49. Is vanweegen Zijn Hoogh.^t genotificeert bij hem uyt geïntercipieerde brieven verstaen te weesen datten viant voor heefft zeecker importante plaetse van den Staet, deurgaens met cleyne macht beset, te veroveren ende nae behooren te doen fortificeren, tot groot interest ende nadeel van den Staet, ende dattet noodigh is dat sulcx voorgecomen werde, maer dattet zelve nyet en can werden gedaen als met fortificeren nae den eysch, ‘twelck tenmintsten costen soude 300.000 £ ende soude daerenboven het leeger om het maecken van deese fortificatiën te favoriseren noch 2 maenden langh in ’t velt moeten zijn, dat oock tenmintsten 200.000 £ meer costen soude. Waerop gedelibereert zijnde watte leeden goedtvonden daerinne gedaen te worden, verclaerden de meeste daervan te moeten refereren, doch vonden interim goedt door eenige weynighe eens te doen examineren off met dienst van ’t landt openinge aen alle de leeden soude connen werden gedaen, wat plaetse dattet is om in sulcken cas met meerder kennisse van gecommuniceert te worden, in welcker voegen oock geconcludeert is, werdende hiertoe versocht een van de heeren Edelen, Dort, Amsterdam ende Alckmaer.

50. Is meede vanweegen Zijn Hoogheyt voorgedraeghen dewijl deur den ambassadeur van Vranckrijck de notificatie van den gebooren dolphijn ende zelffs meede bij brieven van den coningh so vrundtelijcken is gedaen, ende de vreughdeteyckenen alhier daerop gevolght, dat mettet respect van Zijn Ma.^t wel overeencomen soude dat bij een extraordinaris ambassade derwaertaen te committeren de congratulatiën daerover vanwegen deesen Staet aen den coningh ende de principale grooten van ’t rijck nae behooren soude mogen werden gedaen, ende dat daeromme in deliberatie werdt gebracht wat de leeden dienthalven sullen geraden vinden, waerop bij verre de meeste verstaen werdende datte extraordinair ambassaden te costelijck waeren ende dat daerom den ordinaris ambassadeur ‘tzelve soude moghen werden aenbevolen als anno 1601 is geschiet, temeer dewijl de notificatie van Vranckrijck mede deur een ordinaris ambassadeur is gedaen. Is in dier voeghen meede geconcludeert geworden.

51. De heeren Committeerde Raden binnenstaende claeghen uyttermaeten zeer over de schaersheyt van penningen, zegghen dat deur de schaersheyt ende verminderen van de middelen met inundatiën ende doleantiën ende door het excessijff groot cort dat oopen ende onbetaelt blijfft staen, de zaecke so verre gecomen is dattet comptoir van Mierop nootsaeckelijcken om de renten ende interessen te betaelen voortaen sal moeten werden gesubsidieert; dat het comptoir van Dordrecht alreede subsidie genooten heefft ende noch vorder zal moeten hebben; dat Delfft nyet één affecteerde compagnie langher betaelen can; dat Leyden meede eyscht een subsidie van 70.000 £; dat Goude, Rotterdam, Gorchem een groote somme yder ten affteren comen, alsmeede de volgende steeden van minder consideratiën. Belanghende ’t Noorderquartier dat zij van de gestalte der comptoiren nyet en wisten, maer wel datter geen meer gelt vandaen compt ende dat men haer alleen mette scheenen tegens het vier laet sitten, ende alleen doet worstelen tegens de meenichfuldighe lasten ende clachten die so excessive ende bloedigh zijn dat zij haer noch in haer huysen noch op straet noch elders rust laeten, daervan dat oock de miseriën met geen goede ooghen langer aen te sien zijn ende de remediën nyet langer connen uytgestelt worden sonder apparente confusie van den Staet.

Weesende al de sergeanten-maiors van de frontiersteden die de sleutels in handen hebben, ende alle militaire officieren die jaerlijcxe tractamenten trecken tot een zeer groot getall, 3, 4 Ã 5 jaeren ten affteren sonder een penning genoten te hebben,

Blijvende dan noch openstaen de betaelinge van de vivres van de frontieren, van de ambassadeurs van den Staet, de defroiementen, boodeloonen, huysluyden gearbeyt hebbende voor Breda, turff ende caerssen, voor de corps de guarden ende wachthuysen van de frontieren, van de vierwerckers, canoniers, gasthuys-oncosten ende ontalrijcke lasten meer, bedraeghende alleen deese noottelijcke betaelinge ontrent de 3 millioenen, versoeckende dat tot alles prompte ordre van betaelinge moght werden gestelt, off verclaeren datte confusie den Staet onverwacht overvallen moet, te meer dewijl jaerlijcx een somme van 7 millioenen ten affteren comende daer helder noch penningen toe verschafft wordt ende mitsdien het verderff ende ruïne van den Staet nootsaeckelijcken op moet volghen.

