Notulen van de vergaderingen der Staten van Holland 1620-1640 door N. Stellingwerff en S. Schot

 
English | Nederlands

Aantekeningen op 14 april 1640

ZITTING P

Staten van Holland en Westfriesland, Zitting van 12 april tot 27 april 1640

Zaterdag 14 april 1640 voor- en nanoen

15. Wij effter gepresseert zijnde omme ons naerder te verclaeren op ’t lichten van de 6000 waertghelders ende bemerckende datte leeden daerinne eenparichlijck consenteerden, hebben meede eyntelijck daerinne bewillicht op ’t behaegen, ende is mitsdien geconcludeert datte zelve lichtinge werdt gehouden voor gearresteert.

16. Den resident Spieringh effter instantiën doende om continuatie van ’t subsidie van 50.000 £ ter maent voor de croone van Sweeden, waeren eenige leeden van opinie dat men deese zaecke open soude laeten omme bij de aenstaende ambassadeurs verhandelt te werden; andere noch ongelast zijnde, is de saecke opgehouden totdat dezelve leeden naerder last sullen hebben becomen.

17. Dezelve versoeckende 25 mannen so officiers als matroosen te mogen huuren voor de winterlaegers van Sweeden alhier ende datte zelve met noch andere 16 à 20 scheepen bij hem te huuren tot overvoeren van volck ende ghraenen uyt Sweeden in ’t rijck moght werden toegestaen om deur de Zond te passeren, is goedtgevonden deese saecke op te houden totdat alvooren een zeecker getal geëxpresseert, ende belanghende den uytvaert van de scheepen generalijck gedisponeert off ’t advijs van Zijn Hoogheyt naerder op verstaen zal zijn.

18. Daernae de leeden gesommeert zijnde omme alsnu haer naerder consideratiën ende last te openen belanghende den lesten voorslagh in de verleeden vergaderinge bij rapport alhier ghedaen noopende het weeren van de exorbitante Deense thollen ende het convoieren van de scheepen met macht deur de Beldt ende vorder op ’tgunt met Zijn Hoogheyt op gisteren dienthalven vorder gebesogneert ende meede bij rapport voorgedraegen is geweest, verclaerden de Edelen tot geene extremiteyten te connen verstaen soolange alvooren nyet bij minnelijcke weegen alles getenteert soude zijn en de dat sij daeromme goedtvonden dewijl deur eygen ambassade nyets uytgerecht heefft connen werden, dat daertoe andere geallieerden off vrunden van den Staet behooren te worden verweckt. Vonden daeromme vooreerst goedt de ambassade nae Sweeden ende dat daertoe bequaeme personen moghten werden gedespiceert op ’t alderspoedichste, oock de instructie gereedt gemaeckt ende daerbij gelast nyet alleen desselffs interventie versoeken, maer oock in cas sulcx nyet opereren moght metten zelven een naerder tractaet van alliantie te maecken om Denemercken gesaemenderhandt daertoe te brenghen; doch dattenzelven ambassadeurs vooreerst haer souden hebben te addresseren aen de Hanssesteeden om die meede in deese alliantie te beghrijpen ende teffens meede aen den hartogh van Holtsteyn ende den grave van Oldendorp omme dezelve tot interventie te beweeghen; dat men ondertusschen de saecke alhier leevendigh soude houden ende naerder spreecken in cas alle debvoiren infructueus moghten affloopen wat getal van scheepen men soude mogen aenneemen om de scheepen in zeeckerheydt deur de Beldt te mogen doen passeren; uyt wat middelen dezelve souden connen werden onderhouden ende waer het fons te vinden in cas deur belet van den deurvaert bij weer off windt off ander ongeval de scheepen haer reyse nyet en deeden ende mitsdien van de thollen nyet te verwachten moght sijn, off het last ende veyl, de Assurantiecaemer ende andere gelijcke middelen daertoe nyet en souden connen werden in train gebracht. Ende dat men alsso bij ordre tottet huuren van oorloghscheepen voort soude mogen procederen ende deur die geruchten Zijn Ma.t ende de Stenden van Denemercken temeer te intimideren ende vervolgens te disponeren om tot deese affschaffinge te verstaen. Ende dat men voorts onder beneficie van deese debvoiren ende op hoope van goede operatie ende succes tegens zeeckeren bequaemen dagh daertoe toe te stellen de scheepen soude moghen ontslaen om te vaeren nae ijders welgevallen.

