© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Emma Los, Hamersvelt, Suzanna Alida Magdalena van, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Havelte [20/07/2017]
HAMERSVELT, Suzanna Alida Magdalena van, vooral bekend als Sanne van Havelte (geb. Zoetermeer 7-7-1889 – gest. Huis ter Heide 19-12-1968), schrijfster van meisjesboeken. Dochter van Hendrik van Hamersvelt (1852-1933), notaris, en Geertruida Anna van Diermen (1855-1927). Suzanna van Hamersvelt bleef ongehuwd.
Suzanna
van Hamersvelt groeide op in Zoetermeer, als enige dochter en een-na-jongste in
een protestants-christelijk notarisgezin met vier broers. Haar vader stippelde
al vroeg haar toekomst uit: ze zou later voor haar ouders zorgen. Na de lagere
school mocht Suzanna dan ook geen verdere opleiding volgen en ook van trouwen
was geen sprake. Ze gehoorzaamde, maar schikte zich niet zomaar in haar lot:
zonder dat haar vader het wist, volgde ze een opleiding tot
apothekersassistente. Suzanna betaalde alles van haar eigen zakgeld. Ze haalde
haar diploma, maar haar vader stond niet toe dat ze in een apotheek ging
werken.
Carrière
In 1923, na de pensionering van haar vader, verhuisde Suzanna met haar ouders mee naar Apeldoorn, waar ze hen beiden tot aan hun dood verzorgde – haar moeder stierf in 1927, haar vader in 1933. Het gemis van een eigen gezin wist ze te compenseren door een goede band op te bouwen met de kinderen van haar broers, die graag bij haar kwamen logeren. Ze verzon verhalen voor hen en voor een van haar nichtjes schreef ze die op in een schriftje. Elke week kwam het nichtje langs om het vervolg van het verhaal te lezen: de romance van Frans en Jo, twee jonge mensen die elkaar in een trein ontmoeten. Toen dit verhaal af was en ze 24 schriften had volgeschreven, stelde haar schoonzus voor het naar een uitgever te sturen. Uitgeverij W.J. Thieme en Cie besloot het op de markt te brengen tegen een vast honorarium van 150 gulden. In 1934 verscheen het onder de titel Hun geheim, met tekeningen van Hans Borrebach.
Uit angst voor slechte kritieken gebruikte Suzanna van Hamersvelt een pseudoniem: Sanne van Havelte. Al snel verscheen een tweede boek: Mieks moeilijkheden (1935). Het werd goed ontvangen en Van Hamersvelt won aan zelfvertrouwen. Ze ging omzien naar een andere uitgever omdat ze de drukproeven te laat ontving en de illustraties niet vooraf te zien kreeg. Bovendien vond ze de prijs van de boeken te hoog, terwijl ze niet deelde in de winst. Zo stapte Van Hamersvelt over naar uitgeverij Van Holkema & Warendorf, die een goede naam had op het gebied van meisjes- en kinderboeken. Haar derde boek verscheen in 1939, geïllustreerd door Rie Reinderhoff.
Inspiratie voor haar boeken vond Suzanna van Hamersvelt in haar dagelijks leven. Alle verhalen spelen zich af in een nette, traditionele protestants-christelijke sfeer. Haar onvervulde verlangens kon ze kwijt in de romantische verhaallijnen, waarin de ‘hij’ en ‘zij’ steevast een probleem moeten overwinnen voordat ze met elkaar kunnen trouwen – schulden, gasvergiftiging, drift, onzekerheid of een ‘losbandig’ leven. Van Hamersvelt had de smaak te pakken en publiceerde minstens één keer per jaar een nieuw boek. De liefdesromans gingen als warme broodjes over de toonbank; de kritieken waren positief en het vrouwelijke, jonge lezerspubliek kocht de boeken gretig.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden de boeken van Suzanna van Hamersvelt niet uitgegeven, maar ze bleef wel doorschrijven. Ze woonde op verschillende adressen in Vught, Amsterdam en Katwijk. Vlak na de oorlog, in 1945, kwam er prompt een nieuw boek uit. De inmiddels bijna zestigjarige schrijfster begon in die tijd te reizen door Europa en in 1952 door Zuid-Afrika. De daar opgedane ervaringen verwerkte ze in haar romans, die nog altijd even gestaag verschenen. Aan het eind van haar leven woonde ze in het Utrechtse Huis ter Heide Ze bleef doorschrijven tot ze letterlijk niet meer kon. Nog in 1967 verscheen Jil’s roeping en in 1968 de verhalenbundel Korte ontmoetingen. In datzelfde jaar overleed Suzanna van Hamersvelt in Huis ter Heide, in de leeftijd van 79 jaar.
Reputatie
Suzanna van Hamersvelt schreef altijd onder de schrijversnaam Sanne van Havelte. Alles wat ze schreef, werd in haar tijd beschouwd als behorend tot de ‘betere romans’ voor oudere meisjes. Haar ernstige en tegelijkertijd romantische en vrolijke verhalen vielen in de smaak binnen haar eigen protestants-christelijke milieu, maar ook de sociaal-democratische Het Vrije Volk en het liberale Het Vaderland roemden haar nuchtere, romantische en levendige schrijfstijl. De Nieuwe Rotterdamsche Courant schreef bij het verschijnen van Hanna’s vlucht: ‘Het boek heeft de kwaliteiten, die wij van het werk dezer schrijfster gewend zijn: een stevige compositie, levendige, soms van humor doortintelde verteltrant, een uitstekende, karakteriserende dialoog, gevoel voor natuurschoon, een gevoelsinhoud onder die feiten’.
Publicaties
Een selectie, naast de in de tekst genoemde werken:
- Hanna’s vlucht (1936).
- Ietje’s hongerkuur (1937).
- Onder de mimosa (1938).
- In den storm (1939).
- Toen kwam Tjeerd (1946).
- De rozen van Hofwijck (1949).
- Voorspel in Florence (1958).
- Jil’s roeping (1967).
- Korte ontmoetingen (1968).
Literatuur
- Aukje Holtrop, ‘Alleen voor meisjes (en jongens). Het meisjesboek’, in: N. Heimeriks en W. Van Toorn red., De hele Bibelebontse berg. De geschiedenis van het kinderboek in Nederland & Vlaanderen van de middeleeuwen tot heden (Amsterdam 1989) 410-425.
- Toin Duijx en Joke Linders, De Goede Kameraad. Honderd jaar kinderboeken (Houten 1991).
- Erica van Boven, Een hoofdstuk apart. ‘Vrouwenromans’ in de literaire kritiek 1898-1930 (Amsterdam 1992).
- Erica van Boven, ‘De eeuwige verbinding van schrijfsters, massa’s en middelmaat’, De Gids 163 (2000) 688-696.
- Thesi Schmitz, ‘Het “recept” van de klassieke meisjesboeken van Top Naeff en Cissy van Marxveldt: “Men neme een bakvis...”’, Jaarboek Letterkundig Museum 10 (2001) 46-69
- Bio- en bibliografie op Boekenmuseum.nl [URL: http://www.boekenmuseum.nl/havelte/index.htm, geraadpleegd 03/07/2015].
Illustratie
Sanne van Havelte door onbekende fotograaf, ongedateerd (via Boekenmuseum.nl).
Auteur: Emma Los
laatst gewijzigd: 20/07/2017
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.