© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Els Kloek, Langenbach, Laurie, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Langenbach [22/02/2018]
LANGENBACH, Laurina Celesta (geb. Den Haag 10-3-1947 – gest. Den Haag 25-10-1984), (pop)journaliste, schrijfster, documentairemaakster, popzangeres. Dochter van Daniël Hendrik Langenbach (1908-1973), geofysicus bij Shell, en Lita Maria Celesta Berkhout (1911-1994). Laurie Langenbach had vanaf 1978 een verhouding met Wally Tax (1948-2005), rockzanger.
Laurie
Langenbach werd geboren in een liefdevol gezin dat kort na de Tweede
Wereldoorlog was gesticht. Haar ouders hadden in Nederlands-Indië in het jappenkamp
gezeten en waren kort na de oorlog met elkaar getrouwd – de moeder was weduwe, de vader net gescheiden. In
1946 repatrieerde het net getrouwde stel naar Den Haag, waar Laurie op 10 maart
1947 werd geboren. Vanwege het werk van Langenbach keerde het gezin al snel
terug naar Azië en woonde achtereenvolgens in Balikpapan (Borneo), Soerabaia (Java), Sorong (Nieuw Guinea) en Seria (Brunei). Tot slot woonden de
Langenbachs enkele jaren in Tripoli (Libië). Zo groeide Laurie met een ouder halfzusje (Lita) op in de tropen,
in huizen met bediendes en veel vrijheid. Ze zat op internationale scholen waar
Engels de voertaal was. Het gezin Langenbach keerde terug naar Nederland toen
Laurie veertien was en ging wonen in Den Haag. Daar zat Laurie op de mms. Het
waren vier moeilijke jaren, want ze voelde zich niet thuis tussen de boekenlijsten,
twinsets en parelkettinkjes. In 1965 deed ze eindexamen en vond erna een baan
als tekstschrijfster voor het modehuis Vos in Amsterdam.
De Amsterdamse incrowd
In haar laatste schooljaar was Laurie Langenbach stukjes gaan schrijven voor het blad van de fanclub van de popgroep ZZ en de Maskers. Toen ze op een landelijke fanclubdag in Utrecht Willem de Ridder en Peter J. Muller van Hitweek ontmoette, was de deal snel gemaakt: vanaf mei 1966 (nr.36) ging ze schrijven voor dit legendarische poptijdschrift. Zo ontwikkelde ze zich als popjournaliste. Ze ging ook ander journalistiek werk doen. In 1967 werd ze bijvoorbeeld redactrice van Eva ‘junior’, en in 1970 interviewde ze Grace Slick, zangeres van de popgroep Jefferson Airplane voor een film over het popfestival Kralingen. Intussen bleef ze werken voor Hitweek, dat in 1969 veranderde in Aloha. Samen met Dini Damave maakte ze in mei van dat jaar een aflevering 'woman power', in april 1973 interviewde ze Jan Wolkers voor een nummer dat helemaal door vrouwen was gemaakt: ‘Jan Wolkers te mannelijk?’ Na het einde van Aloha ging ze werken voor het poptijdschrift OOR.
Langzaam maar zeker groeide Langenbach uit tot een bekende vrouw van de Amsterdamse incrowd. Ze danste mee in De Ridders dansgroepje Kunst Baert Kracht en trad op als zangeres in het psychedelische Ahora Mazda, de huisband van het Amsterdamse popcentrum Fantasio (later De Kosmos), ze maakte radioprogramma’s en documentaires voor de VPRO (o.a. over abortus) en Radio Amsterdam (‘Laurie in wonderland’), en kende zo’n beetje iedereen in de Amsterdamse kunstenaarswereld van die tijd. Toch bleef ze een eenling: ze gebruikte geen verdovende middelen en zocht vaak de eenzaamheid om te kunnen schrijven.
