Groenier, Germaine Adrienne (1943-2007)

 
English | Nederlands

GROENIER, Germaine Adrienne (geb. Amsterdam 22-3-1943 – gest. Amsterdam 1-10-2007), radiomaakster, televisieregisseuse, actrice en schrijfster. Dochter van Ben Groenier (1905-1977), acteur en theaterdocent, en Adrienne Germaine Léonie Canivez (1910-1992), actrice en theaterdocente. Groenier trouwde (1) op ?-5-1963 in Amsterdam met Hendrik Cornelis Admiraal (geb. 1935), acteur; (2) op ?-2-1968 in Amsterdam met Pieter Verhoeff (1938-2019), regisseur. Uit huwelijk (1), dat in december 1966 ontbonden werd, werden 2 dochters geboren, uit (2), ontbonden op 23-7-1981, 1 dochter.

Met haar broer Binne (1942-1991) groeide Germaine Groenier op tussen de coulissen van de Amsterdamse Stadsschouwburg. Ze waren een onafscheidelijk tweetal dat vaak te vinden was in de kleedkamers van de acteurs, in de weer met schmink en kostuums. Het gezin Groenier-Canivez woonde in de Jan van Eyckstraat, samen met An Springer, een onderduikster die sinds het eind van de oorlog deel uitmaakte van het gezin.

In 1952, twee jaar na de scheiding van haar ouders, onderging het leven van Germaine een grote verandering: haar moeder hertrouwde met de dichter en literator Victor E. van Vriesland, en zo kwam het gezin, inclusief An Springer en later ook grootvader Canivez, te wonen in een statig maar vervallen pand aan de Weesperzijde (nr. 25). Het contrast met het vroegere leven kon niet groter zijn, zoals blijkt uit de – in 1997 gepubliceerde – jeugdherinneringen van Germaine Groenier. De door speculaties tot armlastigheid vervallen Van Vriesland ontpopte zich als een tiran die iedereen naar zijn pijpen liet dansen. Hij stond pas tegen vijf uur ’s middags op en verlangde dat de kinderen de hele dag muisstil waren, om vervolgens uit te gaan. Verjaardagen en feestdagen werden niet gevierd. Germaines moeder verdiende geld voor haar levensonderhoud met het geven van toneellessen op een middelbare school en van lezingen over literatuur. Germaine was de enige die hiertegen in opstand kwam, en daarmee vervreemdde ze zich van haar broer, die inschikkelijker was. Toch was ze niet alleen maar negatief over Van Vriesland: hij was degene die haar liefde voor de literatuur bijbracht.

Germaine ging naar de Middelbare Meisjesschool (MMS), maar alle bijlessen ten spijt moest ze van school, waarschijnlijk ook vanwege haar veelvuldige verzuim. Op haar veertiende kreeg ze kalmeringsmiddelen omdat ze leed aan angsten en wanen. Ook de Vrije School waar ze na de MMS op zat, maakte ze niet af. Zodra ze zestien was en niet meer leerplichtig, begon ze als jongste bediende op de afdeling toegepaste kunst van het Stedelijk Museum. Tezelfdertijd deed ze auditie bij de toneelschool, maar ze werd afgewezen. Toch debuteerde ze in 1963 bij Toneelgroep Studio in De ingebeelde zieke van Molière. Nog voor de première bleek dat Groenier zwanger was. Onder druk van de familie, die van geen abortus wilde horen, trouwde ze met de vader, de acteur Hendrik Cornelis (Henk) Admiraal. Ze beviel van een dochter, Adrienne (1963), en betrok met man en kind de zolder van het huis aan de Weesperzijde; later verhuisde het gezin naar de Overtoom, waar dochter Moniek (1966) werd geboren. Het huwelijk hield vijf jaar stand. In 1968 trouwde ze met Pieter Verhoeff. Ze verhuisden naar de Blasiusstraat, waar dochter Saskia (1970) werd geboren. Alledrie de dochters kregen de naam Verhoeff.

Carrière bij radio en TV

Na de geboorte van haar eerste dochter ging Germaine Groenier voor de televisie werken. Ze debuteerde er in 1964 met een rol in de jeugdserie Boule de suif, waarna optredens in diverse TV-series en producties volgden (o.a. Woyzeck, 1972; Gat in de grens, 1984, als tehuisleidster). In 1965 werkte ze als actrice bij de regisseursopleiding van het Instituut Santbergen en een jaar later begon ze zelf, als enige vrouw, aan deze opleiding. Haar televisiedebuut als regisseuse was het documentaire programma Kijken naar kinderen. Vervolgens maakte ze Jong geleerd, oud gedaan en Modern leven. Dat laatste programma regisseerde ze samen met Pieter Verhoeff.

