© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Marjet Douze, Blom, Johanna, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Blom [23/05/2017]
BLOM, Johanna (geb. Alkmaar 18-10-1957 – gest. Alkmaar 26-1-2004), politica, directrice Internationaal Informatiecentrum en Archief voor de Vrouwenbeweging (IIAV). Dochter van Cornelis Blom (1928-2001), kolenboer, installateur, en Aaltje Moerbeek (1930-2008). Joke Blom had van 1980-1990 een relatie met Dhyan Duijn (geb. 1945).
Johanna (Joke)
Blom groeide op in een gezin met drie broers – een van hen was tweelingbroer
Elbert. Haar moeder was met haar humor en sociaal-democratische denkbeelden een
voorbeeldfiguur voor Joke. Met haar vader had ze een moeizame relatie: hij was
nukkig en gesloten. Al in haar jeugd viel Joke op. Ze was lang en mager, en had
een hoge ijle stem omdat bij haar maar één stemband functioneerde. Joke kon
goed leren, maar werd vanaf de vijfde klas gepest. De Citotoets gaf niet het
gehoopte gymnasiumadvies, en zo kwam ze op de mavo, de school waar ook haar
‘pestkoppen’ naartoe gingen. Ze had daardoor een zware schooltijd, maar het
leverde haar ook een ‘ontzettende levensdrang’ op (Schilp). Muziek was haar uitlaatklep:
ze speelde trommel bij de fanfare.
Studie en welzijnswerk
Na de mavo koos Joke Blom voor havo-top: een combinatie van klas 4 en 5, verbonden aan de Pedagogische Academie. Vanaf haar achttiende was Joke ook actief in de vrouwenbeweging, zoals in het Vrouwenplatform Alkmaar. In 1978 studeerde ze af aan de Pedagogische Academie. In datzelfde jaar kwam zij ook ‘uit de kast’ en had ze haar eerste lesbische relatie. In april 1980 kraakte ze met een groep vrouwen een pand – ze werd er actief als vrijwilligster. Twee jaar later was ze een van de oprichters van het vrouwencafé Dynaniem en van het blijf-van-mijn-lijf Huis Alkmaar. Ook werd ze actief in het COC. Van 1982 tot 1984 studeerde ze andragogie aan de Universiteit van Amsterdam, een studie die ze niet voltooide.
Na haar opleiding was Blom beleidsmedewerker en beleidsadviseur in het welzijnswerk, meestal op het terrein ‘randgroepjongeren’. In 1989 werd zij projectmedewerker bij het Centrum Vakopleiding (technische volwassenenopleiding), met de opdracht om de toeloop van vrouwen naar technische opleidingen te bevorderen. Zo zette ze met de vrouwenvakschool in Zaandam een vrouwen-mts op in de richting elektronica. In 1990 werd Blom directeur Centrum Beroepsoriëntatie en Beroepsbeoefening in Heerhugowaard. Vanaf 1994 was ze ook politiek actief, als lid van de PvdA-fractie in de gemeenteraad van haar woonplaats Alkmaar. De stress van werk en politiek speelde zij van zich af op haar bongo’s.
Het IIAV
In de zomer van 1995 werd Joke Blom directrice van het Internationaal Informatiecentrum en Archief voor de Vrouwenbeweging (IIAV), dat net was gereorganiseerd en verhuisd. Het was haar taak de rust in de organisatie te herstellen en het IIAV meer naar buiten te laten treden. In korte tijd wist ze het IIAV om te vormen tot een modern kennis- en informatiecentrum en een financieel slagvaardige organisatie. Zo zag Blom al vroeg het belang van internet, waardoor het IIAV binnen het bibliotheek- en archiefwezen een voorloper werd in het online beschikbaar maken van informatiebronnen.
