Bakker, Jantje Anna (1906-1992)

 
English | Nederlands

BAKKER, Jantje Anna, vooral bekend als Jant Visser-Bakker en als Muoike Jant (geb. Akkrum 12-5-1906 – gest. Leeuwarden 9-6-1992), kinderboekenschrijfster. Dochter van Dirk Bakker (1874-1963), huisschilder, en Jitske Kooistra (1873-1941). Jant Bakker trouwde op 29-5-1935 te Akkrum met Jan Visser (1899-1979), kweker. Uit dit huwelijk werden 5 kinderen geboren.

Jant Bakker werd geboren als vijfde van zeven kinderen in een Friestalig middenstandersgezin. Na de openbare kweekschool in Heerenveen werd ze onderwijzeres in Wijckel en daarna onder andere in Krommenie en Oostermeer. Ze was lid van de SDAP en schreef onder meer voor de kinderpagina van De Proletarische Vrouw. Vanaf 1932 schreef ze ook Friese kinderboeken. Na haar huwelijk in 1935 beheerde Bakker samen met haar man ‘Us Blau Hiem’ in Appelscha, een socialistisch georiënteerde jeugdherberg voor geheelonthouders. Van 1953 tot haar pensioen in 1971 heeft ze in Terherne voor de klas gestaan. Toen deze dorpsschool in 1956 tweetalig werd, maakte ze zelf Friestalig lesmateriaal.

In 1944, 1948 en 1951 is het werk van Jant Visser-Bakker bekroond. Ze viel op door haar inlevingsvermogen: haar boeken spraken kinderen rechtstreeks aan zonder te moraliseren. In 1953 werd ze door de Leeuwarder Courant gevraagd de Friestalige brievenrubriek voor schoolkinderen (het ‘Praethoekje foar de Fryske bern’) over te nemen van haar collega-onderwijzeres Welmoed Dijkstra-Talsma. Als Muoike Jant (‘tante Jant’) heeft ze ruim 27 jaar lang honderden Friese kinderen op hartelijke en speelse wijze aangemoedigd om haar brieven in het Fries te schrijven. Die beantwoordde ze dan met de naam en woonplaats van haar correspondentjes in de krant. Haar belangstellende vragen lokten natuurlijk nieuwe brieven uit. De brieven zelf werden niet gepubliceerd, maar in 1970 verscheen een bloemlezing van de grap-pigste citaten onder de titel Muoike, ús heit syn jild is alwer op (‘Tante, papa’s geld is alweer op’).

De kinderen schreven Muoike Jant veelal in klas- of gezinsverband. Zo vroeg ze in 1969 aan Nynke Dora uit Hallum of haar broertje Jan Arjen alweer thuis was (uit het ziekenhuis?) en of er al een veulentje was geboren. Twee jaar later kreeg Jan Arjen zelf een compliment: ‘Hwat in moaije brief hastou skreaun! Ik foun de tekening it aldermoaiste!’  Aan het einde van het schooljaar 1977-1978 schreef hij Muoike Jant na zeven jaar trouwe correspondentie zijn afscheidsbrief. Ze antwoordde: ‘Ik sil dyn namme wol misse, mar der komt altyd ien kear in ein oan’. Toen de rubriek in 1980 voor het eerst in een nieuwe Friese spelling (‘Praathoekje’) verscheen, wendde Visser-Bakker voor dat ze die maar knap lastig vond. In werkelijkheid was ze zelf al vanaf het experimentele stadium bij de nieuwe spelling betrokken.

In de loop der jaren nam het aantal brieven af, en van 1980 tot 1984 publiceerde Jant Visser-Bakker een wekelijks verhaal in plaats van haar ‘Praathoekje’. In 1991 verscheen haar laatste boek, het autobiografische It doarp fan Anne. Inmiddels woonde ze in een serviceflat in Leeuwarden, waar ze in 1992 overleed. Toen het vervoerbedrijf Arriva in 2006 treinen naar bekende Friezen ging vernoemen, is Muoike Jant voorgedragen. Het ging niet door, maar dankzij haar hebben honderden kinderen hun schrijfdebuut in de Friese republiek der letteren gemaakt.

Naslagwerken

Encyclopedie van Friesland.

Archivalia

  • Tresoar, Leeuwarden: brieven van en aan J.A. Visser-Bakker.
  • Alle afleveringen van het ‘Praethoekje foar de Fryske bern’ (1925-1980) zijn digitaal raadpleegbaar op www.archiefleeuwardercourant.nl.

Publicaties

Bibliografie (met Friestalig levensbericht) op de Friese literatuurwebsite www.sirkwy.nl.

Literatuur

  • ‘Salang’t jo de humor noch mar wat fêsthâlde…’, Leeuwarder Courant, 1-9-1984.
  • M.J. Broersma, Beschaafde vooruitgang. De wereld van de Leeuwarder Courant, 1752-2002 (Leeuwarden 2002).
  • J. van der Weg, ‘Ik kom út in fertellerige famylje: Jant Visser-Bakker har bydrage oan de Fryske berneliteratuer’, De Moanne 2 (september 2003) 48-54.
  • A. Buma-Feenstra, ‘Muoike Wike en Muoike Jant fertsjinje ek in trein’, Leeuwarder Courant, 13-4-2006.

Illustratie

Jant Visser-Bakker, op poster n.a.v. het verschijnen van de Bimbamtoer, door Ap Maliepaard, 1985/1986 (collectie fotograaf).

Auteur: Kees Kuiken

laatst gewijzigd: 27/11/2017

De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.