Eeden, Johanna Alida Antonia Maria van (1942-2015)

© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Monique van de Griendt, Eeden, Johanna Alida Antonia Maria van, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Eeden [01/03/2018] 

EEDEN, Johanna Alida Antonia Maria van, vooral bekend als Janne Poort-van Eeden (geb. Hilversum 17-3-1942 – gest. Hilversum 10-9-2015), radio-medewerkster, ontwerpster educatief materiaal, vredesactiviste. Dochter van Johannes Wilhelmus Antonius Maria van Eeden (1913-1994), verzekeringsagent, en Gijsberdina Maria van Greevenbroek (1915-1990). Janne van Eeden trouwde op 18-5-1966 in Hilversum met Robertus Poort (1939-2007), uitgever. Uit dit huwelijk werden 1 zoon en 1 dochter geboren; ook hadden ze 1 adoptiezoon.

Janne van Eeden groeide op in Hilversum, als oudste in een katholiek gezin van twaalf kinderen. Ze was dol op haar zeven zusjes en vier broertjes. Na de Sint Annaschool volgde ze de mms, aan het R.K. Lyceum voor het Gooi. Ze ging naar de kweekschool St. Agnes in Amersfoort en werd in 1962 onderwijzeres op een basisschool in Huizen. Dat deed ze totdat ze in 1966 trouwde met Rob Poort, de broer van haar beste vriendin. Het stel woonde een jaar in Bussum en betrok daarna het huis waar Rob als kind had gewoond, in Hilversum. In 1967 werd daar zoon Alexander geboren en een jaar later dochter Barbara. Zij had een verstandelijke beperking en Poort-van Eeden vond het belangrijk dat ze met de andere kinderen kon blijven meedoen – ze gaf haar thuis bijles.

Leermiddelen en kinderboeken

Al stond ze niet meer voor de klas, het draaide bij alles wat Poort-van Eeden deed om opvoeding en onderwijs. In 1974 stelde ze voor de KRO acht radioprogramma’s samen over manieren om de creativiteit van kinderen in het onderwijs te stimuleren, iets wat toen niet vanzelfsprekend was. Haar reportages, opgenomen op scholen, gingen over spelen met taal, discussiëren, fotograferen en muziek maken. Van 1981 tot 1985 regisseerde Poort-van Eeden onder de titel ‘Straks boeken lezen’ hoorspelen voor de KRO schoolradio. Ook ontwierp ze leermiddelen voor scholen.

Poort-van Eeden had graag een groter gezin gewild en nam pleegkinderen in huis. In 1980 adopteerden zij en haar man de vijfjarige José Wilson uit Colombia. Poort-van Eeden leerde voor hem Spaans en toen hij achttien werd, ging het gezin naar Columbia om zijn biologische moeder te ontmoeten. Poort-van Eedens man Rob, die begin jaren tachtig een uitgeverij aan huis was begonnen, kon om gezondheidsredenen niet mee.

In 1996 en 1997 schreef Poort-van Eeden twee educatieve kinderboeken over het leven van meisjes uit Zuid-Amerika en Somalië. In 1996 verscheen ook het boekje Toen ik zo oud was, verhalen over Hilversum tussen de twee wereldoorlogen. Alle Hilversumse kinderen kregen een exemplaar bij het verlaten van de basisschool. Het waren de verhalen die Poort-van Eeden wekelijks voor de lokale omroep maakte voor de interviewreeks ‘Hilversum Onvoltooid Verleden Tijd’.

Vrede en geweldloosheid

Vanaf begin jaren negentig zette Poort-van Eeden haar educatieve kwaliteiten in voor de vredesbeweging. Voor de International Fellowship of Reconciliation (IFOR), een organisatie die zich onder andere richt op onderwijs in geweldloosheid, bezocht ze conferenties over de hele wereld. Zo bracht ze groepen mensen met elkaar in gesprek die tegenover elkaar stonden: protestanten en katholieken in Ierland, inwoners van Palestina en Israël, en getraumatiseerden uit voormalig Joegoslavië. In opdracht van het Women Peacemakers Program – door IFOR in 1997 gestart – tekende ze de verhalen van vrouwen op, stelde ze trainingen samen en maakte ze trainingsfilms, zodat vrouwen van elkaars vredeswerk konden leren.