Die van Dordrecht conformeerden haer met dit advijs temeer omdat sij oordelden dat het deurvaeren deur de Belt tegens danck van den coningh zelffs voor een faictelijckheyt soude werden gereeckent ende mitsdien wij eerst de occasie geseyt souden werden totte oorloge gegeeven te hebben; dat oock het fons daerop de 30 scheepen gehuurt soude worden t’eenemael onzeecker is vermits gebeuren conde dat deur storm ende windt de scheepen van malcanderen verstroyt werdende offte deur meerder macht van Denemercken hem van elders toe te brengen off ander ongeval belet werdende, geen thollen getrocken souden connen werden ende mitsdien alles opte schouderen van ’t landt aencomen soude die mette oorloge tegens Spagnen daertoe onmachtich zijnde den heelen Staet daerdeur in ’t uyterste gevaer ende benautheyt soude connen werden gestelt. Ende schoon daer al raedt toe moght sijn als men vonden nyet geraeden in oorlogh te comen off ’t webbe aen te drayen voor ende alleer met Sweeden naerder gesproocken zal zijn, om teffens te doen dat men noodigh achten soude; meenen oock datte crone Sweeden alles in zijn geheel zijnde beeter sal weesen te beweegen tot deese saecke, daer hij meede geïnteresseert is ende wij alreede in oorloge zijnde ons die last wel voort souden mogen bevoolen laeten. Vreesen oock dat nyet alleen Engelandt de oorloge tegens de Schotten bij d’een off d’ander wegh bijgeleyt weesende, al sijn scheepen derwaertaen soude mogen stuuren om zijn oom in zijn gerechticheyt te defenderen, maer dat oock buyten twijffel uyt Spagnen ende van ’s viants zijde volck ende gelt daernaetoe sal werden gestuurt omme alsso volgens haer oude maxime aldaer meede sedem belli te maecken ende de geheele negotie opte Ooster ende Noorder quartieren te ruïneren; dat al lange in ’t hoofft hebben gehadt ende dat buyten twijffel deesenaenghaende mette Spaensse gecontraheert is. Meenden daeromme datte ambassade nae Sweeden sonder eenigen uytsel behoorde te werden gedaen ende de instructie daervan deur eenige weynige leeden daertoe te committeren met Zijn Hoogheyt gecommuniceert, gearresteert ende vastgestelt soude behooren te werden. Vonden oock nyet ongeraeden dat men middelertijdt noch een geraisonneerden brieff aen Zijn Ma.t op dit subject soude schrijven ende dat men Cracou specialijcken soude lassten in wat voegen hij dezelve aen Zijn Ma.t met alle goede officiën sal hebben te seconderen. Sloegen meede voor dat men soude moghen tracteren om de meest beswaerde waeren te becomen uyt Sweeden, Moscoviën, Maroco ende IJrlandt.

Die van Haerlem wilden de advijsen van de leeden alvooren hooren ende dewijl in de rapporten weegen Zijn Hoogheyt eenige veranderinge gevallen is, oock daervan aen haer principalen refereren ende naerder last becomen.

Die van Amsterdam sustineerden so daeruyt bij moiennatie was te doen, dat sulcx met spoedicheyt behoort in ’t werck gestelt te werden voorsoveel haer met vorige advijsen conformeerende, maer meenden dat teffens maght ende courage behoorde te werden gethoont ende de voorgeslaegen 30 scheepen ten fine alsvooren promptelijcken gehuurt ende geëquippeert, te betaelen uytte thollen off sodanigh ander fons als daertoe met eenparicheyt voorgeslaegen ende goedgevonden soude connen werden; dat men voorts de scheepen soude mogen inhouden totten lesten offte tenmintsten totten 20en maii; dat weynigh schaede bij geleeden zal werden deurdien uyt advijsen vandaer verstaen dat om den laeten vorst de havenen tot noch toe nyet navigabel sijn geweest ende mitsdien bij de scheepen alhier weynich interest is geleeden. Dan belangende de ossescheepen verstonden dat dienthalven naerder consideratiën vielen ende dat men daeromme in reguard van dersselver uytvaert soude mogen dispenseren.

Die van Rotterdam wilden meede alvoren de effecten van de naerder ambassade ende intercessie getenteert ende affgewacht hebben ende de zaecke tegens hoope uytvallende alsdan op vigoureuse remediën naerder gedelibereert hebben; vonden effenwel nyet vreemt dat ondertusschen alles tottet huuren ende aenneemen van scheepen soude mogen werden geprepareert omme tegens de naeste reyse was ’t doenlijcken nae de zaecke uytvalt gereedt te mogen zijn.

