© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: F.J.A.M. van der Helm, Lubbe, Anna Maria Petronella van der, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Lubbe [27/02/2017]
LUBBE, Anna Maria Petronella, vooral bekend als Poederdot, Poederdons en Koningin van Voorburg (geb. Den Haag 29-6-1899 – gest. Leidschendam 21-11-1985), zelfverklaard concertzangeres, vooral bekend als excentrieke straatfiguur. Dochter van Johannes Petrus Anthonius van der Lubbe (1852-1942), rentenier, en Catharina Maria van Rijn (1866-1939). Anna Maria Petronella van der Lubbe trouwde op 24-5-1917 in Voorburg met Willem Quirinus Nicolaas van Rijn (1885-1957), machinist. Dit huwelijk, dat in 1931 werd ontbonden, bleef kinderloos.
Anna Maria Petronella van der Lubbe werd geboren aan de
Haagse Prinsegracht (nr. 101). Haar vader kwam uit een boerengeslacht in
Wassenaar, maar vanaf 1890 woonde hij als rentenier in Den Haag. Na de dood van
zijn eerste vrouw was hij in 1894 hertrouwd met Catharina Maria van Rijn,
Anna’s moeder. Zij was hun derde kind. Het katholieke gezin telde uiteindelijk
één kind uit het eerste huwelijk van de vader en vijf uit het tweede. Rond 1900
verhuisde het gezin naar Voorburg, waar vader Van der Lubbe de riante woning ‘Juanita’
had gekocht (Oosteinde 99). Het robuuste herenhuis bezat een grote tuin die
ideaal was voor de kinderen om in te spelen. Op haar tiende werd Anna met drie zusjes
naar een internaat in Monster gestuurd.
Indrukwekkende verschijning
Een maand na haar achttiende verjaardag trouwde Anna van der Lubbe – met toestemming van beide ouders – in Voorburg met de veertien jaar oudere Willem van Rijn, machinist op de Holland-Amerika Lijn. Hij was geen familie van Anna’s moeder. Het jonge echtpaar ging wonen in Rotterdam (Bergweg 157A), maar vier jaar later (in 1921) nam het zijn intrek in het ouderlijk huis van Anna in Voorburg. Anna’s één jaar oudere broer Quirinus (1898), operazanger in Argentinië, keerde enkele jaren later ook terug naar Voorburg: hij begon een café aan het Oosteinde, tegenover het ouderlijk huis. Het kinderloze huwelijk van Anna en Willem vertoonde al snel barsten: Willem verliet Anna en in 1931 volgde de officiële scheiding. Wellicht geïnspireerd door Quirinus kreeg Anna steeds meer behoefte aan glamour. Ze waande zich een operazangeres en trad geregeld op in het café van haar broer. Bij de platenstudio van G.T. Bakker in de Haagse Jan van Nassaustraat liet ze in de jaren vijftig enkele grammofoonplaten opnemen, maar deze zijn nooit in de handel gebracht.
Naarmate haar leeftijd vorderde, werd Anna van der Lubbe steeds excentrieker. Kaarsrecht op haar fiets gezeten, met haar hondje voor- of achterop, reed ze door Voorburg, Leidschendam en Den Haag. Vanaf haar zadel keek ze minzaam op de voetgangers neer. Aan rode verkeerslichten stoorde ze zich niet en stoïcijns reed ze door het toeterende verkeer. Haar opvallende, lange kleding werd bekroond met een hoed die ze met een sjaal erover onder haar kin had vastgebonden. Haar gelaat was bedekt met een dikke laag poeder en besprenkeld met sterke parfums en ze droeg altijd een zonnebril. Men noemde haar ‘Poederdot’ of ‘Poederdons’, maar ook wel ‘Koningin van Voorburg’. Die laatste benaming ontleende ze aan haar majestueus optreden en aan het feit dat ze de kinderen die eerbiedig ‘Dag Majesteit’ tegen haar zeiden, beloonde door hun geld toe te werpen. De meeste kinderen echter jouwden haar uit, renden achter haar aan en probeerden haar aan te raken en te pesten. Als ze in de straat verscheen zorgde dat voor de nodige opwinding onder de jeugd. In 1955 waren er kinderen op de Prinses Mariannelaan in Voorburg die steentjes naar haar hadden gegooid en haar hadden uitgescholden en daar was aangifte van gedaan. Toen de burgemeester ervan hoorde, liet hij het gebeurde straffeloos passeren omdat – zo was zijn redenering – Poederdot met haar bizarre kleding en gedrag de pesterijen over zichzelf had uitgeroepen.
De weinig spraakzame ‘Koningin van Voorburg’ stoorde zich niet aan negatieve bejegeningen en geroddel, maar leefde in haar eigen wereld. Wanneer ze bloemen nodig had, plukte ze die uit andermans tuin. Ze bleef in haar ‘paleis’ wonen met haar jongere en even markante zuster Cor, die doorgaans een alpinopetje op haar hoofd droeg. Haar zus was een tegenpool van Anna van der Lubbe: de ene mannelijk, knorrig, met een stukje sigaar in haar mond, en de andere uiterst vrouwelijk, overladen met parfum en een zekere elegantie. Ze leefden samen in het huis aan het Oosteinde, maar voerden gescheiden huishoudingen. Omdat ze rekeningen niet betaalden, raakte het huis in verval.
In 1980 werd Anna van der Lubbe overgebracht naar de psychiatrische inrichting Hulp en Heil omdat haar geestestoestand te labiel was geworden. Daar moest ze haar fraaie kleding afgeven en kreeg ze een alledaags jurkje aan, maar ze bleef haar trots houden. Ze hield afstand tot haar medepatiënten en zat zwijgzaam op een stoel midden in een kamer, terwijl de andere bewoners rondom haar druk bezig waren. Anna van der Lubbe overleed daar op 21 november 1985, op de leeftijd van 86 jaar. In 2012 zond Omroep West een gespeelde documentaire over haar uit: De koningin van Voorburg. Met deze film is nieuwe voeding gegeven aan de mythevorming rond Anna van der Lubbe, bijgenaamd Poederdot.
Archivalia
Haags Gemeentearchief: DTB, bevolkingsregister, rechterlijk archief, notarieel archief en dossier Van der Lubbe.
Literatuur
- F.J.A.M. van der Helm, ‘Mysteries rond de markante Koningin van Voorburg ,“Anna ‘Poederdot’ van der Lubbe (1899-1985) was een Haagse van geboorte”’, De Oud-Hagenaar 10-1-2012.
- F.J.A.M. van der Helm, Mythen en feiten rond de Koningin van Voorburg, 4 delen, Het Krantje, 25-1, 8-2, 4-4 en 8-6-2012.
- Pieter Maas, De koningin van Voorburg (2012) [gespeelde documentaire met originele beelden, in januari 2012 uitgezonden door Omroep West]. [URL https://www.youtube.com/watch?v=IC-UHfM9qD8; geraadpleegd 15-11-2016].
Illustratie
Anna van der Lubbe, door onbekende fotograaf, 1966 (Haags Gemeentearchief).
Auteur: F.J.A.M. van der Helm
laatst gewijzigd: 27/02/2017
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.