© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Eysbergen, Willemina van, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Eysbergen [13/01/2014]
EYSBERGEN, Willemina van, vooral bekend als Vrouw Waltman (geb. Dordrecht 8-8-1802 – gest. Dordrecht 26-6-1874), vroedvrouw en schrijfster van een dagboek. Dochter van Cornelis van Eysbergen (1768-1859), molenmaker, en Hendrika Cornelia van Rietschoten (1778-1856). Willemina van Eysbergen trouwde op 19-2-1823 met Dirk Waltman (1802–1832), schilder. Uit dit huwelijk werden 3 kinderen geboren, van wie er 1 op jonge leeftijd overleed.
Willemina van Eysbergen werd geboren als het derde van vier meisjes in de ‘Platte Hellingen’, een arme buurt van Dordrecht. Zij werd gedoopt in de Nederlands Hervormde kerk. Waarschijnlijk heeft ze niet meer scholing gehad dan de lagere school. In 1823 trouwde zij met de schilder Dirk Waltman. Het paar kreeg drie kinderen; hun oudste zoontje Cornelis overleed toen hij nog geen drie jaar oud was. Nadat haar man in 1832 was overleden, moet Willemina besloten hebben om de opleiding voor vroedvrouw te gaan volgen. Op 6 oktober 1842 deed zij haar examen bij stadsvroedmeester Van Dura.
De eerste jaren had Willemina een kleine praktijk, maar in het jaar 1847 deed ze al 140 bevallingen, in 1851 meer dan 200, en in 1857 was het aantal gestegen tot 268. Na 1865 ging zij het rustiger aan doen; een van de laatste bevallingen was de geboorte van haar kleinzoon Aart Waltman, op 9 juli 1873.
Van meet af aan maakte Willemina aantekeningen over de bevallingen die ze begeleidde. Ze gebruikte veel afkortingen, waardoor dit medische dagboek soms moeilijk te lezen is. Zo is een zin als ‘hulp lip krag ba moe’ moeilijk te herkennen als ‘Hulp van vroedmeester Lipjes bij krachtverlies van de barende moeder’. Uit de beknopte aantekeningen valt ook niet goed af te leiden of Willemina de bevalling alleen deed, en in welke gevallen ze de hulp van de vroedmeester moest inroepen. Ze geeft wel steeds de bijzonderheden van de bevallingen. Het dagboek van Willemina Waltman wordt nog steeds gebruikt als bron voor de negentiende-eeuwse verloskunde en voor demografische informatie over Dordrecht.
Archivalia
- Gemeentearchief Dordrecht: Toegangsnr. 11, DTB 9-10, 10-Jarentafels Burgerlijke Stand 1873-1882, akte 478.
- Nationaal Archief, Den Haag: Huwelijkse bijlagen gemeente Dordrecht, 19-2-1823.
Literatuur
- A.C. Drogendijk, ‘Het dagboek van vrouw Waltman. Vroedvrouw in de 19e eeuw te Dordrecht’, Bijdragen tot de Geschiedenis der Geneeskunde 16 (1936) 33-40.
- M.J. van Lieburg en Hilary Marland, ‘Midwife regulation, education and practice in the Netherlands’, Medical History 33 (1989) 296-317.
Redactie
Biografienummer in 1001 Vrouwen: 669
laatst gewijzigd: 13/01/2014
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.