18. Geleesen zijnde de brieven van recommandatie van de heeren burgermeesteren van Medenblick in faveur van Cornelis Thijmensz. Opperdoes om denzelven in plaetse van Adam Dircksz. Coen tot admiraliteyt in college van ’t Noorderquartier vanweegen de stadt Medenblick te committeren, is nae deliberatie denzelven Cornelis Thijmensz. gehouden voor genomineert ende zijn voorts de ordinaris gedeputeerden van deese provintie gelast omme desselffs persoon ter Generaliteyt voor te draegen ten eynde als gecommitteerde van deese provintie behoorlijcke commissie magh becomen.

19. Is daernae bij den pensionaris Catz rapport gedaen van alle ’tgunt zeedert het scheyden van de leste vergaderinge ter Generaliteyt is gepasseert, ende vooreerst verhaelt dat belanghende ’t wisselen van de gevangenen gehoort zijn het advijs van Zijn Hoogheyt goedtgevonden is ’tzelve te accorderen in cas den viant daertoe wil verstaen, met sulcken verstande dat men daerin ghae met omsicht ende discretie als voor deesen om mettet bethoonen van eenige graegheyt de zaecke nyet meerder te veraffteren ende dat dienvolgens den schout van Roosendal ontbooden ende gelast is om aen d’ander zijde nae de inclinatie te verneemen ende daervan rapport te doen, dan dat onder andere bij de provintiën werdt geürgeert dat nyet alleen de inlandse maer oock alle buytenlandse gevangenen te waeter daeronder behooren beghreepen te zijn ende meede de Zeeussche caepvaerders. Daerop naerder soude worden geresolveert als de inclinatie van d’ander zijde soude weesen verstaen.

20. Ten 2^en dat bij Anthonij van den Abt ter Generaliteyt versocht was abolitie van de sententie tegens hem geweesen ende herstellinge in zijn voorghaenden staet, daertoe de zes andere provintiën inclinatie hadden gethoont alsmeede Zijn Hoogheyt ende daerom sijn voortgang soude genoomen hebbene ten waere bij deese provintie opgehouden waere geweest totte compste van de vergaderinge, sullende alsdan de zaecke weeder te voorschijn werden gebracht.

21. Ten 3^en dat ter Generaliteyt kennisse becomen weesende hoe dattet ghemeene provintiën was competerende voor ’t verleenen van ’t octroy in de Oostindische Compagnie een capitael van 25.000 £ dat meede tot haeren risico op wintst ende verlies liep, schoon die van de Compagnie ’tzelve in ’t beghin tegenspraecken, doch naederhandt anders bevonden zijnde; was goedtgevonden ’tzelve capitael ende actiën te vercoopen ende daervan becomen ontrent 100.000 £ ende naederhant geresolveert dat hiervan 50.000 £ souden werden geïmploieert tottet affdancken van de 8 oorloghscheepen opte rivieren die 840 £ ’s daeghs waeren costende, ende de reste bewaeren tot ander noodigh gebruyck, welcken volgens de 50.000 £ aen de gedeputeerden ter Admiraliteyt van Rotterdam waeren behandight ende dezelve gelast op zeeckere instructie de affbetaelinge te doen, dan hadde alleen de provintie van Zeelandt swaricheyt gemaeckt de quote van haer Caemer ter Generaliteyt te furneren, ten waere d’zelve geïmploieert moght werden tot betalinge van de affterstallen van haere cruyssers offte nyeuwe geusen.

