Hofman, Meta Petronella (1948-1981)

© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Maarten Hell, Hofman, Meta Petronella, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Hofman [06/07/2021] 

HOFMAN, Meta Petronella (geb. Amsterdam 20-5-1948 – gest. Amsterdam 12-8-1981), doodgeschoten door politie, bekend vanwege het ‘Meta Hofman-arrest’. Dochter van Johannes Hermanus Hofman (1916-1978), haringkoopman, en Trientje Harinck (1924-1993). Meta Hofman trouwde op 29-11-1968 in Amsterdam met Johan Cornelis Maes (geb. 1946), werkzaam bij Hoogovens. Uit dit huwelijk, dat op 28-1-1976 eindigde in een echtscheiding, werden 3 dochters geboren.

Meta groeide op als middelste kind – ze had twee broers – van Amsterdamse ouders. Verzet tegen onrecht was een belangrijke kernwaarde in het gezin Hofman. Vader Hannes, die met een haringkar op het Mosplein in Amsterdam Noord stond, was in de oorlogsjaren actief geweest in het communistische verzet. In de jaren zestig steunden Meta’s ouders de Vietnambeweging en andere actiegroepen. Meta trouwde rond haar twintigste met Hans Maes, een werknemer van Hoogovens. Ze kregen drie dochters: in 1969, 1971 en 1973. Het gezin woonde aan de Oude Waal in de Amsterdamse binnenstad en verhuisde later naar Alkmaar. Het was geen gelukkig huwelijk: Hans mishandelde Meta en hun jongste dochtertje was langdurig ziek.

Als gevolg van de spanningen in het huwelijk leed Meta Hofman aan zware depressies. Zij gebruikte veel medicijnen en kwam in een psychiatrische kliniek terecht. Haar man kreeg intussen een andere relatie en verhuisde met de kinderen naar een nieuw huis in Alkmaar. Bij de echtscheiding, in 1975, werd de vader tot voogd benoemd en was er aanvankelijk geen omgangsregeling getroffen; later gemaakte afspraken kwam hij slecht na. Jarenlang leidde Meta Hofman een zwervend bestaan, verstoken van haar kinderen en verslaafd aan kalmerende middelen. In 1977 kreeg zij via het JAC een kamer in een Amsterdamse studentenflat. Ze tobde met haar gezondheid en voelde zich eenzaam. Een jaar later overleed haar vader. Een maatschappelijk werkster van het Amsterdamse buurtcentrum de Boomspijker hielp Hofman om haar zaken op orde te krijgen. Ze kreeg een woning toegewezen aan het Javaplantsoen (nr. 34-III) en de gemeente financierde de inrichting ervan.

Zonder bericht vertrok Hofmans ex-man in 1980 met de kinderen naar Australië. Vergeefs schakelde Meta Hofman een advocaat in; overheidsinstanties als de Raad voor de Kinderbescherming konden haar evenmin helpen. Toen ze na enige tijd ook geen brieven meer kreeg van haar dochters, besloot Meta Hofman in hongerstaking te gaan voor het Australische consulaat; opnieuw zonder succes. Op 12 augustus 1981 kwam ze weer thuis. Uit frustratie smeet ze een fles tegen de muur, maar die vloog door het raam en kwam op de stoep terecht. Twee politieagenten kwamen hierop navraag doen in haar woning. Meta Hofman  bedreigde een van hen met een aardappelschilmesje, waarop deze zijn dienstpistool trok en een waarschuwingsschot loste. Ze reageerde niet op zijn verzoek het keukengerei neer te leggen en sloeg dreigende taal uit. Achteruitlopend botste de agent op zijn binnentredende collega, waardoor hij zich ingesloten voelde en gericht op Hofman schoot. Zij werd in haar hart geraakt en overleed ter plekke.

Ruim een week na de fatale schietpartij werd Meta Hofman onder grote publieke belangstelling begraven op de Oosterbegraafplaats. Familie en vrienden van het slachtoffer en buurtcentra protesteerden tegen het wapengeweld van de politie. Zij ergerden zich aan de beeldvorming rond Hofman, die door de advocaat van de agent zou zijn afgeschilderd als ‘agressief persoon’. Ze was weliswaar gekrenkt en overspannen, maar nooit gewelddadig. De betrokken agent moest zich voor de rechter verantwoorden. Het Amsterdamse gerechtshof accepteerde in 1982 diens beroep op noodweer, een vonnis dat een jaar later in cassatie werd bevestigd door de Hoge Raad. Dit ‘noodweerarrest’ van het hoogste rechtscollege, dat aanleiding gaf tot juridische discussies over de grenzen van het recht op zelfverdediging, is de boeken ingegaan als het ‘Meta Hofman-arrest’.

Archivalia

Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG), Amsterdam: Archief Tine Hofman, inv. nr. 19, stukken afkomstig van Meta Hofman en haar kinderen, 1973-1984; inv. nr. 68, stukken betreffende activiteiten naar aanleiding van de dood van Meta Hofman, 1981-1983.

• De Telegraaf, 22-8-1981.
•  Arrest Hoge Raad, 1983.
• Jeanne Doomen, De hollende kleurling (Amsterdam 1990).

Illustratie

Familieleden, vrienden en bekenden begeleiden het stoffelijk overschot van Meta Hofman, door onbekende fotograaf, 1981 (ANP Photo).

laatst gewijzigd: 06/07/2021

De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.