© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Anna de Haas, Brouwer, Catharina, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/BrouwerCatharina [13/01/2014]
BROUWER, Catharina (geb. Den Haag 7-3-1778 – gest. Den Haag 14-4-1855), zangeres. Dochter van Jacobus Brouwer en Sophia Vink. Catharina Brouwer (1) trouwde ca. 1799 in Berlijn met Daniel Braun (1767-?), cellist; (2) ging op 24-7-1807 in Amsterdam in ondertrouw met Jan Steven van Esveldt Holtrop (1777-1833), uitgever, ambtenaar en toneelvertaler. Huwelijk (1) liep, kinderloos, op een scheiding uit; uit (2) werden 2 zoons en 1 dochter geboren.
Catharina Brouwer was het oudste van vier kinderen en afkomstig uit een welgesteld Haags gezin. In haar geboorteplaats kreeg zij muziekles van de kapelmeester C.E. Graf(f). Op haar twintigste maakte ze een ‘kunstreis’ (Viotta) door de Duitse landen, waar ze optrad in Leipzig, München en Dresden. Ook had ze optredens in Wenen. Volgens haar biografen (Gregoir, Viotta) was het een succesvolle tournee. Is hiervan in haar album amicorum geen ander spoor te bekennen dan één onleesbaar gesigneerd blaadje, voor haar activiteiten in het jaar daarop, 1799, biedt dat album ruimschoots aanknopingspunten. In dat jaar lijkt ze ook zo’n tournee gemaakt te hebben, langs Berlijn, Stettin, Lübeck, Gotha, Kassel en Leipzig. In 1800 plaatst het album haar in Lübeck en Kopenhagen, maar vanaf 1801 zijn eigenlijk alle albumblaadjes afkomstig van mensen in de Republiek (Utrecht, Amsterdam en Den Haag).
Volgens de naslagwerken doorliep Catharina Brouwer in de laatste jaren van de achttiende eeuw in Berlijn een muziekstudie bij F.F. Hurka. In 1799 is zij geboekstaafd als getrouwd met de Duitse violoncellist Daniel Braun: dat jaar trad ‘Mme. Braun von Berlin, geb. Brower [sic]’ op in Gotha (Journal des Luxus 1799, 642). Als dat klopt heeft dat huwelijk niet echt lang geduurd. Uit het album amicorum blijkt dat Catharina in 1805 in de Republiek was, in januari in Amsterdam en in april in Den Haag. Uiterlijk dat jaar moet ze kennisgemaakt hebben met de Amsterdamse uitgever Jan Steven van Esveldt Holtrop, want op 20 juni 1806 werd hun zoon Johannes Willem geboren. Hij is toen niet gedoopt, waarschijnlijk omdat Catharina Brouwer officieel nog getrouwd was met Daniel Braun. In een albumblaadje uit april 1805 wordt zij aangesproken als ‘Madame Braun’. Ook C.F. Haug (140) noemt haar in 1805 nog ‘Mad. Braun’.
In juli 1807 gingen Catharina Brouwer, inmiddels ‘gedivorceerde vrouw van Daniel Braun’, en Jan Steven van Esveldt Holtrop in ondertrouw. Toen ze in februari 1808 hun tweede kind, Sophia Helena Francisca, lieten dopen in de Amsterdamse Amstelkerk, werd meteen ook hun eerste, Johannes Willem, gedoopt. Het derde diende zich aan in juli 1810: Leonard Steven August. Een van de doopgetuigen was een L.A.C. Hesse, wellicht dezelfde als – of familie van – de Amalia Hesse die in 1813 een bijdrage leverde aan Catharina’s album. De dopeling zelf zou op zijn veertiende de voor zover bekend laatste bijdrage leveren aan het album.
