© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Ingrid van der Vlis, Dooren, Maria Catharina van, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Dooren [13/01/2014]
DOOREN, Maria Catharina van (ged. Rotterdam 30-4-1769 – gest. Rotterdam 10-8-1832), stichteres van M.C. van Dooren’s Vrouwengesticht van Weldadigheid te Rotterdam. Dochter van Henricus Josephus van Dooren (gest. 1805), koopman in manufacturen, en Francisca du Tromp (gest. 1792). Maria Catharina van Dooren bleef ongehuwd.
Maria Catharina van Dooren was de laatste telg uit de vermogende katholieke Rotterdamse familie Van Dooren, die haar fortuin maakte in de manufacturenhandel. Aan het eind van de achttiende eeuw woonde de familie op de Grote Markt, het economisch centrum van de stad. In 1818 kocht Maria Catharina van Dooren een woonhuis aan de Korte Hoogstraat. Vanaf de jaren 1820 woonde de 25 jaar jongere Margaretha Agnes de Vries (gest. 1865) daar bij haar in en zou er tot haar dood blijven wonen. Samen zetten zij een charitatieve hulpdienst op. Uit het vermogen van Maria Catharina van Dooren bekostigden zij wekelijkse en jaarlijkse uitdelingen aan behoeftige Rotterdammers, altijd in natura. Maria Catharina van Dooren overleed in 1832 en werd begraven in de St. Laurenskerk. Bij testament kreeg Margaretha Agnes de Vries een plaats in dat graf toebedeeld, maar dat is nooit verwezenlijkt, want al spoedig kwam er een verbod op het begraven in kerken.
Het 112 pagina’s tellende testament van Maria Catharina van Dooren liet weinig aan het toeval over. Als goed katholiek liet zij onder andere vastleggen dat er duizend missen voor haar zielenheil gelezen moesten worden. Dit was te veel voor de twee Rotterdamse katholieke kerken, zodat de zielmissen ook in Den Briel en Noordwijk moesten worden gelezen. Het merendeel van de bepalingen betrof echter de oprichting van een Stichthuis in haar woning aan de Korte Hoogstraat. Zes ongehuwde katholieke dames (stichtvrouwen) moesten hier het liefdadige werk van Maria Catharina van Dooren en haar levensgezellin voortzetten. Het kapitaal diende aangewend te worden voor hulp aan Rotterdamse armen, overigens alleen in natura. Van de ondersteunden mocht maximaal een kwart niet-katholiek zijn. Een van de zes dames diende op te treden als ‘opperste stichtvrouw’ en de leiding te voeren. Als eerste opperste stichtvrouw wees zij Margaretha Agnes de Vries aan die deze functie tot haar dood in 1865 uitoefende.
In 1833 was het Stichthuis een feit, en was er jaarlijks 4800 gulden beschikbaar voor de uitdelingen. Het huis aan de Korte Hoogstraat bleek al snel niet berekend op de grote toeloop. Met zes stichtvrouwen en twee dienstboden was uitbreiding noodzakelijk. Vanaf 1 december 1843 vond de bedeling plaats vanuit een nieuw aangebouwd bedelingshuis. Bij de opening werd een gedicht gedeclameerd, met daarin dit couplet: ‘Komt herwaarts, geeft geen moed verloren!/ Gij weet het, de edele vrouwe Van Dooren/ Was steeds, o Armen!, uw Vriendin./ Zij is niet meer, doch bij haar sterven,/ Liet zij haar goed’ren d’armen erven,/ En ging het rijk der Zaal’gen in’ (gecit. Broersen en De Bruyn, 24).
In 1899 werd het complex nogmaals uitgebreid. Inmiddels was er jaarlijks 25.000 gulden te verdelen, waarvoor de dames brandstof, kleding en voedsel kochten voor arme Rotterdamse gezinnen. De stichting bleef in een grote behoefte voorzien en in 1932 werd er nog een nieuw pand gebouwd, nu aan de Coolvest. Bij het bombardement van 1940 werd dit gebouw bijna volledig verwoest, waarna de stichtvrouwen vanaf diverse andere plekken hun werk hervatten. In 1970 wijzigden de bestuurders de statutaire bepalingen van het Vrouwengesticht van Weldadigheid: armoede was niet langer te bestrijden met de middelen van 1843. Na samenvoeging met twee andere Rotterdamse instellingen ontstond anno 1974 de Stichting Verenigde Stichtingen van Dooren-Blankenheym-Van Lede.
Naslagwerken
Van der Aa; NNBW.
Archivalia
Gemeentearchief Rotterdam: toegang 33.01 (Handschriftenverzameling), inv. nr. 3434 (Aantekeningen en extracten betreffende Maria Catharina van Dooren’s Vrouwen Gesticht van Weldadigheid te Rotterdam, samengesteld door W.H. Croockewit, z.j.). Toegang 1033.01 (Maria Catharina van Dooren’s Vrouwengesticht van Weldadigheid). Toegang 1033.04 (Stichting Verenigde Stichtingen Van Dooren-Blankenheym-Van Lede).
Literatuur
Theo Broersen en Marianne A. de Bruyn, Maria Catharina van Dooren’s Vrouwengesticht van Weldadigheid 1833-1974. Maria Carolina Blankenheym’s Stichting 1921-1974. Stichting Verenigde Stichtingen van Dooren-Blankenheym-van Lede 1974-1999 (Rotterdam 1999).
Illustratie
Portret door H.P. Groen, ongedateerd, naar portret van A.C.A. Valois (Museum Rotterdam).
Auteur
Ingrid van der Vlis
Biografienummer in 1001 Vrouwen: 611
laatst gewijzigd: 13/01/2014
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.