginge van beyde nyet can werden verandert; de nature van sodanige saecken lijdt oock geen sodanige veranderinge, omdat gemeenlijck partijen daerinne malcanderen faictelijcken bejeegenen ende dootslaegen ende andere inconveniënten uyt volgen souden, ten waere sij sonder eenigh dilay daertusschen quamen, want so lange als partije copije van de requeste verkreeghen hebbende nyet en hadde gerescribeert, souden hem oordelen alles vrij te staen dat bij de andere weeder nyet soude werden geleeden ende souden alle complaincten in simpele mainctenuen moeten veranderen offte tenmintsten daerom alvoren een proces conservatoir gehouden werden.

Ten 4^en omdatte practijcq recht anders leyt ende nyet een exempel van geallegeert worden dat oyt de resolutie so die van der Goude gaern saegen is gepractiseert geweest, zelffs Rotterdam, Schiedam, Enckhuysen, Dordrecht sende meer andere daervan de preuven gehadt hebbende, in voegen dat die van Enckhuysen het equippagemeesterschap aen Blauhulck hebben moeten laten volghen ende tot zijn oncosten in den processe gemaeckt noch betaelen 7 à 8000 £, weesende de reste bij Zijn Ex.^tie prins Maurits geaccommodeert, die van der Goude selffs in die tijdt van advijs weesende dat men de justitie sodanige saecken behoorde te beveelen.

Ten 5^en omdat deese leste resolutiën voor die van der Goude subreptitie ende obreptitie ende haer ongehoort, jae de eerste, te weeten die van de 1^en may 1636 daerop de tweede steunt, verkreegen is met 10 stemmen, daeronder gereekent de stemme van die van der Goude, die in geen consideratie conde comen ende daeromme in effecte zelffs nul ende machteloos sijn, immers haer proceduren geen nulliteyt connen aenbrenghen, waeromme oock daertegens haer mondelinge ende schrifftelijcke deductie aen de vergaderinge hebben gedaen, oordelende daermeede voldaen te hebben, hoewel naederhandt die van der Goude copye van dezelve haere deductie is ter handen gestelt met last om binnen 14 daegen daertegens te seggen, surcherende hierentussen de proceduuren, dan zij remonstranten geen debath in 5 maenden tijdts verneemende, hebben geoordelt dat beyde so de vergaderinge als die van der Goude tacite de zaecke aen haer waeren beveelende; sodat ten versoecke van partije een derde mandament hebben verleent, dat voor geen attentaten connen gereeckent werden, vermits het 7^e articule van haer instructie volghen bij dewelcke haer belast wordt mette zaecken van justitie voort te vaeren nyettegenstaende contrarie rescriptiën bij den Staten van den landen iterativelijck moghten werden gedaen. Dat die van der Goude hiertegens den deurwaerder in ’t exploicteren van dit mandament indigniter hebben getracteert ende denzelven in apprehensie gestelt tot groote vilipendie zelffs van den Raedt ende van de heeren Staten zelve, die haer deese maght hebben gegeeven, weesende een saecke daer geen exempel van is oyt in Hollandt gebeurt te zijn. Waeromme oock den fiscael om ’t recht van de hoge overicheyt te bewaeren bij mandament in cas crimineel gedaghvaert heeftt de drye burgermeesteren Crabet, ’t Hart ende Van der Tocht met noch een bode ende ’s heeren dienaer, concluderende tegens dezelve bij provisie tot incarceratie ende privatie van haere digniteyten, ampten ende bedieningen ende voorts als in den eysch; in allen welcken alsso met ordre ende tot conservatie van de justitie onder grooten ende cleynen volgens haer instructie geprocedeert is, so vertrouden zij daeromme de intentie van de heeren Staten voldaen te hebben ende dat men haer vorder ongemoeyt ende onverhindert mette justitie souden laeten voortvaeren; ende zijn daermeede vertrocken.

Die van der Goude sustineerden hiertegens datte resolutiën claer voor haer laegen, meedebrenghende de clausule van surcheance tot naerder deliberatie, daertegens den Raedt nyet vorder conde ghaen off eenige mandamenten verleenen sonder dattet zelve anders als attentaten conde werden opgenoomen, ende dewijl zij daertegens de resolutie gemaincteneert hebbende, concludeerden dat deese zaecke so moght werden beleydt dat noch de hooghheyt van ’t landt, nochte haer stadt in ’t particulier daerover eenige prejuditie moght werden veroorsaeckt; verclaerende ’tzelve nyet te sullen noch connen gedoogen, maer liever haer daertegens te willen behelpen mette middelen die haer Godt ende de nature hadden gegheeven.

Hierop gedelibereert zijnde is nae verscheyden disputen ende contestatiën verstaen ende geresolveerd, mits de heeren van der Goude haer naerder opte poincten van beschrijvinge alvooren verclaerende, dat alsdan eenige uytte vergaderinge sullen werden gecommitteert om bij naerder conferentie te accommoderen ende bij te legghen de onlusten tusschen de stadt van der Goude, die van den Hooghen Raede ende de geïnteresseerden partije ontstaen, is ’t doenlijck ende dat hierentusschen gesurcheert werden de proceduren so van den Hooghen Raede als van den heer fiscael voorheenen geïntenteert, ter tijden ende wijlen toe van deese conferentie rapport gheden ende naerder inne zal weesen geresolveert.

De heeren van der Goude naemen het beste contentement nyet datte geïnteresseerde partije hieronder wierde begreepen, die sij in deesen seyden in geen consideratie te comen; dan is effentwel daerbij gebleeven.