Hierop gedelibereert zijnde ende is nyet dan generale resolutie op gevallen dat men in ’ t consenteren van nyeuwe middelen met meerder vigeur most ghaen; dat de commissiën totte besognes de leeden in handen gestelt soude werden om affgedaen te werden; dat men de oude middelen nae behooren soude moeten beneficiëren; dat men de egualisatie over de provintiën behoort te bevorderen ende voornaemelijcken dat de lasten vermindert ende tegens ’t innecomen eenigermaten geproportionneert, ende vorders alle corruptiën ende vuylicheeden onder de monsteringe ende servitiegelden ende anderssints in swangh ghaende, datte resolutie daervan geëxtendeert ende naerder geresumeert sal worden.

52. Op het 28^e point om het zout te brenghen tot dispositie van den Staet als in andere rijcken met groot vordel geschiet, conden de meeste leeden ‘tzelve geenssints geraeden off in deese landen practicabel vinden, sodat geen conclusie inne heefft connen vallen.

53. Op het 29^e point om yet ten dienste van den lande te vinden uytte goederen van den overleeden persone, nae datte zelve in den 200^en penning gegoedt zijn, verstonden meede meeste leeden als ymant sterfft met kinderen dat die genochsaem bedroefft ende mette oncosten van den sterffhuyse belast zijn al en beswaert men se nyet meer, ende sonder kinderen stervende dat alsdan metten 20^en penning van de successiën nyet dan al te hoogh zijn gegraveert ende daeromme van dit middel nyet en is te verwachten. Dan worden alleenlijcken bij Haerlem ende Alckmaer voorslagh gedaen off men nyet om de comptanten à l’advenant de vaste goederen te beswaeren, de luyden die sonder comptanten ende brieven naelaetende haere goederen meede met een 20^en penning soude beswaeren, ‘twelck de leeden in bedencken is gegheeven om naemaels op te letten.

54. Op het 30^e point om de oude middelen te beneficiëren opten voet als binnen Groningen geschiet mettet doen van den eedt ende anderssints, worde ‘tzelve in deese provintie, daer sooveele steeden sijn van contrarie interessen ende sowel duysenden van mensschen, nyet practicabel geoordelt ende daerom geëxcuseert sodat geen resolutie op is gevallen.

55. De generaels van de Munte openende haer naerder consideratie op ’t placcaet van de tolerantie van den gelde ende specialijcken van den ducaton ende patacon tegens 3-3-0 ende 2-10-0 sts. mitsgaders van den jacobus tegens 12 £, verclaeren so de hoope is om deese tolerantie maer voor een cleyne tijdt toe te staen ende dan alles weder op zijn oude valeur als anno 1622 is geschiet, dat in sulcken cas geen grieff in de zaecke is, maer so buyten hoope deese provisionele tolerantie een vaste ploy souden neemen sonder daerinne te connen veranderen, datt dan de tolerantie van deese penningen tegens gemelte sommen ten hooghsten schadelijck weesen soude ende dat daerdoor diversie van maalen ende van eygen goede spetiën stilstandt van de inlandse munten, die daerdoor oock genootsaeckt sal worden om den prijs van de munte te verminderen ende penningen van slechter alloy off gewichte te slaen, behalven dat oock door den jacobus telckens de steygeringe van de gelde zal worden veroorsaeckt, dat daerom beeter weesen soude den jacobuspenning glad aff te billonneren ende de silverpenning nyet hoogher te tolereren als tegens 3-0-0 ende 2-7-0 respective. Waerop gedelibereert zijnde waeren verscheyden leeden die deese zaecke zeer wel apprehendeerden in goede reedenen gefondeert te sijn ende waeren wel tevreeden dat ter Generaliteyt de zaecke daernae moght werden beleyt soo ‘tzelve met gemoede conde geschieden, so nyet conden nyet oordelen datte publicatie van ’t placcaet langer cost werden uytgestelt, maer meenden dat met allen ijver een uytcompste van de zaecke behoort te werden gemaeckt ende so de provintiën traineren, tenmintsten binnen deese provintie alleen, in welcker voegen oock eyntelijcken geconcludeert is geworden.