1. Waeren noch absent de heeren van Delfft, Goude ende Den Briel met die van Schoonhoven. Ende is daeromme vooreerst ghedaen lecture van verscheyden missiven bij de ministers van den Staet aen de ghemeene regeeringe geschreeven van verscheyden oirten ende voornaemelijcken van den 17^en martii van den resident Cracouw van Elseneur, meldende datten 14^en may een rijcxdagh in Denemercken weesen zal ende datten coningh noch nyet en desisteert van zijn voorneemen in ’t heffen van so excessive thollen, maer so de geruchten comen op verscheyden waeren dezelve noch soude geresolveert zijn te verhooghen. Ende datter sonder nyeuwe besendinge van hier geen apparentie is van eenige verminderinghe; datt apparentie is dat den thol in der Pellauw ende tot Coninghsbergen best soude connen werden affgeschafft, so men alhier moght goedtvinden te verbieden dat voor een cleynen tijt gheen scheepen op Coninghsbergen van hier souden mogen vaeren, dat onder den ingeseetenen aldaer sodanige alteratie soude connen causeren dat den vorst daerdeur genootsaeckt soude werden die aff te schaffen, tenmintsten voor soveel als jegens reeden sijn verhoort; datte clachten van de ingeseetenen van Denemercken tegens deesen Saet langhs so ghrooter worden ende dat Zijn Ma.^t die alle aenneempt ende beloofft die te doen hebben satisfactie sonder eens alvooren te examineren off gefondeert mogen zijn off nyet; datten coningh meede persisteert affter de Lap geen oorloghscheepen van deesen Staet meer te willen gedoogen tottet convoieren van de scheepen herwaertaen als vier, alsso de meerder sterckte hem suspect is, willende datte reste binnen de havens sullen blijven; datten zelven coningh meede alle sijn oorloghscheepen so ghroote als cleyne gereedt maeckt soo om te verhinderen dat tegens sijn danck nyemandt deur de Sonde passere, alsmeede om dezelve te gebruycken tegens onse Groenlandtsvaerders ende de saecke daernae te beleyden dat minder getal van scheepen derwaertsaen gebruyckt werden om denzelven handel ende den prijs van den traen als jegenwoordigh geschiet nyet t’eenemael op nyet te brenghen ende te ruïneren.

Waaren meede advijsen dat des conings natuurlijcken zoon Christiaen Uldrick de Guldenleeuw voor ambassadeur soude ghaen tot Brussel aen den cardinael-infante ende van daer voort nae Spagnen ende dat meede van daer een ordinaris resident tot Brussel soude werden gesonden; den coningh soude meede geresolveert sijn opte Lap ende voor de Drooghe noch nyeuwe schanssen te leggen om den deurvaert tegens zijn danck te beeter te connen verhinderen. Dan waeren tot Dantsick voorslaeghen dat men van Dantsick aff op Noordcoppen ende vandaerop op Gottenburch den salpeeter soude connen oversenden om den hoogen Deenssen thol te ontghaen mits geevende 2 Ã 3 percento so men soude connen accorderen, dat men meent dat in den somer met waegens ende in den winter over ijs met sleedssen bequaemelijck soude connen werden ghedaen.

Brieven van den 25^en martii van Billerbeeck melden datten marquys de Lede weegen den cardinael-infante gecommitteert was omme aen den hartogh van Nieuborch aff te vraeghen sijn resolutie off hij voortaen was van meeninge te volghen de zijde van den keyser offte een ander partije, om daernae haer zaecken te dirigeren; datte Vereenighde Cantons tot Baden den keyser alleen toegestaen hadden den coop ende uytvoer van vivres, maer de reste als den uytvoer van cruyt ende ammunitie ende ’t lichten van volck affgeslaeghen; dat binnen Colen den 24^en ’s nachts een aertbeevinge was geweest.

2. Is meede geleesen zeeckere acte van ’t gebesogneerde opte vergaderinge van de Stenden van Polen tot Warssauw ende daerbij gebleecken van de clachten van de Stenden tegens den coningh die aldaer verhandelt waeren, daerinne bestaende dat den coningh buyten haer weeten uyt het rijck bij den keyser was gereyst, dat hij nyet vermoghte; waerom zij daervan de reeden wilden weeten ende wat hij metten keyser gesproocken ende verhandelt hadde. Daerop hij geantwoordt hadde om zijn indispositie naer de badstoven gereyst te weesen ende belangende ’t vorder ongehouden te weesen haer te segghen wat hij bij den keyser gedaen ende geslooten hadde, doch was hem weeder gerepliceert so sulcx weer gebeuren moghte, dat vrij de sleutels met hem moght neemen ende wel toesien dat op zijn weedercompste de deuren ende poorten nyet moght geslooten vinden.

