72. De heeren Committeerde Raden en corps binnenstaende itereren effter haere clachten op gisteren ghedaen. Seggen ten waere haer gelt verschafft werde, sonder eminente periculen daeruyt nyet te sullen emergeren; dat sij daerom deeden haer leste debvoiren ende de vergaderinge nyet meerder het hoofft moede souden maecken met clachten, maer liever het college abandonneren ende de clachten van de personen zelffs wilden doen comen op diegheene die gehouden zijn dezelve te remediëren. Verclaeren de impatiëntie van de luyden die een lange wijle hebben gehoopt doch tevergeeffs, so groot te worden dat men haer als eerloose ende trouwloose luyden aenspreeckt ende openbaerlijcken beghint te dreygen ende met desperate woorden te bejeegenen, effen off aen haer nyet te verbeuren ende haer eyghen schult was. De fortificatiewerckers, solliciteurs, majoors van de frontieren ende die de servitiegelden van de frontieren hebben te eysschen, haer nyet een oogenblick onghemoeyt laetende om extreme groote sommen sonder welcke de frontiersteeden het uyterste perickel loopen, gelijck onlanghs selffs van Bommel heefft gebleecken; de ongerepartieerde troepen in ’t leeger, so de gedeputeerden schrijven, meede staende op debanderen; de Westindische Compagnie soveel voor ’t landt gedaen hebbende nyet connende verschafft werden; de geaffecteerde compagniën oock 8 maenden op veel comptoiren ten affteren weesende ende de ontfangers aen allen subsidie versoeckende tot vervallinge van haere lasten. Summa sij swindelen in de swaricheeden ende sien geen uytcompste, hebben tevooren aen ijder noch een weynigh op haer schult betaelt daermeede met hoope alles ghaende gehouden hebben, maer nu nyemant yet connende gheeven, barsten de zaecken aen allen canten uyt ende beghint een ijder haer te overvallen, ’twelck tenzij met prompte penningen tegemoet geghaen wordt, zal nyet alleen de reductie geen voortghangh neemen, maer het landt op eenen bodt sijn heel credijt verliesen ende so florissanten bloeyende staet ende regeringe met soveel millioenen aen menschen die opte regeringe gerustigher slaepen als met een valstrick overtrocken worden ende voor de ooghen van onse erffvianden verloren gaen. Protesteren daeromme van haer debvoir ende willen onschuldigh zijn aen de onheylen die daer souden mogen ontstaen, als daervan ten overvloede gewaerschouwt.

Claeghden meede datte landt een extreme kleynicheyt werdt aenghedaen mettet vercoopen van de ordinantiën tot sulcken vilen prijse dat men er meede schijnt te spotten. Versoecken end bidden voor de laetste mael dat doch hiertegens spoedichlijck voorsien, eenige importante middelen ingewillicht ende daerop haer een treffelijcke negotiatie in handen moght werden gestelt omme alles raeck ende daeck ende in stilte te connen houden, dat anderssints nootsaeckelijcken tot onverwachte extremiteyten uytbarsten moet. So men haer nyet geloofft, versoecken ontslaegen te worden van haere bedieningen ende andere in haer plaetse gestelt die men de saecke beter toebetrouwe. Willende veel liever haer plaetsen quiteren als van een continueel gekarm ende dreygementen overvallen te worden.

Hierop gedelibereert zijnde waeren de heeren Edelen van advijse dat men de poincten van beschrijvinge van gelt ende middelen spreeckende behoorde te resumeren ende daervan eenige consenteren omme alsdan daerop een behoorlijcke negotiatie te doen. D’andere leeden conden deesen resumtie meede goedtvinden, maer waeren tot een negotiatie ongelast. Verscheyden oock met treffelijcke reedenen aenwijsende den oorspronck van deese vervallinge: het engageren ende aenhouden van so ongeloofflijcke ende ondraeghelijcke lasten. Dat deesen oorsaeck weghgenoomen ende de lasten tegens ’t innecomen eenigermaeten gecompasseert zijnde oock deese groote clachten tastelijcken souden comen te verminderen, doch so men daer nyet aen wil, dat nootsaeckelijck de ruïne voor de deur is. Ende heefft nae veele discoursen geen ander conclusie genomen connen worden dan dat men de middelen van beschrijvinge effter resumeren soude ende datte leeden versocht wierden haer uyterste last daerop te verclaeren.