Om vrede dichterbij te brengen, vond Poort-van Eeden dat kinderen van jongs af aan zouden moeten leren om conflicten op te lossen. In 1999 en 2001 ontwikkelde ze voor de basisschool de leermethodes ‘omgaan met conflicten’ en ‘omgaan met ingrijpende situaties’. Poort-van Eeden pleitte voor een geweldloze school, waar macht wordt gedeeld en waar respect voor de kinderen, hun eigenheid en hun eigenaardigheden voorop staat. Ze vond dat kinderen zelf praktische maatregelen konden bedenken tegen pesten en ruziemaken. Ook organiseerde Poort-van Eeden zomerscholen, waar jongeren uit verschillende landen aan vrede werkten.

Poort-van Eeden sloot zich omstreeks 2005 aan bij Vrouwen voor Vrede (VVV), een beweging die in 1979 was begonnen als protest tegen kernwapens. In 2008 werd Vrouwen voor Vrede een vereniging en kwam Poort-van Eeden als secretaris in het bestuur. Ze was een van de ‘raging grannies’ die op een ludieke manier aandacht vroegen voor geweldloosheid, het milieu, vluchtelingen en armoede. De grannies zongen op manifestaties en bijeenkomsten van VVV toepasselijke liederen zoals het Vrouwen Vredeslied. Internationaal was ze betrokken bij de European Network for Civil Peace Services en de Women’s International League for Peace and Freedom (WILPF), nationaal bij het platform Vrouwen & Duurzame Vrede, en lokaal – in haar woonplaats Hilversum – bij het intercultureel platform Bekend Maakt Bemind. In 2009 was ze mede-oprichter van het Platform Vredescultuur, een samenwerkingsverband van twintig vredesorganisaties in Nederland.

Poort-van Eeden kon goed tekenen, schilderen en beeldhouwen. Ze bracht altijd kleine, zelfgemaakte cadeautjes voor iedereen mee. Ze hield van het leven en met haar speelsheid en relativeringsvermogen wist ze privé en werk goed in balans te houden. In 2007 verloor ze haar man. Janne Poort-van Eeden overleed op 10 september 2015 in Hilversum aan leverkanker. Ze werd 73 jaar.

Reputatie

Poort-van Eeden was een creatieve, spontane, warme en positief ingestelde vrouw die op velen diepe indruk maakte. In 2014 werd ze uitgeroepen tot Vredesvrouw van het jaar en op 27 juli 2015 werd ze benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Poort-van Eeden trok zich niets aan van hiërarchische verhoudingen, was wars van machtspelletjes en politiek – ze beoordeelde mensen op hun intenties – en stak haar mening niet onder stoelen of banken. Ze had gemengde gevoelens bij alle eerbetonen die haar ten deel vielen en vond zichzelf ook geen vreedzaam type. Toch ondertekende Poort-van Eeden al haar berichten met Gandhi’s uitspraak: ‘Er is geen weg naar vrede, vrede is de weg’.

Archivalia

Persoonskaart CBG.

Publicaties

• ‘Onzekerheid als uitkomst’ Educare 9 (1991) nr. 3.
• [met Jan Lamme], Toen ik zo oud was? Verhalen over Hilversum tussen de twee wereldoorlogen (Hilversum 1996).
• [met Gerard Vroon], Kaya heeft verroeste tanden (Hilversum 1996).
• [met Juliette de Wit], Kadima wil het liefst naar huis (Hilversum 1997) .
• [met Benyamin Yanoov en Tom Kroon], Kinderen en... omgaan met conflicten (Hilversum 1999).
• [met Ulla Berger], Kinderen en ... ingrijpende situaties (Hilversum 2001).
• Vredeseducatie, pleidooi van Janne Poort, Rondom Erasmus 4, 27-12-2001 [http://vredesbeweging.nl/archief/ronderas/poort4.html].

laatst gewijzigd: 01/03/2018

De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.