Na haar huwelijk met Van Esveldt Holtrop trad Catharina Brouwer alleen nog maar op ten behoeve van ‘een weldadig doel’ of bij ‘enig bijzonder feest’ (Campbell, 4). Op 29 maart 1805 zong zij, bij een onbekende gelegenheid, in de Amsterdamse Nieuwe Kerk in Händels Messiah. Volgens C.F. Haug sprong ze eruit als zangeres: ze had ‘ene fraaie, harmonische stem [...] welke tot de lage e gaat, en aan ene lage tenorstem gelijk is’, al had hij wel kritiek op haar vaak ‘kwijnende uitgerekte toon [...] en hare al te zeer gerekte ô Dio’s’ (Haug, 148-149). In 1809 gaf zij in de oude lutherse kerk een ‘wegslepende uitvoering’ van een cantate ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen (Wap, 155). Van de Maatschappij kreeg ze een gouden erepenning met een lovende en dankbare brief (Idem, 156). Ook was Brouwer, die ‘ene glaszuivere, zeer hoge sopraanstem [verenigde] met de schoonste, zieltreffendste contr’-alttonen’, soms te horen in Felix Meritis ‘en andere kunsttempels’ (Astrea, 37). Haar schaarse optredens lijken beperkt te zijn gebleven tot Amsterdam.
Waarschijnlijk verhuisde het gezin Van Esveldt Holtrop rond 1814 naar Den Haag, waar de vader een functie kreeg bij de afdeling voor het armwezen van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Na zijn dood in 1833 woonde Catharina Brouwer aan het Voorhout bij haar zoon Johannes Willem en diens echtgenote, J.H.A.W. Campbell. Hans Christian Andersen, in 1747 op bezoek in Den Haag, beschreef haar als een zeventigjarige die ‘er als vijftig uitzag’ en van zijn werk hield (Reeser, 163). Catharina Brouwer overleed na een langdurige ziekte op 14 april 1855.
Naslagwerken
Gregoir; Regt; Viotta.
Archivalia en ongepubliceerde bronnen
- Stadsarchief Amsterdam: DTB, Trouwen 655, p. 532 [Brouwer en Van Esveldt Holtrop].
- Haags Gemeentearchief: DTB Dopen, d.d. 8-3-1778. BS Overlijden, akte d.d. 16-4-1855.
- Centraal Bureau voor Genealogie, Den Haag: familieadvertenties Van Esveldt en Holtrop.
- Koninklijke Bibliotheek, Den Haag: Album amicorum van Catharina Brouwer (sign. 135 E 7).
Literatuur
- Journal des Luxus und der Mode 14 (dec. 1799) 642.
- C.F. Haug, Brieven uit Amsteldam over het nationaale tooneel en de Nederlandsche letterkunde. Uit het Hoogduitsch vertaald (Amsterdam 1805) 148-149.
- J.J.F. Wap, ‘Is de Nederduitsche taal minder dan andere talen voor den zang geschikt?’, Magazijn voor Schilder- en Toonkunst (1828) 2de stuk, 136-164, aldaar 155-157.
- ‘Mevrouw Holtrop’, Astrea 5 (1855) 36-37 [necrologie; tekst ontleend aan ‘Jenny Lind en mevrouw Holtrop’ in het dagblad De Grondwet (1855) nr. 601].
- M.F.A.G. Campbell, Levensbericht van Johannes Willem Holtrop (Den Haag 1870) 3-5 [= overdruk uit Handelingen van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde (1870)].
- Hans Reeser, ‘H.C. Andersens dagboekbladen over zijn bezoeken aan Den Haag, I’, Jaarboek Die Haghe (1973) 160-169, aldaar 163-164, 168 [noemt Brouwer abus. ‘weduwe van Braun’].
- Helen Metzelaar, From private to public spheres: exploring women’s role in Dutch musical life from c. 1700 to c. 1880 and three case studies (Utrecht 1999) 91.
Auteur: Anna de Haas
Biografienummer in 1001 Vrouwen: 662
laatst gewijzigd: 13/01/2014
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.