Die van ons quartier waeren nyet vreemt van dit advijs, te meer dewijl sij vreesden dat so grooten getal van oorloghscheepen ende sulcken quantiteyt volck nyet so haest soude connen becomen worden als de noot wel vereyscht datte scheepen vertrecken, ende werde bij Enckhuysen voornaemelijcken geürgeert het uytvaeren van de ossescheepen. Wij sustineerden daerbij dat gelijcke reedenen voor de Noordvaerders militeerden vermits die meede nyet deur de Zondt vaeren ende nyet als eygen ingewas aldaer haelen daerover men den thol nyet disputeeren can ende dat oock geen vreese is dattet volck aldaer van de schepen gehaelt sal werden omdat den coningh daer geen maght heefft ende dat daerom de scheepen teffens off gelicentieert off ingehouden souden moeten werden. Versochten meede naerder openinge watte meeninge was off men sonder thol off met thol te betaelen op Noorweegen vaeren soude, ’t eerste nyet wel reedelijck schijnende omdat de thollen opten deurvaert gestelt ende nyet de ingewassen gedisputeert connen worden; behalven dat sonder maght bij hem te hebben nyet doenlijck weesen soude ’t ander gevolght werdende, dat alsdan uyt deese thollen geen fons gemaeckt soude connen werden.

Meest alle andere leeden haer mettet advijs van de heeren Edelen conformerende, is eyntelijck bij den raedtpensionaris verhaelt de consideratiën van de leeden meest daerop uyt te loopen dat alvooren alsnoch tot extremiteyten te comen de sachte middelen sullen werden getenteert, tot dien eynde de ambassade op Sweeden ten fine bij de Edelen verhaelt gevordert, bequaeme personen gedispiceert, de instructie geformeert ende op ’t maecken van de alliantie, oock van de continuatie van ’t subsidie aen Sweeden gesproocken ende de ambassadeurs volle maght toegestaen; dat oock deur deese ambassadeurs de Hensesteeden versocht sullen werden omme haer meede in de alliantie te begheeven ende den hartogh van Holsteyn ende graeff van Oldenburch versocht haer op deese questie te willen intromitteren; dat men interim met vigeur zal besogneren om het last- ende veylgelt off de Assurantiecaemer opte baene te brenghen om daeruyt een fons te formeren tottet aen te neemen oorloghscheepen, is ’t noot; ende dat men onder beneficie van deese ambassade de scheepen generalijcken opten 20en maii toecomende soude mogen laeten uytvaeren. Dan belanghende de ossescheepen ende de Noordsvaerders wanneer dezelve te dimitteren, dat naerder in omvraege zal werden gebracht. Ende hebben eenige leeden aengenomen van deese consideratiën te rapporteren ende naerder last op te becomen.

19. Opte clachten van de raeden ter Admiraliteyt tot Rotterdam van datten magistraet tot Mastricht bij de Staeten-Generael tot redemptie van de servijsgelden het passagegelt tot weerseggen gecedeert zijnde ende sij dienvolgens twee ontfangers van ’tzelve gestelt hebbende, bij die occasie haer handen meede slaen in ’t landlicent voor de Admiraliteyten geaffecteert. Versochten daerom dat sulcx tijdelijcken geweert ende voorgecomen moght werden. Verclaerde de heer van Noordwijck dat sulcx inderdaet anders bevonden soude werden als geclaeght wordt, ende so waer magh zijn, nam aen alles booven datelijcken te doen rechten. Verscheyden leeden meenden dat ’t een ende ’t ander behoorde te worden gerepareert alsso de servijsgelden maer 25.000 £ bedraegende off daerontrent, het passagegelt temet 40.000 £ ende meer importeren can ende mitsdien al te ghroote advantage was wegghegeeven buyten kennisse van deese regeringe; dan den heer van Noordwijck ter contrariën sustinerende dit contract zeer advantageus ende met groote circumspectie bij den Raedt gemaeckt te weesen, is deese zaecke uytgestelt totdat den heer van Noordwijck van de zaecke naerder bericht sal hebben ghedaen.

20. Die van Delfft gesommeert zijnde haer naerder te verclaeren op ’t stuck van de reductie ende verclaerende gelast te weesen om haer mette andere leeden opten lesten voorslagh te conformeren, is dienvolgens geconcludeert datte reductie van de interesten tegens den penningen XX vastgestelt ende gearresteert werdt ende dat Delfft uyttet fons van 1.000.000 £ met 200.000 £ sal werden geaccommodeert tot afflegginge van haer overtollige negotiatiën, ende nae exspiratie van een jaer dat alsdan opte vorder clachten van die van Delfft ende andere leeden nae behooren sal werden gedisponeert; alles onvermindert de last ende consideratiën van de leeden opte vorder ingrediënten.