22. Ten 4^en dat bij den gouverneur van Nimmegen ter Generaliteyt genotificeert was datte keyserse troepen met een groot getal ende verscheyden grove stucken onder ’t canonschot gecomen waeren met versoeck hoe hij hem daerinne soude draeghen; geresolveert zijnde ’t zelve nyet te gedoogen, maer daerop los te branden ten waere anders wierde gelast; dat meede van andere canten advijsen quaemen datte keysersen in ’t landt van Cleefft binnen Hussum, Cranenburch, Santen ende andere plaatsen daerontrent souden comen haer quartier neemen dicht onder de frontieren, waerop bij Zijn Hoogheydt goedgevonden was voor gereedt te zijn ende d’zelve plaetsen met volck te besetten die dezelve tot haere verzeekeringe vrijwilligh ingenomen hebben; dan hadden de keysersen op Santen een tocht offte aenval ghedaen meenende de onsen daeruyt te verjaeghen, doch waeren met verlies van eenige dooden van weederzijden affgeslaegen ende also geretireert, nyet sonder vreese dat met meerder maght ’tzelve souden hebben gesocht te hervatten, daer nochtans nyet op is gevolght, deurdien Zijn Ex.^tie de meeste ruyterije ontrent die plaetsen tusschen Weesel ende Emrick in een plaetse geheeten Den Ham onder ’t commando van Stakenbroeck doende logeren ’tzelve haer sulcx intimideerde dat datelijck daervandaen weecken ende opcraemden; dat interim den bisschop van Colen oock bij brieven aen de Staten-Generael versocht hadde verclaeringe hoe den aenval op Santen alhier werde geduijdt ende off men geresolveert was de neutraliteyt op te segghen. Daerop geantwoordt was dat men van deese zijde geresolveert was de neutraliteyt precijse te onderhouden mits datte keysersen met geen guarnisoen souden besetten de plaetsen bij de laetste handelingen vrij bedonghen; dat hierover tot Colen verscheyden speculatiën ende disputen waeren hoeverre die tractaten mosten ghelden ende off den jegenwoordigen keyser daeraen gehouden was off nyet. Daerbij de zaecke was gebleeven.

23. Ten 5^en dat oock voorgecomen was om opte iteratieve instantiën van den ambassadeur van Venetiën den heer Boreel aen te maenen om zijn reyse nae Venetiën te bevorderen, doch dat sulcx bij hem geweygert was solange van de zijde van Venetiën nyet vast souden weesen gestelt de eertitulen die vanweegen ’t landt de voorghaende ambassadeurs waeren gegheven ende nu gedisputeert werden, ende dat van gelijcken belanghende ’t furneeren van ’t subsidie breeder apparentie ende zeekerheyt soude moeten werden gegeeven off dat deese ambassade anders costelijck, disreputatieus ende ondienstich voor ’t landt soude vallen. So effenwel de heeren Staten anders moghten verstaen, versocht dat zijn broeder daertoe wilden inploieren om bij dat middel ’t landt van de ghemaeckte oncosten te beeter te connen ontlasten; datte zes provintiën dit antwoordt gehoort hebbende effenwel beneffens Zijn Hoogheyt van meeninge waeren datte ambassade behoorde voort te ghaen ende dewijl Boreel difficijl is dat zij aen zijn broeder nyet gehouden zijn, maer verclaerende de plaetse vacant, geresolveert waeren een ander gequalificeert persoon voor te slaen; doch ’t contrarie bij onse gedeputeerden gesustineert werdende, was de zaecke open ende indecijs blijven staen tot deese vergaderinge toe.

24. Ten 6^en dat ter Generaliteyt brieven waeren geschreeven uyt Vrieslandt bij dewelcke sij vertoonden dat zij alreede beesigh waeren om ordre te stellen tottet vercoopen van een groote partije landen ende vaste goederen daervan zij verhoopten te consequeren een somme van 23 à 24 tonnen gouts om mettet zelve ghelt haer lasten te vervallen ende de schulden voorsoveel als moghelijcken is te redden; dat bij Haer Ed. meede op ’t stuck van ’t vaststellen van de regeringe formele resolutie genomen was, dan dat Zijn Hoogheyt meende dat sulcx met geen resolutie te doen was, maer dat op meerder verzeeckertheyt most werden gedacht; ’twelck haer oock aengeschreeven was, doch tot noch toe nyet op geantwoort.

25. Ten 7^en dat meede den Raedt van Staten genotificeert heeft dat zij geresolveert ende beesigh zijn onaengesien de contrarie resolutiën van deese vergaderinge met haer informatiën tegens de schippers die haer in Spaenssen dienst begheeven hebben voort te vaeren, alsso alle de andere provintiën met Zijn Hoogheyt oordelen den dienst van ’t landt daeraen ten hooghsten geleeghen te sijn.

