© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Corry Jellema, Holesloot, Marie IJsbrantsdr., in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Holesloot [13/01/2014]
HOLESLOOT, Marie IJsbrantsdr. (geb. Amsterdam ? – gest. Amsterdam, na 1558), wijnhandelaarster, in 1547 beschuldigd van toverij. Dochter van IJsbrant Jansz. Holesloot, lid van de Amsterdamse vroedschap, en Baerte Sybrantsdr. Buyck. Marie Holesloot trouwde met Jacob Claesz. Bam (gest. vóór 1547). Uit dit huwelijk werden 2 zoons en 2 dochters geboren.
Marie Holesloot behoorde tot de welvarende en invloedrijke katholieke elite van Amsterdam vóór de Alteratie (1578). Haar vader werd in 1513 lid van de vroedschap. Over haar echtgenoot is slechts bekend dat hij uit Naarden afkomstig was. Haar beide zoons waren lid van het stadsbestuur: Sybrant (gest. 1554) was schepen en Cornelis, bijgenaamd Brouwer (1512-1592), was diverse malen burgemeester. Haar dochter Lysbeth (geb. 1521) trouwde met Sybrant Occo (1514-1588), die ook diverse malen burgemeester was. In 1547 woonde Marie Holesloot in de Kalverstraat, in hetzelfde huis als haar dochter Jacoba Bam, die in 1566 door Amsterdamse weeskinderen van toverij zou worden beschuldigd.
Marie Holesloot was wijnhandelaarster. Samen met haar broer Jan Holesloot (gest. 1555) en burgemeester Hendrick Dirckszn. handelde zij in ‘romenie’: zoete Franse en Spaanse wijnen. Dat de zaken zeer goed gingen blijkt uit een belastingkohier uit 1543, waarin het bedrijfskapitaal op zesduizend gulden werd vastgesteld.
In 1547 werd Marie Holesloot ervan beschuldigd de brouwerij van Jan Pietersz. Brouwer (gest. 1573) betoverd te hebben. Jan Pietersz. was getrouwd met een nicht van Marie Holesloot en zijn brouwerij lag naast die van Cornelis, de zoon van Marie. Toen Jan Pietersz. er niet in slaagde goed bier te brouwen, vermoedde hij toverij en riep daarom de hulp in van de waarzegger Jacob Judoci de Rosa van Kortrijk. Deze wees Marie Holesloot aan als de verantwoordelijke toveres. Zij zou ook het huis van de ijzerhandelaar Willem Claesz. Coeck betoverd hebben. De Rosa dreigde hierop gearresteerd te worden wegens het beledigen van een vrouw van goede faam en vluchtte de stad uit.
In mei 1548 werd Jacob de Rosa in Tiel gevangengenomen in verband met waarzeggerij. De zoons en schoonzoon van Marie Holesloot verzochten daarop de Geheime Raad te Brussel er op toe te zien dat De Rosa zijn straf niet zou ontlopen. Dit verzoek werd doorgestuurd naar het Hof van Gelre. Tijdens het proces tegen De Rosa in Arnhem werd ook de door de stad Amsterdam toegestuurde informatie gebruikt. Op 14 juli 1548 werd De Rosa veroordeeld tot geseling en verbanning. De beschuldiging tegen Marie Holesloot moest hij herroepen. Dankzij de inzet van haar invloedrijke familieleden en de medewerking van het stadsbestuur van Amsterdam kon Marie Holesloot haar naam gezuiverd zien.
Archivalia
Gelders Archief Arnhem: Archief Hof van Gelre en Zutphen, toegang 0124, inv. nr. 4524 (1548) nr. 2 [procesdossier Jacob Judoci de Rosa]; inv. nr. 4503, fol. 8v [vonnis Jacob Judoci de Rosa].
Literatuur
- B.J.M. de Bont, Genealogische en biographische mededeelingen over de voorouders en afstammelingen van Joost Buyck Sijbrantsz., ridder, schepen, raad en burgemeester van Amsterdam van 1532 tot 1578 (Amsterdam 1902) 7-8.
- P.A. Meilink, ‘Gegevens aangaande bedrijfskapitalen in den Hollandschen en Zeeuwschen handel in 1543’, Economisch-Historisch Jaarboek 8 (1922) 254-277, aldaar 272.
- S.A.C. Dudok van Heel, ‘Vroege brouwerijen aan de Amstel in de vijftiende en zestiende eeuw’, Jaarboek Amstelodamum 82 (1990) 23-74, aldaar 41-45.
- Hans de Waardt, Toverij en samenleving. Holland 1500-1800 (Den Haag 1991) 57-63, 70.
- S.A.C. Dudok van Heel, ‘Heereman van Zuydtwijck: een oud Amsterdams katholiek geslacht dat van Holland vervreemdde’, Jaarboek Centraal Bureau voor Genealogie 47 (1993) 43-85 [vooral 45-47 en 63-64].
Illustratie
Portret door onbekende kunstenaar, ongedateerd (Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie).
Auteur: Corry Jellema
Biografienummer in 1001 Vrouwen: 78
laatst gewijzigd: 13/01/2014
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.