© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Marloes Huiskamp, Didier de Boncour, Anne Charlotte, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Didier [13/01/2014]
DIDIER DE BONCOUR, Anne Charlotte (geb. Den Haag 1-4-1748 – gest. Leeuwarden 30-3-1802), amateurtekenares en -schilderes. Dochter van jonkheer Philippe Maurice Didier de Boncour (1712-1749), ritmeester in het Staatse leger, en Marianne Sophie Theodore Pape, markiezin van Saint-Auban (1724-na 1753). Anne Charlotte de Boncour trouwde op 9-5-1775 te Den Haag met Henricus van der Haer (1751-1811), griffier bij het Hof van Friesland. Uit dit huwelijk werden 5 kinderen geboren, van wie 2 zoons en 1 dochter de volwassen leeftijd bereikten.
Anne Charlotte Didier de Boncour werd in Den Haag geboren in een adellijke, van oorsprong Franse protestantse familie. Zij had één oudere zuster, Philippine Sophie (1746-1789). Haar vader, Philippe Maurice Didier de Boncour, ritmeester in Staatse dienst, stierf toen Anne Charlotte anderhalf was. Haar moeder, Marianne Sophie Theodore Pape, markiezin van Saint-Auban, kwam enkele jaren daarna, in 1752, in opspraak door haar liaison met een zekere ‘ridder de Burdet’. Toen zij op het punt stond met hem naar Engeland te vertrekken om daar te trouwen, lieten haar schoonmoeder en haar voormalig voogd haar thuis arresteren met de bedoeling haar onder curatele te laten stellen en haar kinderen bij hun grootmoeder onder te brengen. In een getuigenverklaring beschrijven de betrokken deurwaarders dat zij de jonge weduwe aantroffen ‘zittende op een kist met haar twee dochtertjes naast haar, de Burdet […] schrijvende een lijst van het zilver. En dat vele goederen bereids stonden ingepakt’ (Nationaal Archief, ‘Stukken’, nr. 15). Het moet een dramatische ervaring zijn geweest voor de vierjarige Anne Charlotte en haar zusje. De zaak werd uiteindelijk geschikt, waarna de meisjes bij hun moeder mochten blijven, zij het onder toezicht van het Hof van Holland.
Lang zal deze situatie niet hebben geduurd, aangezien Anne Charlotte ook haar moeder al vroeg verloor. De twee meisjes werden daarna opgevoed door een voogd. Omdat Anne Charlotte ‘een bijzondere lust tot de tekenkunst’ bleek te hebben, mocht zij tekenlessen volgen bij de schilder Dirk Kuipers. Zij oefende vlijtig en bracht het zo ver, ‘dat zij niet alleen welgelijkende portretten harer nabestaanden en vriendinnen met crayon tekende, maar die ook met olieverf schilderde’ (Van Eijnden en Van der Willigen, 367-368). Voorzover bekend is er uit de tijd voor haar huwelijk alleen een zelfportret in pastel bewaard gebleven (Leeuwarden, Fries Museum). Vermeldenswaardig is verder een door haar gesigneerd portret van stadhouder Willem V uit 1770 dat in 1892 op een veiling te Rotterdam werd aangeboden.
In 1775 trouwde Anne Charlotte de Boncour in Den Haag met Hendrik van der Haer, griffier aan het Hof van Justitie in Friesland. Het paar vestigde zich in Leeuwarden en zou twee zoons en drie dochters krijgen. De twee jongste dochters stierven toen ze tussen de een en twee jaar oud waren.
Hoewel Van Eijnden en Van der Willigen beweren dat Anne Charlotte de Boncour na haar huwelijk stopte met haar liefhebberij, bewijzen bewaard gebleven pastelportretten van haar echtgenoot, haar dochter en waarschijnlijk een van haar zoons het tegendeel (Leeuwarden, Fries Museum). Bovendien lijkt een schilderij van Willem Bartel van der Kooi uit 1793 er op te wijzen dat ze in Leeuwarden tekenles kreeg van deze Friese schilder: hierop is zij, zittend aan een tafel, afgebeeld met een tekenstift en een portrettekening in de hand, terwijl Van der Kooi aanwijzingen geeft. Enkele van de andere afgebeelde aanwezigen zijn wel geïdentificeerd als Anne Charlottes echtgenoot Hendrik, haar zoons Bonifacius (1778-1827) en Daniël (1781-1831) en haar dochter Elizabeth Catharina (1776-1823). In een brief aan Van der Willigen uit 1813 meldt Van der Kooi dat hij ten huize van de familie Van der Haer onder meer twee olieverfschilderijen van de hand van Anne Charlotte had gezien: ‘de vlucht van de Heilige Familie naar Egypte’ en ‘de terugtocht uit Egypte’, kopieën naar de Duitse schilder C.W.E. Dietrich. De stukken waren volgens hem ‘uitmuntend breed en mals geschilderd, onvervig, gloeiend en krachtig van coloriet’ en waren zo goed dat ze zo ‘in de kabinetten nevens de beste Hollandse meesters zouden voldoen’. Van der Kooi voegt er aan toe dat hij ook ‘haar portrait in crayon’ had gezien, dat weliswaar heel verdienstelijk was maar het niet haalde bij de genoemde kopiëen. Toch oordeelt hij over het pastelportret dat ‘zeer weinig liefhebbers de kunst tot die hoogte hebben gebracht’ (brief van Van der Kooi, 9-8-1813).