Blom gaf haar medewerksters de ruimte om internationaal aan de weg te timmeren: het IIAV werd de spil in het internationale netwerk van vrouweninformatievoorzieningen, met twee succesvolle conferenties (Amsterdam 1998; Kampala, Oeganda 2002), Europese samenwerking (Women’s Information Network Europe) en ondersteuning voor Oost-Europese landen bij het opbouwen van eigen vrouweninformatievoorzieningen. Ook zorgde ze ervoor dat het IIAV meer aandacht ging besteden aan de positie van zwarte, migranten- en vluchtelingenvrouwen. Zo kwam onder haar directoraat de IIAV-leerstoel Gender en Etniciteit tot stand aan de Universiteit van Utrecht (bekleed door Gloria Wekker). Toen het IIAV in 2000 de Joke Smit Prijs won, prees de jury het beleid waarvoor Blom zich zo had ingespannen.
In januari 2004 kondigde Blom haar vertrek bij het IIAV aan omdat zij op 2 februari zou worden aangesteld als wethouder Welzijn, Cultuur en Sport in Alkmaar. In de nacht van 26 januari 2004 stierf Joke Blom volkomen onverwacht aan een hartstilstand. De drukbezochte uitvaart in de Grote St. Laurens Kerk was op de datum waarop haar installatie als wethouder was gepland.
Reputatie
Tijdens een herdenkingsbijeenkomst van het IIAV (6-2-2004) werd Joke Blom getypeerd als ‘bevlogen’, ‘integer mens’, ‘sociaal bewogen’, en een ‘rechtgeaard politicus’ (Noordhollands Dagblad, 2-2-2004) en als ’onverwoestbaar optimistisch’ (Douze). Het boek Vrouwen in Alkmaar. 750 jaar vrouwen in Alkmaar (2004) werd ter nagedachtenis aan haar opgedragen en een groep vrouwen in Alkmaar nam het initiatief tot de instelling van de Joke Blom Speld: een zilveren speld die eenmaal per twee jaar uitgereikt wordt aan een markante vrouw die veel betekent voor de Alkmaarse gemeenschap.
Archivalia
Atria, kennisinstituut voor emancipatie en vrouwengeschiedenis, Amsterdam: Biografiemap Joke Blom, Map 5337; Archief IIAV, collectie IAV: dossier Joke Blom en dossier Joke Smit Prijs.
Publicaties
- Kinderopvang Alkmaar. Nu en in de toekomst (Alkmaar 1988) [URL https://www.atria.nl/search/collectie/book/bekijk/12100; geraadpleegd 14-1-2017].
- ‘Kennismaking’, Vrouweninformatie Periodiek 2 (1996) nr. 1 (maart) 4-5.
- ‘The search of water wisdom’. The International Conference on Sustainable Development and Water in an International Emancipation Perspective (Rotterdam 2000) [toespraak].
- Dankwoord t.g.v. de uitreiking van de Joke Smit Prijs, 27-11-2000.
Literatuur
- Jaarverslagen Internationaal Informatiecentrum en Archief voor de Vrouwenbeweging (IIAV) 1995-2004.
- Marieke Schilp, ‘Ik had een ontzettende overlevingsdrang’, Avanta Magazine 13 (1998) nr. 10 (okt.), 30-32 [interview].
- Hélène Butijn, ‘Opkomen voor de underdog; Joke Smit Prijs’, Trouw, 27-11-2000.
- ‘Herdenking Joke Blom’, IIAV Nieuwsbrief 5 (2004) nr. 1, 2-3.
- Marjet Douze, ‘IIAV-directeur Joke Blom was onverwoestbaar optimistisch’, Opzij 32 (2004) nr. 3, 47.
- Willemien Ruygrok, ‘Joke Blom, 18 oktober 1957-26 januari 2004’, E-Quality Matters 6 (2004) nr 1 (feb) 3.
- Noordhollands Dagblad, 27-1-2004 en 4-2-2004.
Illustratie
Joke Blom, door onbekende fotograaf, 1998 (Atria Kennisinstituut voor Emancipatie en Vrouwengeschiedenis, Amsterdam).
Auteur: Marjet Douze (met dank aan Gerdi Meyknecht, Marie van Rossen, Saskia Blom en Dhyan Duijn)
laatst gewijzigd: 23/05/2017
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.