© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Liesbeth van Kamerbeek, Detelle, Emelia, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Detelle [13/01/2014]
DETELLE, Emelia, vooral bekend als Njonja van Gent (geb. Jogjakarta, Java 1798/1799 – gest. 1875), oefende een medische praktijk uit. Dochter van Louis Joseph Detelle, planter, en Catharina Hendrika Coenraad. Emelia Detelle trouwde in 1817 in Jogjakarta met Willem van Gent (1783-?). Uit dit huwelijk werd 1 zoon geboren.
Emelia Detelle werd geboren in Jogjakarta en groeide op in het welgestelde milieu van een oude Indische plantersfamilie die zich al voor 1800 in de Vorstenlanden van midden-Java had gevestigd. Haar ouders behoorden tot de elite, voerden een aristocratische levensstijl en onderhielden nauwe betrekkingen met het hof van de sultan van Jogjakarta.
In 1817 trouwde Emelia Detelle met Willem van Gent, een ‘totok’ uit Amsterdam die op Java woonde en al een zoon had bij de inlandse vrouw Siaf. Emelia Detelle werd de voogdes van deze jongen, maar kreeg zelf ook een zoon. Na haar huwelijk verwierf zij onder de naam Njonja (Mevrouw) van Gent bekendheid als specialiste op het gebied van Javaanse geneeskrachtige kruiden. In haar bloeiende medische praktijk schreef ze recepten voor in het Maleis. Haar geneeskunde was, zoals in Indië gebruikelijk, gebaseerd op inheemse botanische kennis.
De recepten van Njonja van Gent werden direct na haar dood in 1875 uitgegeven door de boekhandelaar H. Buning in Jogjakarta, onder de titel Boekoe obat-obat voor orang toewa dan anak-anak (Medicijnboek voor ouders en kinderen). Het bevat 475 recepten en werd het naslagwerk voor een niet-medisch onderlegd publiek. In een advertentie voor dit receptenboek, op 23 december 1875 geplaatst in het handels- en advertentieblad van Semarang, De Locomotief, werd Njonja van Gent beschreven als ‘de algemeen bekende en geachte Mevrouw van Gent, die door geheel Indië werd geraadpleegd, en die vooral hier, in de Vorstenlanden, ten gevolge harer wonderbaarlijke genezingen, bij elke ernstige ziekte om hulp werd gevraagd’.
Tot lang na haar dood is in Indië grote vraag blijven bestaan naar de recepten van Njonja van Gent. In 1892 was het Boekoe obat-obat al toe aan een zesde druk.
Publicatie
Njonja E. van Gent-Detelle, Boekoe obat-obat voor orang toewa dan anak-anak (Jogjakarta 1875) [met minstens vijf herdrukken].
Literatuur
- De Locomotief. Samarangsch Handels- en Advertentie-blad, 23-12-1875.
- P. Boomgaard, ‘The development of colonial health care in Java; an exploratory introduction’, Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde 149 (1993) 1, 77-93.
- P.A. Christiaans, ‘Het gereconstrueerde huwelijksregister van Djokjakarta 1817-1905’, Bronnenpublikaties van de Indische Genealogische Vereniging 3 (1994).
- U. Bosma en R. Raben, De oude Indische wereld 1500-1920 (Amsterdam 2003) 119.
Illustratie
Titelblad van de vierde druk van Boekoe obat-obat (Djocdja 1880).
Auteur: Liesbeth Kamerbeek
Biografienummer in 1001 Vrouwen: 659
laatst gewijzigd: 13/01/2014
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.