Anne Charlotte Didier de Boncour overleed te Leeuwarden op 30 maart 1802, 53 jaar oud. Zij werd op 5 april begraven op het Westerkerkhof.
Naslagwerken
Van der Aa; Van Eijnden en Van der Willigen; Immerzeel; Kramm; Petteys; Regt; Scheen; Thieme; Wurzbach.
Archivalia
- Haags Gemeentearchief: DTB, inv. nr. 310 (Doopboek Waalse Kerk), p. 59 [doop Anne Charlotte]; Rechterlijk Archief, inv. nr. 766 (Leggers van ondertrouw), p. 89 [ondertrouw Anne Charlotte en Hendrik, 23-4-1775]; DTB, inv. nr. 315 (Kerkelijk Register Waalse Kerk), p. 200 [kerkelijk huwelijk Anne Charlotte en Hendrik, 23-4-1775]. In dit archief ook doopgegevens van haar moeder, en doopgegevens en overlijden van haar zuster.
- Tresoar, Leeuwarden: DTBL, Hervormde Gemeente Leeuwarden [doop van de vijf kinderen van Anne Charlotte en Hendrik, overlijden van de drie oudste en van Hendrik].
- Rijksprentenkabinet, Amsterdam: brief van W.B. van der Kooi aan A. van der Willigen, 9-8-1813 [gecit. Boschma, Willem Bartel van der Kooi, 139-140].
- Nationaal Archief, Den Haag: toegang 3.20.52 (Archief familie Van Slingelandt-De Vrij Temminck), inv. nr. 349, ‘Stukken betreffende het proces van de graaf van Wassenaar […] en de weduwe de Boncour, geboren Anna de Breverie, contra de weduwe de Boncour […] en de ridder de Burdet, wegens het rekest om de weduwe de Boncour [...] onder curatele te stellen’. Toegang 1.01.50 (Inventaris archief Stadhouderlijke Secretarie), inv. nr. 830, ‘Brief van het Hof van Holland aan de Staten van Holland betreffende haar geschil met de Hoge Raad van Holland over de zaak van U.W. graaf van Wassenaer en de weduwe de Boncour, geboren Pape de St. Auban, wegens haar losbandig leven’.
Werken
Het Fries Museum te Leeuwarden bezit vier portretten in pastel van Anne Charlotte zelf, haar echtgenoot, haar dochter en (waarschijnlijk) een van haar zoons.
Literatuur
- M. de Haan Hettema en A. van Halmael jr., Stamboek van den Frieschen, vroegeren en lateren, adel, uit oude en echte bescheiden en aanteekeningen (Leeuwarden 1846) 1, 139-140; 2, 87, noot 67.
- W. Eekhof, De stedelijke kunstverzameling van Leeuwarden (Leeuwarden 1875) 317.
- Catalogus eener hoogst belangrijke verzameling oude schilderijen, veilingcatalogus Rotterdam (Notarishuis), 25-4-1892 (Lugt nr. 50744).
- E.W. Moes, Iconographia Batava: beredeneerde lijst van geschilderde en gebeeldhouwde portretten van Noord-Nederlanders in vorige eeuwen, deel 2 (Amsterdam 1905) 620, nr. 23.
- C. Boschma, ‘De tekenles van Anna Charlotte Didier de Boncour. Willem Bartel van der Kooi (1768-1836)’, Openbaar Kunstbezit (15 sept. 1971) 9a-9b.
- C. Boschma, Willem Bartel van der Kooi en het tekenonderwijs in Friesland (Leeuwarden 1978) 93, 139-140, 170-171.
- N. Jaffares, Dictionary of pastellists before 1800, online editie 2008: http://www.pastellists.com/Articles/Haer.pdf.
Illustratie
De tekenles van Anna Charlotte Didier de Boncour , door Willem Bartel van der Kooi, 1793 (Rijksmuseum Twenthe, Enschede / foto R. Klein Gotink.)
Auteur: Marloes Huiskamp
Biografienummer in 1001 Vrouwen: 547
laatst gewijzigd: 13/01/2014
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.