73. Dienvolgens geresumeert zijnde het 4^e point omme uytte vercoopinge van de gorssen ende slijcken van de Graefflijckheyt ende van andere rauwe partijen een goede somme te profiteren, vonden de Edelen ’tzelve geraeden ende dat men daerover mette heeren van de Reeckeninge in conferentie comen soude wat partijen men soude mogen vercoopen; persisteerden verre ’t meerendeel bij vorige advijsen dattet nu geen tijdt was daervan te spreecken omdat daerdeur de reductie van de renten ende interesten een merckelijcken crack soude hebben te verwachten, is deese saecke effter sonder conclusie steecken gebleeven.

74. Het opleggelt van de graenen weesende het 5^e point meede geresumeert zijnde, worde alsnoch bij Amsterdam alleen op die voet tegensproocken ende daerbij geallegeert dat bij ’t inwilligen van ’t middel van de rondemate haer expresselijck beloofft was dat dit point haer nyet en soude werden gevercht. Is effenwel naederhandt soveel teweege gebracht dat eenige commissarisen aen haer gecommitteert geweest zijnde, zij dezelve claerlijcken hebben verthoont dat sulcx nyet draeghlijck was, maer wel opte consumptie, ’twelck bij Haer E. ook in dier voegen opgenomen zijnde, is daernae zeecker concept daervan ingestelt, ’twelck sij van haer principalen gelast sijn bij gevolge van andere leeden te moghen consenteren, doch verder noch anders nyet, sodat daeromme in deesen meede geen conclusie genoomen heefft connen worden.

75. Het 6^e point omme het middel van ’t zoudt als in andere rijcken aen den Staet te brenghen off bij andere weegen van verhoginghe off vermeerderinge van capitalisten te beneficiëren meede geresumeert weesende, worde bij verre de meeste leeden het eerste lidt nyet practicabel geoordelt. Doch belanghende ’t andere wierde verstaen daervan voor deesen eenige concepten beraempt ende ingestelt te weesen die goedtgevonden is op te soecken ende alsdan dit point in naerder omvraeghe te brenghen.

76. De heer van Noordwijck rapport doende van ’tgunt op huyden in ’t stuck van de zeezaecken naerder is gebesogneert, verclaerde dat eenparichlijcken goedgevonden was het verbeeteren van de matrosen haere maentgelden uyt te stellen totte wintertijdt om nae geleegentheyt van zaecken alsdan de begrootinge te doen. Dat meede goedgevonden is de cruyssers ende convoiers op eenen voet van schaffen gebracht te sullen werden ende alle capiteynen off zelff schaffen off weegen ’t landt geschafft worden. Ende ten 3^en dat goedtgevonden is opte lijste tegens wat penningen per cop de schaffinge soude connen werden gedaen, bij den admirael overgeleevert, ’tzelve beghrootende op 7 stuyvers, de capiteynen nae zijn reeckeninge ter maent alsdan daer noch 14 £ souden moeten inschieten, de respective directeurs van de Mase, Amsterdam ende ’t Noorderquartier van ijder twee te ontbieden omme dezelve lijste bij haer naerder geëxamineert ende ander pertinent bericht op gedaen te worden teneynde dienaenghaende de rechte grondt meede eens geweeten magh werden.

Hierop gedelibereert zijnde conformeerden haer de Edelen mette twee eerste pointen, maer belanghende het 3^e van ’t beschrijven der directeurs meenden ’tzelve ongeraeden te zijn ende dat nyet dan meerder disputen daeruyt souden staen te verwachten; meenden datte leeden zelffs die calculatie wel souden weeten te maecken sonder meerder onlusten te verwecken. Dan meest alle d’ andere leeden haer conformerende mettet rapport, is in dier voeghen meede geconcludeert ende specialijcken datte uytte respective directeurs ijder twee sullen werden ontbooden omme ten fine voors. tegens maendagh toecomende ’s avonts alhier in de herberge te weesen omme daeghs daeraen mette heeren commissarisen in besogne te treeden.

77. Ben om de tertiaen offte derdendaeghse cortse die mij overviel t’huys gebleeven tot maendaeghs den 2^en julii daeraenvolghende, wanneer dezelve mij weeder heefft beghonnen te verlaeten.

Stellingwerff heeft in zijn aantekeningen twee pagina’s open gelaten, blijkbaar in de hoop die later alsnog uit de aantekeningen van anderen te kunnen invullen. Dit is echter niet gebeurd.