26. Ten 7^en[!] datte vergaderinge van de XIX^en van de Westindische Compagnie volgens de ordre alsnu in Zelandt vergadert zijnde verstaen wierde dat verscheyden disputen onder dezelve gereesen waeren ende sonderlinghe belanghende ’t weeren van den vrijen handel op Brasijl die strecken souden tot ruïne van dezelve Compagnie ende verlies van alle de conquesten aldaer ende den meesten dienst van Spagnen, ten waere van hoogherhandt daertegens wierde voorsien; dat daerom ter Generaliteyt goedgevonden was alle de XIX^en alhier te beschrijven in ’s-Gravenhage tegens den 20^en deeses loopende maents omme aldaer in presentie van de regeringe dezelve questie te desmeleren ende een eynde van te maecken is ’t doenlijcken; doch dat de heeren van Zelandt daerover misnoeght waeren, sustinerende dewijl ’t haer beurte was om de vergaderinge te hebben, bij deese manniere van doen in haer recht vercort te worden, ’twelck de heeren Staten geenssints conden verstaen, sustinerende haer ampt ende van haer maght te weesen extraordinarie in sodanige saecken te voorsien sonder daerbij yemandt te prejudiceren, sodat onzeecker was off Zelandt comen soude off nyet.

27. Ten 8^en dat den commissaris Spiringh van Sweeden ter Generaliteyt presentatie gedaen hadde om hem te purgeren voor de geheele werelt dat belanghende invoeren van den nueywen thol tot Dantsick bij zijn broeder Spiringh voor Zijn Ma.^t van Polen voorghenoomen in ’t mintste met zijn broeder nyet gemeens heefft nochte oock oyt yet gecontribueert heefft, ’tzelve doen ende voorneemen ten hooghsten disavoierende ende misprijsende, presenterende verscheyden acten daeruyt zijn innocentie so claer als de sonne soude connen blijcken ende versoeckende dat hemzelve in zijn negotiën alhier voor de croone van Sweeden geen prejuditie moght causeren; datte zelve acten geleesen waeren ende daerbij van zijn onschult ten overvloede was gebleecken, daerbij de zaecke was gelaeten.

28. Ten 9^en rapporteerde datte heeren Staten-Generael goedgevonden hadden Zijn Hoogheyt voor extraordinaris oncosten ende fatiguen, moeyten, periculen ende becommernissen voor de stadt Breda gedraegen ende geleeden met so geluckigen succes ende seegen van Godt de Heere toe te leggen ende te vereeren uytte leegerpenningen met een somme van 42.000 £ ende dat Zijn Ex.^tie graeff Hendrick Casimir van Vrieslant ende graeff Willem van Nassauw, mareschalck, ’tzelve verstaen hebbende gesaemenderhandt ter Generaliteyt versoeck hadden gedaen om voor haere moeyten, periculen ende extraordinaris oncosten aldaer gedraeghen tesaemen te mogen vereert worden met een 1/3 part van de gemelte somme, doch dat alsnoch geen resolutie op gevallen was.

29. Ten 10^en datten agent Boswel van Engelant oock zeer geclaeght hadde over de indrachten die alhier ghedaen wierden tegens ’t accoordt bij hem vanweegen de Engelsse court met Rotterdam gemaeckt mitsgaeders tegens de placcaten bij de heeren Staten-Generael de Marchands Avanturiers binnen deese provintiën geaccordeert, versocht dat alles op ’t spoedichtste gerepareert ende ’t effecte van dezelve hem gepresteert moght worden eer de zaecke verder ghae ende daerover bij Zijn Ma.^t van Engelant causere vorder verwijderinge; datten zelven oock serieuse instantiën hadde gedaen teneynde de deputatie ende besendinghe nae Hamburch zijn voortgangh moght neemen tot dienste ende herstellinge van de geoppresseerde Duytsche vorsten ende conservatie van ’t gemeene Christenweesen in Duytslandt; hadde van gelijcken versocht relyeff van zeecker revisie bij dewelcke zeecker genomen Engelsse prijse, daer reeder van was Vincent de la Barra, voor goeden prijse was verclaert, onvermindert datte fatalia waeren verloopen; dat dit leste om de schaedelijcke gevolghen was geëxcuseert ende opte reste noch geen deliberatiën gevallen.

30. Ten 11^en dat voor den Hooghen Raede vanweegen de Staten-Generael tegens de Oostindische Compagnie zeecker proces uytstaende was ’twelck was in state van wijsen, doch datte raeden oirboir ende beeter achteden datte zaecke bij accoordt wierde bijgeleyt, tot welcken eynde den griffier Mus ettelijcke reysen gelast geweest zijnde te tenteren off de zaecke bij accoordt soude connen werden getroffen, was daerinne so verre geprocedeert dat die van de Compagnie tot aff- ende tenyetdoeninge van dezelve pretense uytgebooden hadden een somme van ƒ 130.000 £ ende datten griffier Mus geürgeert hadde dat sijluyden 150.000 £ souden bieden om dan de zaecke vorder te verblijven, doch ’tzelve bij haer geweygert ende rapport van ghedaen weesende, dat veele van de Staten-Generael van opinie waeren datter meer in de zaecke stack ende tenmintsten 200.000 £ voor ’t landt behoorden te hebben ende daerom den rechter de zaecke beveelen ende de uytcompste verwachten souden; andere weeder van andere opinie zijnde, was de zaecke daerbij noch gebleeven sonder resolutie wat vorder inne te doen.

