© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Ende, Anna van den, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Ende [13/01/2014]
ENDE, Anna van den (ged. Delft 11-10-1775 – gest. Voorburg 29-5-1825), zangeres, toneelspeelster. Dochter van Petrus van den Ende (gest. voor 1803) en Catharina Caris (1735-?). Anna van den Ende ging op 19-8-1803 in Amsterdam in ondertrouw met Lambertus Buron (ca. 1782-1861), zanger, toneelspeler. Uit dit huwelijk werden ten minste 2 dochters geboren.
Anna van den Ende was de een na jongste in een gezin met vier meisjes en twee jongens. Al vroeg bleek haar ‘grote aanleg voor de zang’; zij volgde zanglessen bij de heer Loncein (Caecilia 1844, 77). In 1803 kreeg zij een engagement als zangeres bij de Hollandse Stadsschouwburg te Amsterdam. Onder de naam A. Buron geb. van den Ende stond zij in 1803 als ‘élève’ op de spelerslijsten, bij de zangers en zangeressen van het schouwburggezelschap (Tooneel-Almanach 1804). In augustus van dat jaar was zij in Amsterdam getrouwd met de 21-jarige Lambertus Buron, zanger, danser, figurant en acteur bij hetzelfde gezelschap. Enkele maanden later, begin december, werd hun eerste dochter, Joanna Catharina, geboren en katholiek gedoopt. In 1810 kreeg het paar nog een tweede dochter, Anna Margarita Geertruda.
Anna van de Ende maakte spoedig carrière. Zij speelde niet alleen in de Amsterdamse schouwburg, maar zij ging ook mee op de zomerreizen van de Amsterdamse Tonelisten, die dan drie maanden lang, van mei tot eind juli, in verschillende steden in de Republiek theater-, opera- en muziekvoorstellingen gaven. In 1806 stond Anna te boek als ‘seconde chanteuse’ en actrice (Tooneel-Almanach 1806). Zij was zeer geliefd bij het publiek, maar had als zangeres een grotere reputatie dan als actrice. In de zevende van de Tooneelkundige brieven over de Amsterdamse toneelkunst staat dat zij ‘als tweede zangeres, geen onverschillig voorwerp [was] voor het toneel, en de toejuiching, met welk het publiek haar vereert, overwaardig. Als actrice zou men wel iets meer van haar verwachten’ (Tooneelkundige brieven 85-86). Ook Von Hellwald bestempelde haar ‘als bessere Sängerin wie Schauspielerin’ (121, 127).
Anna van den Ende had waarschijnlijk geen lange toneelloopbaan. Na 1808 zijn geen optredens meer bekend. Zij overleed op 29-5-1825 in Voorburg, 49 jaar oud, volgens Caecilia aan ‘een verval van krachten’.
Naslagwerken
Van der Aa; Coffeng; Gregoir 2; Regt; Worp.
Archivalia
- Centraal Bureau voor Genealogie, Den Haag: familieadvertenties Buron.
- Gemeentearchief Delft: DTB Dopen inv. nr. 112, 54v [d.d. 11-10-1775].
- Gemeentearchief Leidschendam-Voorburg: BS Overlijden, Anna van den Ende akte 12.
- Stadsarchief Amsterdam: DTB Trouwen, 651, p. 19 DTB; dopen 369, p. 144 [Joanna Catharina, d.d. 2-12-1803]; 369, p. 208 [Anna Margarita, d.d. 3-1-1810].
Literatuur
- Volledige Tooneel-Almanach der Bataafsche Republiek (1804, 1805, 1806, 1807).
- Tooneelkundige brieven geschreven in het najaar 1808, ten vervolge op de brieven uit Amsteldam, over het nationaal tooneel en de Nederlandsche letterkunde (Amsterdam 1808) 85-86.
- Caecilia. Algemeen Muzikaal Tijdschrift (1844) nr. 9, 77.
- Ferdinand von Hellwald, Geschichte des holländischen Theaters (Rotterdam 1874) 121, 127.
Redactie
laatst gewijzigd: 13/01/2014
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.