Ten 2^en dat reeden wilden hebben van den inval in Lijfflandt, off den coningh daertoe consent gegeeven hadde off yemant anders, den coningh verclaerende ’tzelve te ignoreren, dat sustineerden ’tzelve nyet apparent te weesen. In allen gevalle dat claer genoch bleeck deur toedoen van den keurvorst van Brandenborch ’tzelve veroorsaeckt te weesen met zijn kennisse ende dat daerom vanweegen ’t rijck den keurvorst van Brandenburch behoorde te werden aengeschreeven om reedenen van zijn doen te gheeven.

Ten 3^en hadden geclaeght over den coningh dat hij zeecker prins van ’t rijck aen een jonge prinsesse van Hongaren verloofft hadde, dezelve noch beyde minderjaerigh zijnde, dat hij meede nyet vermoght te doen als strijdende mette privilegen van ’t rijck. Dat oock tegens de verhooginge van den tol tot Dantsick geprotesteert hadden ende wilden dat Zijn Ma.^t soude verdraeghen ende met die van Dantsick accorderen. Hadden meede instantiën gedaen tot affschaffinge van den thol in der Pellauw, maer sodanigh antwoort becomen dat men daeruyt mercken conde dat men haer een ey wilde gheeven om een hoen weeder te neemen. Hadden oock geclaeght over ’t vergheeven van zeecker leen aen den Keurlandschen vorst ghedaen, dat sij sustineerden in den macht van den coningh nyet te weesen ende oock tegens de privilegiën, versoeckende daervan reparatie daertoe den coningh nyet verstaen conde, ende seer veel disputen om gevallen zijn, doch tevergeeffs; waeromme oock bij haer wel 72 protesten daertegens gedaen waeren. Eenige van den adel van ’t rijck bij den keyser met vorstelijcke titulen vereert, versochten in dat rijck meede die titulen te mogen gebruycken, doch was bij de Stenden affgeslaegen ende haer aengeseyt sij moghten buyten ’t rijck bij den keyser ghaen wonen wilden sij die titulen hooren. Ende claeghde voornaemelijcken zeecker edelman van de Stenden over de proceduuren van den canselier dat dit alles sijn werck was om deese eertitulen in te voeren in ’t rijck ende daerdeur haer meester boven andere te maecken, hem aenseggende dat sulcx bij de Stenden noyt geleeden soude werden. Dan de canselier geantwoort hebbende dat men hem zijn hoornen wel wat affslaen ende de wolle beneemen soude, dat hij dan wel met wat meerder beleeffheyt soude spreecken, hadden al den adel datelijck denzelven den hand gebooden ende met eenen mondt sijn spreecken gestandt gedaen. ’Twelck seer ghroote onlusten in de vergaderinghe hadde gecauseert, sodatten coningh voor slimmer vreesende haer de eenigheyt ten hooghsten gerecommandeert, het weghneemen van de disputen aengeraeden ende de swaericheeden van den Turck te bevreesen, die met 200.000 man nae alle apparentie op haer affquam, leevendigh voor ooghen gestelt ende teffens meede geprotesteert hadde tegens de onheylen die door haere differsiën souden connen werden veroorsaeckt, doch hadde weynigh geholpen.

Den coningh hadde meede tot zijn hoffhoudinge een subsidie van 24 coopborden, dat een goede somme gelts is, geeyscht, maer was hem affgeslaegen ende alleenlijck het vierdepart toegestaen, met bijvoeginge datten coningh zijn oeconomie ende hoffhoudinge wat maetighen mocht.

In summa en was op deesen rijcxdagh nyet uytgerecht, maer waeren re infecta ende onverrichter saecken gescheyden, doch was eenen anderen rijcxdagh cort nae Paesschen geleyt om alsdan nae gelegentheyt van tijdt ende saecken te concluderen.

Belanghende den prince Casimirus in Vranckrijck gedetineert, waeren tevreeden de handt te bieden tot desselffs ontslaeghinge, maer de betaelinge van de oncosten ter somme van 100.000 £ ter cause van dien gedaen ende bij den coningh geëyscht, wierde bij de Stenden rondelijck geëxcuseert ende gesustineert datten coningh die zelffs moght betaelen.

