© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Anna C. Mulder, Hazenberg, Janneke, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Hazenberg [15/02/2018]
HAZENBERG, Janneke, vooral bekend als Janneke van Groeningen (geb. Dedemsvaart 7-9-1943 – gest. Eelde 2-7-2007), oprichtster en directeur Museum de Buitenplaats in Eelde. Dochter van Pieter Rommerts Hazenberg (1906-1988), ondernemer, en Marina Hogeterp (1910-1988). Janneke Hazenberg trouwde op 18-2-1972 in Groningen met Josef Jan Willem Pierre van Groeningen (1934), klinisch psycholoog en psychoanalyticus. Uit dit huwelijk werd 1 zoon geboren die als baby overleed.
Janneke Hazenberg werd geboren als de jongste van vier – ze
had twee zussen, en een broer die jong stierf – in een gereformeerd ondernemersgezin.
Haar vader had een bedrijf in aggregaten voor dijkaanleg en kermissen en
circussen. In haar jeugd werkte ze veel met haar moeder in de tuin. Het gezin verhuisde
in 1963 naar Zwolle, waar Janneke naar de hbs ging. Op haar zeventiende deed ze
eindexamen en ging in Groningen psychologie studeren. Ze had zeven jaar een
relatie met de kunstenaar Henri Wolf en leerde via hem veel kunstenaars kennen.
Haar laatste stage tijdens haar studie deed Janneke Hazenberg bij de klinisch psycholoog Jos van Groeningen, met wie ze een relatie kreeg – in 1972 trouwde ze met hem. Nog datzelfde jaar werd Jeroentje geboren, die na drie maanden stierf. Intussen studeerde ze cum laude af. Jos vertrok naar het Instituut voor Medische Psychotherapie en Janneke nam in 1972 zijn plaats als klinisch psycholoog in het Academisch Ziekenhuis over. In een deeltijdbaan werkte ze er dertig jaar. Ze maakte deel uit van de staf van professor Kuno van Dijk en schreef vooral psychologische rapporten, ook voor justitie.
Het Nijsinghhuis
Intussen had het echtpaar Van Groeningen in 1971 voor het symbolische bedrag van één gulden het Nijsinghhuis in Eelde gekocht: een eeuwenoud vervallen pand uit 1654, dat vanaf 1896 als gemeentehuis dienst had gedaan. Ze ontvingen er veel kunstenaars en vroegen hen een deel van het huis te beschilderen. Kunstschilder Matthijs Roling, die hun portretten had geschilderd, maakte er wandschilderingen, Wout Muller schilderde het erotisch kabinet, Olga Wiese de slaapkamer en Pieter Pander schilderde een aantal spectaculaire olifanten op de achterwand van het koetshuis. Kunsthistoricus Henk van Os, ook betrokken bij het project, stelde voor het huis met al zijn wandschilderingen na te laten aan Museum de Buitenplaats en er een paviljoen bij te laten bouwen.
Toen de gemeente in 1990 plannen had om naast het Nijsinghhuis een flat te bouwen, deden Jos en Janneke van Groeningen een tegenvoorstel: er moest een museumgebouw komen. Via een subsidie van de Europese Gemeenschap lukte het om fondsen te verwerven. Het zou een podium moeten bieden aan figuratieve kunst van na 1945, een podium dat ontbrak in de provincie Drenthe. In 1996 werd Museum De Buitenplaats door Koningin Beatrix geopend. In 2000 volgde de officiële opening van de beeldentuin. Ze wisten tal van tentoonstellingen te realiseren en de collectie uit te breiden tot ruim achthonderd kunstwerken.
In 2002 legde Janneke van Groeningen haar werk als psycholoog neer, en werd ze full time directeur van de Buitenplaats. Ze bouwde Museum de Buitenplaats langzamerhand uit met een museumwinkel, een oranjerie (als trouwlocatie) en een museumcafé. Ook organiseerde ze kinderactiviteiten, concerten en bijeenkomsten met schrijvers en dichters. Zo groeide het aantal bezoekers aan Museum de Buitenplaats uit tot dertigduizend per jaar. Op 63-jarige leeftijd werd Janneke van Groeningen ernstig ziek. Ze overleed op 2 juli 2007 en werd begraven in Eelde.
Betekenis
Samen met haar echtgenoot werd Janneke van Groeningen in 2000 benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. In 2005 kreeg ze de Zilveren Anjer. Volgens Van Os is de waardering voor figuratieve kunst in ons land dankzij Janneke van Groeningen sterk toegenomen: ‘Zij heeft zich met alle liefde, energie en perfectionisme in de aankoop van het Nijsinghhuis en de bouw van het paviljoen gestort’. In een rouwadvertentie werd ze door kunstenaars ‘de wind in de zeilen’ genoemd.
Publicatie
[met Diederik Kraaijpoel en Joan Vleeskens] De losgezongen toets. Nederlandse kunst na ’45, tentoonstellingscatalogus Museum voor figuratieve kunst De Buitenplaats (Haren 1998).
Literatuur
- Karin de Mik, ‘Janneke van Groeningen (1943-2007)’, NRC, 12-7-2007.
- Anneke Stoffelen, ‘Postuum Janneke Van Groenlingen. Mecenas en muze van de Buitenplaats’, de Volkskrant, 10-7-2007.
- Feico Hoekstra red., Bloemen! De mooiste bloemen in haar tuin. Hommage aan Janneke van Groeningen-Hazenberg’, tentoonstellingscatalogus Museum de Buitenplaats (Eelde 2008).
Illustratie
Janneke van Groeningen, door Janny Buring, na 2000 (Historisch Vereniging Ol Eel).
Auteur: Anna C. Mulder (Met dank aan Jos van Groeningen).
laatst gewijzigd: 15/02/2018
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.