31. Ten 12^en dat ter Generaliteyt meede voorgecomen weesende datte pausgesinde binnen Den Bosch in al te groote meenighte waeren ende daerenboven door ophitsen van de papen in haer quade genegentheyt totte regeringe ende dienst van ’t landt daeghelijcx meer ende meer werden gestijfft ende dat daeruyt wel eenigh verraet offte andere ongelegentheyt in de stadt moght ontstaen, was aldaer geresolveert dat men alle de papen de stadt soude ontseggen ende ’tzelve oock geëffectueert, sodat dezelve alle uyt de stadt geweecken zijn, uytgesondert eenige die cranck ende nyet wel te passe waeren, die onder beloffte van zeecker geteykende acte geconsenteert is aldaer te mogen verblijven.

32. Ten 13^en dat eenen Galileus de Galilea, mathematichien binnen Florencen, een man van 70 jaeren ende wel ervaeren, ter Generaliteyt genotificeert hadde dat bij occasie van seeckere kijckbrillen bij hem gepractiseert, hebbende de langhte van anderhalff roed daerdoor hij conde sien verscheyden sterren die anders onmogelijck zijn te sien, deur benefycie van dezelve sterren bij hem gevonden is het Oost ende West, sulcx dat men van de latitudo meede sal connen verseeckert zijn. Versoeckende alsso hij een oudt man is ende alreede mettet ondersoeck van de brillen zijn gesicht van ’t eene ooghe verlooren ende ’t andere noch reedelijck goedt doch eenighsints gealtereert behouden heefft, in voegen dat hij noch bequaemelijck andere daervan voor sijn sterven soude connen onderrechten; dat daeromme in aller spoedt yemandt hem diesverstaende magh werden toegesonden met presentatie van denzelven tot dienst van ’t landt ende de gemeene commerciën van alles naerder onderrechtinge te doen; datte Staten-Generael ’tzelve aengenomen ende denzelven inventeur voor zijn inventie met een gouden kettingh vereert hadden ende voorts meede eenen Hortensius, professor van de mathematise consten binnen Amsterdam, gedisponeert om derwaertaen te reysen ende hem van alles te laeten onderrichten, die ’tzelve aenghenomen hadde te doen ende voor zijn moeyten ende oncosten eens voor al bedonghen ƒ 2000 £.

33. Ten 14^en dat brieven van den orateur Hagha gecomen waeren notificerende dat hij hem prepareerde tot zijn reyse nae ’t vaederlandt, doch tot dienste van ’t landt hem genootsaeckt vonde zijn secretaris aldaer te laeten, die eenighe janitsaeren tot zijn dienst soude moeten hebben ende ’tgunt daer meer aen dependeert om de reputatie van ’t landt te connen bewaeren ende alsso meede nae de gewoonte van de Porta ende ’t hoff aldaer telckens aen d’een ende d’ander donatiën mosten werden gedaen. Versocht dat hem daertoe behoorlijcke ordre moght werden gegheeven, opdatten zelven tot nadeel van ’t landt nyet en vervallen in eenige ongeleegentheeden. Datte Staten-Generael die zaecke in bedencken genomen hadden; eenige oordelende dattet stellen van een secretaris offte het senden van den ambassadeur nyet heel noodigh was, immers voor een tijdt wel soude connen werden ingesien. Doch soude naerder op gedelibereert werden.

34. Ten 15^en datte landgravinne van Hessen haer geaddresseert hadde aen de Staten-Generael notificerende dat haer bij den keyser goede conditiën werden aenghebooden om de wapenen needer te legghen, versoeckende raedt hoe haer daerinne te draeghen. Dat met advijs van Zijn Hoogheyt voor antwoordt gegheeven was, dewijl zij een weduwevrouwe was, dat men voor haer nyet ongeraeden vonde om onder goede ende favorabile conditiën haer den oorloge te ontslaen ende de wapenen needer te leggen. Doch naederhandt verstaen weesende dat onder de conditiën haer bij den keyser voorgehouden onder anderen meede bedonghen wierde datte zelve landgravinne al haer volck, stercke plaetsen ende forten so in Eemderlandt als elders in handen van den keyser soude moeten overgeeven ende dat ons sodanigen buurman so naebij nyet en diende, was goedtgevonden den heer Arnhem ende Ripperda daernaetoe te committeren om de voors. landgravinne te disponeren dat nyet aen den keyser maer liever aan Zijn Ma.^t van Vranckrijck haer volck over wilde laeten ghaen ende de forten voor denzelven behouden off te doen demoliren; daervan eerstdaeghs brieven van antwoorde offte rapport werdt verwacht.

