Blazer, Esther Clara (1931-2013)

 
English | Nederlands

© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Janneke Martens, Blazer, Esther Clara, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Blazer [09/01/2018] 

BLAZER, Esther Clara, vooral bekend als Ellen Blazer (geb. Rotterdam 3-12-1931 – gest. Hilversum 22-1-2013), producente, regisseuse en eindredactrice. Dochter van Isaac Carel Blazer (1905-1979), handelsreiziger, en Rosa van der Sluis (1908-1987), cheffin van een hoedenzaak. Ellen Blazer bleef ongehuwd.

Esther Blazer werd geboren in Rotterdam, als tweede van drie kinderen in een joods gezin. De vader was handelsreiziger, de moeder cheffin van een hoedenzaak. Het gezin woonde boven de hoedenwinkel in de Rotterdamse Hoogstraat. Deze straat werd door het bombardement op Rotterdam (14-5-1940) volledig verwoest en de Blazers verhuisden daarom naar Utrecht. In 1942 doken ze onder. Esther heette voortaan ‘Ellen’ omdat dat minder joods klonk, werd gescheiden van haar ouders en broertjes en bracht de oorlog door op vijf verschillende onderduikadresssen. Het langst woonde ze bij een gereformeerd gezin in Tzummarum (Friesland). Alle leden van het gezin Blazer overleefden de oorlog.

Quizzen en talkshows

Na in 1952 de mms te hebben afgerond vond Ellen Blazer werk bij de Wereldomroep, als assistente op de muziekafdeling. Ze klom op tot secretaresse van de afdeling regie, maar wilde bij de televisie werken. Daarom benaderde ze VARA-regisseur Gijs Stappershoef, die haar in 1957 een baan als productie-assistente en scriptgirl bezorgde. Op 29-jarige leeftijd maakte Blazer met het programma Een kwartiertje met Greetje Kauffeld haar debuut als regisseuse. Ze was betrokken bij verschillende soorten uitzendingen: kunstprogramma’s en talkshows, zoals Klein Uur U van Koos Postema, maar genoot vooral faam als quizmaakster. Zo stond ze als bedenkster, producente en regisseuse aan de wieg van  gerenommeerde tv-quizzen als Twee voor twaalf – door haarzelf bedacht – en Per seconde wijzer, een format dat ze vanuit Frankrijk importeerde.

Ellen Blazer voelde zich thuis bij de VARA en kon zich goed vinden in het verheffingsideaal uit de beginjaren van die omroep. Een van haar dierbaarste projecten was Duizendschoon (1975), hoewel dat programma slechts één seizoen liep. Mensen die normaal gesproken niet met kunst in aanraking kwamen, werden hierin meegenomen naar een museum, een toneeluitvoering of andere kunstuiting. Het programma sloot aan bij haar grote drijfveer: de behoefte om te vertellen wat er aan moois, ontroerends en bijzonders te beleven is. Ook in Twee voor twaalf, de langstlopende quiz van Nederland, zijn elementen terug te vinden van deze ‘zendingsdrang’, zoals ze het zelf noemde. De kandidaten hoeven niet per se alles te weten, maar mogen de antwoorden ook opzoeken. Zo kan de chirurg het opnemen tegen de slager, een voorwaarde die Blazer belangrijk vond.

In 1977 kreeg Ellen Blazer de opdracht om een programma te produceren voor Sonja Barend. Dat werd de talkshow Sonja’s Goed Nieuws Show, waarmee een lange, hechte en productieve samenwerking begon. De Goed Nieuwsshow werd opgevolgd door Sonja op…. In 570 live-uitzendingen werden uiteenlopende onderwerpen besproken, grotendeels in de vorm van interviews met ‘gewone mensen’. Elke uitzending moest van Blazer vier kenmerkende eigenschappen hebben: het onderwerp moest nieuw of nieuws zijn, het moest ergens over gaan, de kijker moest op het puntje van zijn stoel zitten en er moest vooral ook iets te lachen vallen. Taboes werden niet geschuwd, maar het mocht nooit plat worden. Daarnaast wilden Barend en Blazer vooroordelen blootleggen en besteedden zij in het programma veel aandacht aan minderheden.