In de jaren 1970 was Germaine Groenier actief in de feministische beweging Dolle Mina, die met ludieke acties opkwam voor de rechten van de vrouw. Ze zat bij de werkgroep die zich onder het motto ‘Baas in eigen buik’ beijverde voor de legalisering van abortus. Door haar contacten bij de media wist Groenier veel publiciteit te organiseren voor de actiegroep.

Landelijke bekendheid kreeg Groenier met haar radioprogramma Germaine sans gêne (VPRO, 1976-1978), waarin bellers – soms wel vijftig op één avond – vrijuit spraken over hun seksuele problemen. Tot dan toe werd er op de radio meestal alleen onder leiding van een deskundige over seks gesproken. Nieuw – zelfs revolutionair – was dat Groenier voor adviezen uit haar eigen ervaring putte en zo een sfeer van vertrouwen wist te creëren waarin mensen haar verregaande intimiteiten toevertrouwden. Ze stopte met het programma omdat er steeds meer hijgers en stalkers gingen bellen. Ook in de radioserie J.J.A. Gouverneurstraat (VPRO, 1976), over een volkswijk in Dordrecht, ging het om openheid en vertrouwen: ze liet de bewoners vertellen over hun dagelijks wel en wee. Met deze baanbrekende radioprogramma’s groeide Groenier uit tot een van de meest vooraanstaande radiomakers van de Nederlandse omroepwereld.

In juli 1981 werd de scheiding tussen Germaine Groenier en Pieter Verhoeff uitgesproken. Ze verhuisde naar een woonboot in Amsterdam, aan de Amstel. Van een nieuwe vaste verbintenis kwam het niet meer; ze kon, vond ze, beter op zichzelf zijn. In deze tijd ging ze weer TV-series regisseren (zie overzicht). Ook ging ze lesgeven op de Media Academie in Hilversum (regie en productie)  – ze was een gedreven lerares. Rond 1990 nam haar broer Binne na jaren van stilzwijgen weer contact op: hij had zijn hele volwassen leven gevaren en keerde terug naar Amsterdam, mede vanwege een psychose. Het jaar daarop pleegde hij zelfmoord. Over hun jeugd schreef Groenier in Een stuk van mijn hart (1997). In 1998 stopte ze met haar werk als programmamaakster en legde zich daarna uitsluitend toe op het schrijven. Dat deed ze in Frankrijk, waar ze een huisje had gekocht en veel tijd doorbracht. Germaine Groenier stierf in 2007 aan kanker. Ze werd begraven in Amsterdam op Zorgvlied.

Reputatie

Germaine Groenier was de eerste vrouw in een leidinggevende functie in ‘Hilversum’. Haar faam ontleende ze jarenlang vooral aan haar indertijd spraakmakende radioprogramma Germaine sans gêne. Van dit programma zijn, evenals van J.J.A. Gouverneurstraat, grote fragmenten bewaard  gebleven, die zich nu in het VPRO-archief bevinden.

In 1977 werd Groenier uitgeroepen tot Popvrouw van het jaar, maar verder is Groenier nimmer een bekroning, onderscheiding of zelfs maar een prijs ten deel gevallen. Voor zover bekend is er evenmin ergens een straat naar haar vernoemd.

Naslagwerken

Atria; Honig.

Archivalia

  • Centraal Bureau voor Genealogie, Den Haag: familieadvertenties.

Theater, radio en TV

Germaine Groenier heeft regelmatig opgetreden als actrice en zeer veel programma’s voor radio en TV gemaakt, waaronder (behalve de bovengenoemde):
  • De roof van de gordel (de rol van Diasta; TV-serie, 1964)
  • Roerig Amsterdam (1973).
  • Mara, Fem, Has & Pink (theater; René Solleveld Productions, 1978/79).
  • Modern leven (regie; TV-serie, VPRO 1979).
  • Pluche en plastic (radioprogramma over Nederlands theater; 1988).
  • Twee winters verder (regie; TV-serie, IKON 1990).
  • Naar de sterren, naar de maan (regie; jeugddrama, IKON 1992).
  • Domburg (regie; TV-serie, IKON 1996).

Publicaties

  • Een stuk van mijn hart. Brieven aan mijn dochters (Amsterdam 1997).
  • Vijf dagen bedenktijd. Het leven na Dolle Mina (Amsterdam 1999).
  • Djodjo (Amsterdam 2002).
  • Germaine sans gêne: herinneringen aan een spraakmakend radioprogramma (Amsterdam 2004).

Literatuur

Necrologieën in o.a. NRC, 2-10-1007 (Henk van Gelder); Trouw 3-10-2007 (Esther Hageman); De Groene Amsterdammer, 4-1-2008 (René Zwaap).

Illustratie

Portretfoto, door onbekende fotograaf, ongedateerd (Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, Hilversum).

Auteur: Joris van Groningen

Biografienummer in 1001 Vrouwen: 998

laatst gewijzigd: 28/04/2019

De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.