35. Ten 16^en den eenen Josepho Palatio agent van den coningh van Maroco groote instantiën heefft gedaen teneynde gelijck in andere geallieerde coninghrijcken ende republijcqen oock bij den coningh ende in ’t hoff van Maroco eenen ambassadeur van hier moght werden gesonden ende hem die eere als andere coningen aengedaen tot conservatie van de vrundschap ende goede correspondentie ende dienst van de commerciën deeser landen, doch dat eenige ’tzelve wat bedenckelijck, andere als nyet so heel noodigh geoordelt hadden omdat een barbarisen coningh is ende datten handel aldaer so heel sterck nyet en valt, sodat noch geen conclusie inne genoomen was.

36. Ten 17^en dat op ’t woordt ‘rebellen’ ’twelck den viant deurgaens in de pasporten aen de ingeseetenen van deese landen gegeven is stellende ende deur conniventie van de gouverneurs ende commandeurs van de frontieren meer ende meer is incruypende, bij den Raedt van State verscheyden bedenckingen sijn gemoveert, meenende dattet zelve met stilswijgen nyet en can voorbij gegaen werden sonder dat wij de daet zelffs schijnen te advoieren ende toe te staen ende dat daerom off alle pasporten dezelve clausule hebbende behooren voor nul verclaert ende de personen nyet deurgelaeten worden, offte dat men tenmintsten bij retorsie in de pasporten van den viant soude stellen ‘inwoonder vertreckende off comende nae de provintiën onder de tirannie van den coningh van Spagnen vermeestert zijnde’ off diergelijcke; datte zes provintiën haer met dit advijs hadden geconformeert mits datte gouverneurs precyse souden werden gelast daerop te letten ende nyet tegens te doen offte yet in te dispenseren off veranderen op peene van voor usurpateurs van den publijcqen maght gehouden ende gecalangeert te werden. Doch hadden de gedeputeerden van Hollandt daerop haer consideratiën in cas den viant onder deese clausule geen pasporten wilden laeten valideren; dattet zelve een groot prejuditie voor de commerciën gheeven soude ende in sulcken cas beeter was naegelaeten als met schande weeder laeten vallen ende was daerom de zaecke opgehouden totte compste van deese vergaderinge.

38. Ten 19^en ende eyntelijck heefft rapport gedaen van ’t gepasseerde opte ende nae de leste verpachtinge van ¼ part van de convoien; te weeten datten pacht aengeslaegen was bij eenen Jan Claesen van Vollenhove in presentie van eenige gecommitteerden uytten Raede van State ende uytte Admiraliteyten voor een somme van 740.000 £, doch dat onder de actie ingedrongen was den camerbewaerder Hoekgeest voorleesende een acte opte naeme van de heeren Committeerde Raden van Hollandt ende Westvrieslandt bij dewelcke verclaert wierde dat zij den ommestanders bekent maeckten in deese verpachtinge bij de heeren Staten van Hollandt ende Westvrieslandt noyt te weesen geconsenteert ende dat zij daerom de exercitie ende executie van dien in haer provintie aen nyemanden wilden gedogen, maer ter contrariën tegenstaen naer haer vermogen daervooren den pachter hem hadde te wachten, doch was effenwel de verpachtinge gedaen met formele toesegh dat hem gepresteert soude werden; dat zedert bij den pachter verscheyden clachten ter Generaliteyt waeren gedaen over ’t College van Amsterdam, Doccum ende andere, claeghende dat men haer dienaers nyet wilde admitteren totte recherche, nochte haer kennen in de booten; daerop telckens goedgevonden was missiven aen de Collegiën te schrijven om haer tot haer debvoir te vermaenen, maer waeren telckens tegengesproocken bij deese provintie ende expresselijck tegens geprotesteert ende geobtesteert met zeer hevige woorden. Daerbij de saecke so sloerende tot noch toe was blijven steecken.