© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Carboniers, Eleonore, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Carboniers [13/01/2014]
CARBONIERS, Eleonore (geb. Veere ? – gest. na 10-1584), gelegenheidsdichteres. Dochter van Pieter Carboniers (gest. 1560?), burgemeester en rentmeester van Veere. Zij trouwde met Lucas d’Heere (1534-ca 1584), schilder en dichter. Kinderen uit dit huwelijk zijn niet bekend.
Eleonore Carboniers groeide op als burgemeestersdochter in Veere, maar trouwde met de man uit Gent die haar portret had geschilderd. Toen Lucas d’Heere, die soms in Veere verbleef, haar portret in Gent had voltooid, stuurde hij het haar met een begeleidend schrijven: een liefdesverklaring in de vorm van een gedicht (D’Heere, 40). Ze begonnen een briefwisseling, zo blijkt uit diverse gedichten van hem (zendbrieven en een klaagbrief) ‘aan zijn lief, wonende in Zeeland’. Daaruit kan ook worden opgemaakt dat de huwelijksplannen op weerstand stuitten bij de ouders van Eleonore: er is achterklap, maar wat is er eigenlijk op hem aan te merken, zo vraagt Lucas zich af: ‘Helaas! Al zulke een cause is ’t toegeschreven;/ Maar ’t is alleen om mijne kleine staat:/ Want had ik goeds genoeg om bij te leven,/ Zo heette ik goed; maar nu acht men mij kwaad’ (D’Heere, 71). Uiteindelijk zijn zij toch getrouwd, en is Eleonore naar Gent verhuisd. Een datum is niet bekend, maar W. Waterschoot suggereert dat ze wellicht pas getrouwd zijn nadat Eleonores vader in 1560 was overleden. In de literatuur over Lucas d’Heere wordt steevast opgemerkt dat het een goed huwelijk was, en inderdaad spreekt uit zijn gedicht ‘tot zijn huisvrouwe’ een grote genegenheid (D’Heere, 53-54).
In de dichtbundel Den hof en boomgaerd (Gent 1565) zijn twee bijdragen van de hand van Eleonore Carboniers opgenomen: een vijfregelig drempeldicht (‘Komt vermaakt u hier in deze boomgaard plesant/ waar poëtische vruchten gegroeid staan abundant’) en een sonnet van Lucas d’Heere, ‘getranslateerd door de huisvrouwe van de auteur, uit een Frans sonnet door hem gemaakt op een schilderij van M. Willem Key te Antwerpen’ (D’Heere, 2 en 54).
Samen met haar man is Eleonore Carboniers overgegaan tot het protestantisme, en in 1566 zijn zij samen naar Engeland gevlucht. In het voorjaar van 1577 keerde het echtpaar terug naar Gent, waar Lucas d’Heere in 1582 nog wordt vermeld als rekenmeester van de stad. Het paar was in goede doen, want het werd bij de heffing van Parma’s oorlogsbelasting in 1584 aangeslagen voor het een-na-hoogste bedrag (1050 pond). Toen waren Lucas d’Heere en Eleonore Carboniers echter al uitgeweken. Misschien hebben zij zich in Parijs gevestigd, maar dit is niet zeker (Rudelsheim, 106-107). Wel staat vast dat Eleonore Carboniers in juli 1577 én in oktober 1584 deelnam aan het avondmaal van de gereformeerde gemeente te Middelburg, de eerste keer samen met haar man, de tweede keer als weduwe. Volgens Carel van Mander, een leerling van d’Heere, stierf haar man op 29 augustus van dat jaar, vijftig jaar oud. Het kan dus zijn dat zij daarna naar Zeeland is teruggekeerd. Het is onbekend wanneer zij is gestorven.
Naslagwerken
Biographie nationale (onder Lucas de Heere); Frederiks/Van den Branden; Lauwerkrans.
Literatuur
- Carel van Mander, Schilder-boeck (Haarlem 1604) 254-256.
- Philips Blommaert, Levensschets van Lucas d’Heere, kunstschilder te Gent (XVIe eeuw) (Gent 1853) 13-14.
- Marten Rudelsheim, ‘Lucas d’Heere’, Oud-Holland 21 (1903) 85-110.
- Lucas d’Heere, Den hof en boomgaerd der poësien, W. Waterschoot ed. (Zwolle 1969).
- W. Waterschoot, ‘Het sonnet van Eleonora Carboniers’, in: Henk Duits, Arie Jan Gelderblom en Mieke Smits-Veldt red., Klinkend boeket. Studies over renaissancesonnetten voor Marijke Spies (Hilversum 1994) 9-12.
- Bart Ramakers, ‘Kunst en kunstenaarschap bij Lucas d’Heere’, Jaarboek ‘De Fonteine’ 56-57 (2006-2007) 41-71.
Redactie
Biografienummer in 1001 Vrouwen: 135
laatst gewijzigd: 13/01/2014
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.