© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Wim Rutgers, Eustatia, Maritza Virginia, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Eustatia [19/03/2018]
EUSTATIA, Maritza Virginia, vooral bekend als Maritza Filomena Coomans-Eustatia (geb. Willemstad, Curaçao 18-2-1940 – gest. Bloemendaal 15-10-2002), bibliothecaresse, publiciste. Dochter van Pedrito Eustatia (1906-1978), ondernemer, en Julieta Christina Albertus (1915-2016). Maritza Eustatia trouwde op 9-8-1987 in Willemstad met Henny Eduard Coomans (1929-2010), bioloog. Dit huwelijk bleef kinderloos.
Maritza Eustatia groeide
met drie broers en twee zusjes op in een groot huis in Otrobanda dat naar de
moeder van het gezin Villa Julieta heette. Haar ouders huldigden de stelling:
ruim wonen leidt tot ruim denken. Ze had er, naar eigen zeggen, een gelukkige
jeugd. Op twaalfjarige leeftijd verving ze bij de ‘vernieuwing van de
doopbelofte’ haar oorspronkelijke doopnaam Virginia door Filomena. Voortaan zou
ze haar brieven consequent ondertekenen met M.F. Eustatia, of ook wel
Maritzafe. Ze volgde katholiek onderwijs bij de soeurs op het Maria College en haalde
daar haar eindexamen mulo-A.
Bibliothecaresse
In 1957 vond Maritza Eustatia werk als bibliotheekassistente in Willemstad. Vier jaar later, in 1961, kon ze met een studiebeurs van de Stichting voor Culturele Samenwerking (Sticusa) naar de Bibliotheekschool in Den Haag om een opleiding tot ‘bibliothecaris voor speciale bibliotheken’ te volgen. Met haar in 1962 behaalde diploma keerde ze terug naar Curaçao, waar ze weer op dezelfde bibliotheek ging werken en in 1966 werd bevorderd tot waarnemend bibliothecaresse. Intussen werkte ze aan haar talen. Ze haalde in 1968 een akte Spaans en daarnaast volgde ze een studie Frans. Zo beheerste Maritza Eustatia naast haar moedertaal, het Papiaments, nog vier talen: Nederlands, Engels, Frans en Spaans. In 1970 ging ze opnieuw naar Nederland – dit keer voor een bibliotheekopleiding aan de Frederik Muller Akademie in Amsterdam. Na het behalen van haar diploma woonde ze enkele maanden in Parijs voor ze naar Curaçao terugkeerde.
In 1972 werd Maritza Eustatia directrice van de Stichting Wetenschappelijke Bibliotheek, een bibliotheek die in 1950 was opgericht door de bioloog Henny Eduard Coomans. Toen de collectie in 1978 werd opgeheven en overging naar de Universiteit van de Nederlandse Antillen (UNA), kwam ze daar als bibliothecaresse in dienst. Als hoofd van de universitaire bibliotheek legde Eustatia zich naast het beheer van de facultaire collecties toe op collectievorming van Caribische literatuur en cultuur in een speciale afdeling Antilliana en Caribiana. Zo publiceerde ze in 1972 bijvoorbeeld de Engelse vertaling door Richard Wood van de Kompa Nanzi-verhalen van Nilda Jesurun Pinto. Ze onderhield contacten in de boekenwereld van New York, Parijs, Santo Domingo, Caracas en Paramaribo en wist zo steeds weer belangrijke werken voor haar universitaire collectie te verwerven.
Eustatia was lid van de International Federation of Library Association (IFLA) en vervulde verschillende bestuursfuncties, zoals voorzitter van de Curaçaose Archief Bibliotheek en Documentatie Vereniging (1975) en bestuurslid van de Association of Caribbean University, Research and Institutional Libraries (ACURIL). Zij voerde de automatisering door van de Centrale Catalogus (1987) en stelde talrijke bibliografieën samen van lokale auteurs en instanties.
Cultuur en Papiaments
In de loop van haar carrière bekleedde Maritza Eustatia tal van functies in diverse culturele verenigingen op Curaçao. Zo was ze onder meer bestuurslid van het Cultureel Centrum Curaçao (CCC), de plaatselijke zustervereniging van de Sticusa, het Instituto pa Promoshon i Estudio di Papiamentu (IPEP) [Instituut voor de promotie en studie van het Papiaments], de lokale uitgeverij Kolibri, het Curaçaos Museum, het RK Schoolbestuur en de Stichting Studiefinanciering Nederlandse Antillen (SSNA). Ze organiseerde concerten op de universiteit en bezorgde de uitgave Muzikantil. Van 1982 tot 1985 was ze lid van de Adviesraad Culturele Samenwerking tussen Nederland en de Antilliaanse eilanden.
Maritza Eustatia trouwde in 1987 met Henny Coomans, de bioloog die ze via haar werk had leren kennen. Samen richtten zij in 1994 de Stichting Libri Antilliani op. Doelstelling van de stichting was het uitgeven van cultuurhistorische werken en facsimile-uitgaven van negentiende-eeuwse teksten in het Papiaments, in samenwerking met de Fundashon pa Planifikashon di Idioma (FPI) [Stichting voor taalbeleid]. Voor haar onderzoek naar de geschiedenis van het Papiaments en vroege geschriften in die taal reisde ze veel, onder meer naar Caracas, Londen, Rome en Sevilla. Resultaten van haar onderzoek publiceerde ze in de vorm van enkele artikelen over de geschiedenis van de drukkunst op het eiland en over oude, door haar ontdekte publicaties in het Papiaments.
Maritza Coomans-Eustatia overleed na een langdurig ziekbed op 15 oktober 2002, op de leeftijd van 62 jaar.
Reputatie
Bij leven was Maritza Eustatia op Curaçao al een begrip. Zo droeg de componist Dominico Herrera een mazurka aan haar op: Maritza, schreef Carla van Leeuwen in 1980 een gedicht over haar met de titel ‘Lady’, en maakte de dichter Elis Juliana een gedicht ter gelegenheid van haar huwelijk in 1987. Eustatia was een verwoede verzamelaarster van zeldzame boeken en landkaarten die betrekking hadden op Curaçao; haar kennis van de vroegste drukgeschiedenis en publicaties van de Antilliaanse eilanden was legendarisch. Met haar uitgeverij Libri Antilliani heeft ze een belangrijke bijdrage geleverd aan de historische en culturele kennis van en op haar eiland Curaçao.
Een meer dan zestig nummers tellende bibliografie van door Eustatia geschreven en gepubliceerd werk besluit de biografie van haar persoon die verzorgd werd door Coomans en die in 2004 werd uitgebracht onder de titel Sprookjes voor Maritza. In 2005 verscheen postuum haar Bibliography of the Papiamento Language.
Publicaties
De horen en zijn echo (Bloemendaal 1994) [vriendenboek voor haar echtgenoot].
Zie verder de bibliografie in Coomans 2007.
Literatuur
- Edgar Palm, Muziek en musici van de Nederlandse Antillen (Curaçao 1978) 220-221.
- Henny E. Coomans, Sprookjes voor Maritza (Bloemendaal 2007).
Illustratie
Maritza Coomans-Eustatia, door onbekende fotograaf, ongedateerd (collectie familie Coomans-Eustatia).
Auteur: Wim Rutgers
laatst gewijzigd: 19/03/2018
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.