Toen Ellen Blazer in 1996 met pensioen ging, stopte ook Barend met haar talkshow: ze vond haar eindredactrice onvervangbaar. Blazer nam echter nog niet definitief afscheid van de televisie. In 2001 zond de VARA de cultuurquiz Kunstkoppen uit, naar een door Blazer bedacht format. Tien jaar later was ze de hoofdpersoon van de documentaire Schitteren in de schaduw, die aan de hand van interviews en archiefmateriaal liet zien hoe groot Blazers invloed bij de omroep was.

De laatste jaren van haar leven woonde Ellen Blazer in Hilversum, waar ze op 22 januari 2013 na een kort ziekbed overleed.

Reputatie

Ellen Blazer is van groot belang geweest voor de Nederlandse televisie en is dan ook meermaals voor onderscheiden. Zo ontving ze de Cultuurprijs Hilversum (1985) en samen met Sonja Barend de Oeuvreprijs van het TrosKompas TV Sterren Gala (1992). In 1996 werd ze ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Samen met Barend kreeg ze in 1997 de zilveren ere-Nipkowschijf uitgereikt voor hun verdiensten voor de Nederlandse televisie.

Haar eigen collega’s roemden Blazers talent om iedereen bij het programma te betrekken: de mensen achter de schermen, maar ook de kijkers thuis. Zelf verklaarde ze dit uit haar onderduikperiode als jong meisje bij een gereformeerde familie. Daar had ze geleerd dat er veel soorten mensen zijn, met verschillende ideeën en referentiekaders. Met haar quizzen bracht ze kennis en amusement op televisie en met haar shows maakte ze taboeonderwerpen bespreekbaar.

Publicaties

  • [met Chawa Aronson], Twee voor twaalf thuis (Weert 1991).
  • [met Chawa Aronson], Het Tweede boek Twee voor twaalf thuis (Houten 1996).
  • [met Sonja Barend], Morgen gezond weer op (Weesp 1984).
  • [met Berend Boudewijn], Per seconde wijzer. Speel het thuis (Groningen 1986).

Literatuur

  • Naast necrologieën in BN/DeStem (23-1-2013) en NRC Handelsblad, 23-1-2013.
  • ‘Ellen Blazer: eerste vrouwelijke televisie-regisseur’, Leeuwarder courant, 14-1-1961.
  • ‘VARA’s quizmaakster Ellen Blazer: na twee jaar word je een klerk, snuffelend in boeken’, De Tijd, 22-4-1972.
  • ‘De ideeënwinkel van Ellen Blazer’, Het vrije volk, 21-1-1977.
  • ‘”De koningin” is vanavond voor het laatst op tv’, Trouw, 30-12-2006.
  • Huub Wijfjes, VARA. Biografie van een omroep (Amsterdam 2009) 279.
  • Coen Verbraak, Ellen Blazer: Schitteren in de schaduw (VARA-documentaire 29-8-2011) [URL: http://www.npo.nl/ellen-blazer-schitteren-in-de-schaduw/POMS_S_VARA_124201, geraadpleegd 26-6-2015].
  • VARA-biografie Ellen Blazer [http://biografie.vara.nl/#/persoon/107/ellen-blazer, geraadpleegd 26-6-2015].
  • Beeld en geluid wiki Ellen Blazer [http://www.beeldengeluidwiki.nl/index.php/Ellen_Blazer, geraadpleegd 26-6-2015].

Illustratie

Ellen Blazer (r) overlegt met Sonja Barend, door Ronald Sweering, jaren '80 (Nationaal Archief / Collectie Spaarnestad).

Auteur: Janneke Martens

laatst gewijzigd: 09/01/2018

De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.