3. Is meede geleesen seeckere geschriffte behelsende het gepasseerde opten laetsten rijcxdagh gehouden in februario lestleeden binnen Nieucoppen in Sweeden, waerbij bleeck opte propositie weegen de coninginne ghedaen bij den Rijcxstenden geresolveert te weesen, dat men bij alle behoorlijcke middelen trachten soude omme op ghoede equitabile conditiën vreede in Duytslandt ende een affcompste van den oorloghe te maecken ende omme daertoe te beeter te connen geraecken, dat men trachten soude de wapenen met alle vigeur te voeren. Tot welcken eynde oock geconsenteert was dat men den 10^en man van de boeren ende den 20^e van den adel soude toestaen geprest te werden; dat daerenboven de burgers van de steeden alle de matroosen totte scheepen souden moeten versorgen ende tot onderhoudt van dezelve toestaen een schattinge opte graenen ende ander middelen meer, daerinne de boeren met een halff schat ende den adel met een vierendeel schat souden hebben te contribueren, alles voor den tijdt van twee jaeren; verhoopende bij dit middel haer intentie te sullen becomen. Ende is alles gehouden voor een simpele notificatie.

4. Daernae is ghedaen lecture van de resolutiën zeedert den 27^en martii lestleeden ter vergaderinge genoomen ende zijn dezelve daermeede gehouden voor gearresteert, uytgeseyt dat op ’t reduceren van de custscheepen onder de Collegiën ter Admiraliteyt die van Amsterdam, Enckhuysen ende wij verclaerden geen consent gedraegen te hebben voor ende alleer de provintiën seeckerheyt sullen hebben gepresteert dat haere quote in dezelve promptelijcken sall werden gefurneert. Is meede gemoveert datte resolutie tegens het steygheren van den ghelde ende de renovatie van ’t placcaet van tolerantie opte spoedichste in ’t werck behoort te werden gestelt. Die van Enckhuysen urgeerden meede datte ossescheepen moght toegestaen werden dispensatie van ’t verbot tegens het uytvaeren van de scheepen genoomen. Ende is verstaen dat deese zaecken in naerder omvraege sullen werden gebracht.

5. Ter occasie van de lecture der resolutiën van de verleeden weecke in omvraeghe gebracht zijnde op wat voet de renovatie van ’t placcaet op ’t stuck van de tolerantie der goude ende silveren spetiën best allomme in train sal connen werden gebracht, is verstaen dattet zelve de novo in alle provintiën zal werden gepubliceert ende is in conformité van dien allen comptabilen den eedt affghenomen; dat ten zelven eynde ter Generaliteyt zeeckeren dagh sal worden geprefigeert op welcken hetzelve in alle provintiën op één dagh sal werden ghedaen ende dat voorts de respective steeden aen deese vergaderinge ende de provintiën ter Generaliteyt sullen inschrijven de debvoiren bij haer deesenaenghaende aengewent ende die nyet in en schrijven dat die voor deserieus gereeckent sullen worden ende voorts ten aensien van dezelve genomen sodanigen naerderen resolutie als men zal vinden te behooren.

6. De lichtinge van de 6000 waertghelders meede in naerder omvraeghe gebracht werdende, wierde bij alle leeden off absolutelijck geconsenteert off verclaert nyet singulier deesen aenghaende te sullen sijn, uytgeseyt bij ons die alvooren totte excessive nootlijcke affterstallen gelt verschaffen ende voornaemelijcken voor de saecken van de zee ende tot conservatie van dezelve deur behoorlijcke geltmiddelen aen de Admiraliteyten voorsienige wilden gedaen hebben ende wijders ter zee sodanige vorder ordere gestelt dat daeruyt blijcken moght dat men geneegen is dezelve te maincteneren enen nyet t’eenemael de zaecken van ’t landt te postponeren off t’eenemael terseyden te gheeven. Meenden meede dat men alvooren moste weeten waeruyt deese penningen betaelt sullen werden alsso mits de affectatie nyet alleen nyet overschiet, maer aen alles tecort compt, daertoe effenwel so Committeerde Raden verclaeren noch helder noch penningen te vinden is. Ende hierbij persisterende is de zaecke in resumptie gehouden tot merghen.

7. Die van Delfft gesommeert zijnde haer naerder te openen op ’t point van de reductie der interesten, verclaerden gelast te zijn om daerinne meede te mogen consenteren, mits dat men om haer ten aensien van de andere leeden op ’t stuck van de negotiatie gelijck te stellen, soude mogen toestaen dat van het capitael bij haer voor ’t landt gelicht 200.000 £ prompt ende noch 200.000 £ over een halff jaer soude werden affgelost. Waerop gedelibereert zijnde waeren de leeden daermede geenssints tevreeden, vaststellende dat in sulcken cas de heeren van Delfft minder als andere steeden belast souden blijven ende dattet zelve andere steeden verwecken soude om gelijcke sustenuen te doen daerdoor so ghoeden saecke t’eenemael omverre soude connen werden. Versochten daeromme de heeren van Delfft haer de lesten voorslagh te laeten gevallen; dan die van Delfft opiniatrerende zijn versocht haer tegens mergen wat naerder te willen bedencken.