Schrijfster
In 1977 debuteerde Laurie Langenbach als romanschrijfster met Geheime liefde, een boek over haar onbeantwoorde liefde voor schaker Jan Timman. De roman, die overwegend negatief werd ontvangen maar wel vier drukken haalde, bevat indringende beschrijvingen over de omgangsvormen van de ‘scene’ in ‘magies sentrum’ Amsterdam in de jaren zeventig. Interessant is ook dat Langenbach haar obsessionele verliefdheid beschrijft tegen de achtergrond van de cultus van vrije liefde die toen dominant was. Eind 1977 kreeg ze een relatie met de Amsterdamse rockzanger Wally Tax. Een jaar later – in 1978 – publiceerde ze samen met Heere Heeresma de briefwisseling die zij naar aanleiding van Geheime liefde waren begonnen onder de titel Hier mijn hand en dáár je wang, volgens de tekst op de achterflap een ‘document humain van de eerste orde’. In 1980 publiceerde ze haar tweede en laatste roman: Vera, over een mislukte actrice die gevangen zit in uitzichtloze relaties van liefde en vriendschap. Het jaar erop volgde haar verhalenbundel Gevallen vrouwen.
Intussen bleef Laurie Langenbach actief als journaliste. In 1975 was ze betrokken bij de oprichting van het blad Furore, ze schreef voor bladen als Viva, Margriet, Panorama en Cosmopolitan en maakte radioprogramma’s voor de VPRO. Tussen 1980 en 1983 was ze als columniste verbonden aan de sportredactie van de NRC. Haar columns werden gebundeld onder de titel Al dat zweet (1984).
In 1983 werd bij Laurie Langenbach baarmoederhalskanker met uitzaaiingen geconstateerd. Ze wilde zich niet laten opereren, zocht hulp bij Adelbert Nelissen, directeur van het Kushi-Instituut en leende geld om de ziekte in een Japans klooster met meditatie en dieet te bestrijden. Het was tevergeefs. Laurie Langenbach stierf op 25 oktober 1984 in Den Haag, en werd begraven op Westduin in Loosduinen. Nadat Roel van Duijn vanwege de onnodige dood van zijn ex-vrouw een strafzaak tegen Nelissen was begonnen, sloot Wally Tax zich hierbij aan en deed in 1998 alsnog aangifte tegen deze macrobiotische goeroe vanwege de dood van Langenbach.
Reputatie
Laurie Langenbach is vooral bekend geworden als de eerste popjournaliste van Nederland en als de ‘vriendin van’ Wally Tax. Daarmee wordt geen recht gedaan aan het brede spectrum van activiteiten die zij in haar korte leven ondernam. In een tijd dat feministen in paarse tuinbroeken gekleed gingen, liet zij haar feministische geluid horen in een wolk van parfum, met gelakte nagels en gestifte lippen. Haar literaire werk, dat gekenmerkt wordt door een zeer vrouwelijk en ‘zintuiglijk’ timbre, werd door de literaire kritiek met de nodige scepsis ontvangen: men had moeite met haar openhartige schrijfstijl en deed haar werk af als ‘kasteelromannetjes’, ‘dameslectuur’ en ‘kitsch’. Ze trok zich er niets van aan. Laurie Langenbach kan gezien worden als een vertegenwoordigster van de hippe avant garde van de jaren zestig; ze was veelzijdig, eigenzinnig, vrouwelijk en vooral heel autonoom. In 2017 verschenen haar Brieven, dagboeken en een geheime liefde, bezorgd door Rutger Vahl, in de reeks Privé Domein.
Naslagwerken
Bork.
Archivalia
Letterkundig Museum, Den Haag: knipselmap en dagboek Laurie Langenbach (28-7-1977 – 28-3-1978).
Publicaties
Afgezien van artikelen in tal van tijdschriften:
- Geheime liefde (Amsterdam 1977).
- [met Heere Heeresma], Hier mijn hand en dáár je wang. Wat intieme correspondentie (Amsterdam 1978).
- [met Heere Heeresma], Ik lig op bed verveeld koket (Amsterdam 1978) [1 A4tje met poëzie].
- Vera (Amsterdam 1978).
- Gevallen vrouwen. Verhalen (Amsterdam 1982).
- Al dat zweet (Amsterdam 1983) [sportcolumns].
- Brieven, dagboeken en een geheime liefde, Rutger Vahl ed. (Amsterdam 2017) [verschenen na publicatie van dit lemma].
Literatuur
- Wally Tax, Tot hier, en dan verder (Nijmegen 1998) 191-207.
- John Kuipers, ‘Vergeten liefde. Hoe een passie voor Jan Timman een boek baarde’, Matten 1 (2007) 6-17.
- John Kuipers, De geest van het spel (2011) hfdst. 7.
Illustratie
Laurie Langenbach, door Piet Schreuders, 1973.
Auteur: Els Kloek
laatst gewijzigd: 22/02/2018
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.